శ్రీమద్భగవద్గీతాభాష్యమ్
ఆనన్దగిరిటీకా (గీతాభాష్య)
 
అసక్తిరనభిష్వఙ్గః పుత్రదారగృహాదిషు
నిత్యం సమచిత్తత్వమిష్టానిష్టోపపత్తిషు ॥ ౯ ॥
అసక్తిః సక్తిః సఙ్గనిమిత్తేషు విషయేషు ప్రీతిమాత్రమ్ , తదభావః అసక్తిఃఅనభిష్వఙ్గః అభిష్వఙ్గాభావఃఅభిష్వఙ్గో నామ ఆసక్తివిశేష ఎవ అనన్యాత్మభావనాలక్షణః ; యథా అన్యస్మిన్ సుఖిని దుఃఖిని వాఅహమేవ సుఖీ, దుఃఖీ , ’ జీవతి మృతే వాఅహమేవ జీవామి మరిష్యామి ఇతిక్వ ఇతి ఆహపుత్రదారగృహాదిషు, పుత్రేషు దారేషు గృహేషు ఆదిగ్రహణాత్ అన్యేష్వపి అత్యన్తేష్టేషు దాసవర్గాదిషుతచ్చ ఉభయం జ్ఞానార్థత్వాత్ జ్ఞానముచ్యతేనిత్యం సమచిత్తత్వం తుల్యచిత్తతాక్వ ? ఇష్టానిష్టోపపత్తిషు ఇష్టానామనిష్టానాం ఉపపత్తయః సమ్ప్రాప్తయః తాసు ఇష్టానిష్టోపపత్తిషు నిత్యమేవ తుల్యచిత్తతాఇష్టోపపత్తిషు హృష్యతి, కుప్యతి అనిష్టోపపత్తిషుతచ్చ ఎతత్ నిత్యం సమచిత్తత్వం జ్ఞానమ్ ॥ ౯ ॥
అసక్తిరనభిష్వఙ్గః పుత్రదారగృహాదిషు
నిత్యం సమచిత్తత్వమిష్టానిష్టోపపత్తిషు ॥ ౯ ॥
అసక్తిః సక్తిః సఙ్గనిమిత్తేషు విషయేషు ప్రీతిమాత్రమ్ , తదభావః అసక్తిఃఅనభిష్వఙ్గః అభిష్వఙ్గాభావఃఅభిష్వఙ్గో నామ ఆసక్తివిశేష ఎవ అనన్యాత్మభావనాలక్షణః ; యథా అన్యస్మిన్ సుఖిని దుఃఖిని వాఅహమేవ సుఖీ, దుఃఖీ , ’ జీవతి మృతే వాఅహమేవ జీవామి మరిష్యామి ఇతిక్వ ఇతి ఆహపుత్రదారగృహాదిషు, పుత్రేషు దారేషు గృహేషు ఆదిగ్రహణాత్ అన్యేష్వపి అత్యన్తేష్టేషు దాసవర్గాదిషుతచ్చ ఉభయం జ్ఞానార్థత్వాత్ జ్ఞానముచ్యతేనిత్యం సమచిత్తత్వం తుల్యచిత్తతాక్వ ? ఇష్టానిష్టోపపత్తిషు ఇష్టానామనిష్టానాం ఉపపత్తయః సమ్ప్రాప్తయః తాసు ఇష్టానిష్టోపపత్తిషు నిత్యమేవ తుల్యచిత్తతాఇష్టోపపత్తిషు హృష్యతి, కుప్యతి అనిష్టోపపత్తిషుతచ్చ ఎతత్ నిత్యం సమచిత్తత్వం జ్ఞానమ్ ॥ ౯ ॥

నను - అసక్తిరేవ అభిష్వఙ్గాభావః, తథా చ పునరుక్తిః ‘ఇత్యాశఙ్క్య’ అభిష్వఙ్గోక్తిద్వారా నిరస్యాతి-

అభిష్వఙ్గోనామేతి ।

అన్యస్మిన్నేష పుత్రాదౌ అనన్యత్వధియా తద్గతే సుఖాదౌ ఆత్మని తద్భావనాఖ్యం సక్తివిశేషమేవ ఉదాహరతి -

యథేతి ।

ఉక్తవిశేషణయోః ఆకాఙ్క్షాద్బారా విషయమాహ -

క్వేత్యాదినా ।

ఉక్తవిశేషణయోః జ్ఞానశబ్దస్య ఉపపత్తిమాహ -

తచ్చేతి ।

సదా హర్షవిషాదశూన్యభనస్త్వమపి జ్ఞానహేతుః, ఇత్యాహ -

నిత్యం చేతి ।

తదేవ విభజతే-

ఇష్టేతి ।

తస్య జ్ఞానహేతుత్వం నిగమయతి - తచ్తచైదితి

॥ ౯ ॥