శ్రీమద్భగవద్గీతాభాష్యమ్
ఆనన్దగిరిటీకా (గీతాభాష్య)
 
అమానిత్వమదమ్భిత్వమహింసా క్షాన్తిరార్జవమ్
ఆచార్యోపాసనం శౌచం స్థైర్యమాత్మవినిగ్రహః ॥ ౭ ॥
అమానిత్వం మానినః భావః మానిత్వమాత్మనః శ్లాఘనమ్ , తదభావః అమానిత్వమ్అదమ్భిత్వం స్వధర్మప్రకటీకరణం దమ్భిత్వమ్ , తదభావః అదమ్భిత్వమ్అహింసా అహింసనం ప్రాణినామపీడనమ్క్షాన్తిః పరాపరాధప్రాప్తౌ అవిక్రియాఆర్జవమ్ ఋజుభావః అవక్రత్వమ్ఆచార్యోపాసనం మోక్షసాధనోపదేష్టుః ఆచార్యస్య శుశ్రూషాదిప్రయోగేణ సేవనమ్శౌచం కాయమలానాం మృజ్జలాభ్యాం ప్రక్షాలనమ్ ; అన్తశ్చ మనసః ప్రతిపక్షభావనయా రాగాదిమలానామపనయనం శౌచమ్స్థైర్యం స్థిరభావః, మోక్షమార్గే ఎవ కృతాధ్యవసాయత్వమ్ఆత్మవినిగ్రహః ఆత్మనః అపకారకస్య ఆత్మశబ్దవాచ్యస్య కార్యకరణసఙ్ఘాతస్య వినిగ్రహః స్వభావేన సర్వతః ప్రవృత్తస్య సన్మార్గే ఎవ నిరోధః ఆత్మవినిగ్రహః ॥ ౭ ॥
అమానిత్వమదమ్భిత్వమహింసా క్షాన్తిరార్జవమ్
ఆచార్యోపాసనం శౌచం స్థైర్యమాత్మవినిగ్రహః ॥ ౭ ॥
అమానిత్వం మానినః భావః మానిత్వమాత్మనః శ్లాఘనమ్ , తదభావః అమానిత్వమ్అదమ్భిత్వం స్వధర్మప్రకటీకరణం దమ్భిత్వమ్ , తదభావః అదమ్భిత్వమ్అహింసా అహింసనం ప్రాణినామపీడనమ్క్షాన్తిః పరాపరాధప్రాప్తౌ అవిక్రియాఆర్జవమ్ ఋజుభావః అవక్రత్వమ్ఆచార్యోపాసనం మోక్షసాధనోపదేష్టుః ఆచార్యస్య శుశ్రూషాదిప్రయోగేణ సేవనమ్శౌచం కాయమలానాం మృజ్జలాభ్యాం ప్రక్షాలనమ్ ; అన్తశ్చ మనసః ప్రతిపక్షభావనయా రాగాదిమలానామపనయనం శౌచమ్స్థైర్యం స్థిరభావః, మోక్షమార్గే ఎవ కృతాధ్యవసాయత్వమ్ఆత్మవినిగ్రహః ఆత్మనః అపకారకస్య ఆత్మశబ్దవాచ్యస్య కార్యకరణసఙ్ఘాతస్య వినిగ్రహః స్వభావేన సర్వతః ప్రవృత్తస్య సన్మార్గే ఎవ నిరోధః ఆత్మవినిగ్రహః ॥ ౭ ॥

అమానిత్వాదినిష్ఠస్య అన్తర్ధియో జ్ఞానమ్ , ఇతి నియమార్థమాహ -

అమానిత్వమితి ।

మానః - తిరోహితోఽవలేపః । స చ ఆత్మని ఉత్కర్షారోపహేతుః, సోఽస్య ఇతి మానీ, న మానీ అమానీ, తస్య భావః అమానిత్వమ్ , ఇతి వ్యాకరోతి -

అమానిత్వమిత్యాదినా ।

ప్రతియోగిముఖేన అదమ్భిత్వం వివృణోతి-

అదమ్భిత్వమితి ।

వాఙ్మనోదేహైః అపీడనం ప్రాణినామ్ - అహింసనమ్ , తదేవ అహింసా ఇత్యాహ -

అహింసేతి ।

పరాపరాధస్య చిత్తవికారకారణస్య ప్రాప్తావేవ అవికృతచిత్తత్వేన అపకారసహిష్ణుత్వం క్షాన్తిః, ఇత్యాహ-

క్షాన్తిరితి ।

అవక్రత్వమ్ - అకౌటిల్యమ్ , యథాహృదయవ్యవహారః సదా ఎకరూపప్రవృత్తినిమిత్తత్వం చ, ఇత్యర్థః ।

‘ఉపనీయ తు యః శిష్యమ్ ‘ ఇత్యాదినా ఉక్తమ్  ఆచార్యం వ్యవచ్ఛినత్తి -

మోక్షేతి ।

శుశ్రూషాది, ఇతి ఆదిపదం నమస్కారాదివిషయమ్ । బాహ్యమ్ ఆభ్యన్తరం చ ద్విప్రకారం శౌచమ్ క్రమేణ విభజతే -

శౌచమిత్యాదినా ।

మనసో రాగాది మలానామ్ , ఇతి సమ్బన్ధః ।

తదపనయోపాయమ్ ఉపదిశతి -

ప్రతిపక్షేతి ।

రాగాదిప్రతికూలస్య భావనావిషయేషు దోషదృష్ట్యా వృత్తిః, తయా ఇతి యావత్ ।

స్థిరభావమేవ విశదయతి -

మోక్షేతి ।

ఆత్మనో నిత్యసిద్ధస్య అనాధేయాతిశయస్య కుతో వినిగ్రహః? తత్రాహ -

ఆత్మన ఇతి

॥ ౭ ॥