ಶ್ರೀಮದ್ಭಗವದ್ಗೀತಾಭಾಷ್ಯಮ್
ಆನಂದಗಿರಿಟೀಕಾ (ಗೀತಾಭಾಷ್ಯ)
 
ಅಧ್ಯಾತ್ಮಜ್ಞಾನನಿತ್ಯತ್ವಂ ತತ್ತ್ವಜ್ಞಾನಾರ್ಥದರ್ಶನಮ್
ಏತಜ್ಜ್ಞಾನಮಿತಿ ಪ್ರೋಕ್ತಮಜ್ಞಾನಂ ಯದತೋಽನ್ಯಥಾ ॥ ೧೧ ॥
ಅಧ್ಯಾತ್ಮಜ್ಞಾನನಿತ್ಯತ್ವಮ್ ಆತ್ಮಾದಿವಿಷಯಂ ಜ್ಞಾನಮ್ ಅಧ್ಯಾತ್ಮಜ್ಞಾನಮ್ , ತಸ್ಮಿನ್ ನಿತ್ಯಭಾವಃ ನಿತ್ಯತ್ವಮ್ಅಮಾನಿತ್ವಾದೀನಾಂ ಜ್ಞಾನಸಾಧನಾನಾಂ ಭಾವನಾಪರಿಪಾಕನಿಮಿತ್ತಂ ತತ್ತ್ವಜ್ಞಾನಮ್ , ತಸ್ಯ ಅರ್ಥಃ ಮೋಕ್ಷಃ ಸಂಸಾರೋಪರಮಃ ; ತಸ್ಯ ಆಲೋಚನಂ ತತ್ತ್ವಜ್ಞಾನಾರ್ಥದರ್ಶನಮ್ ; ತತ್ತ್ವಜ್ಞಾನಫಲಾಲೋಚನೇ ಹಿ ತತ್ಸಾಧನಾನುಷ್ಠಾನೇ ಪ್ರವೃತ್ತಿಃ ಸ್ಯಾದಿತಿಏತತ್ ಅಮಾನಿತ್ವಾದಿತತ್ತ್ವಜ್ಞಾನಾರ್ಥದರ್ಶನಾಂತಮುಕ್ತಂ ಜ್ಞಾನಮ್ ಇತಿ ಪ್ರೋಕ್ತಂ ಜ್ಞಾನಾರ್ಥತ್ವಾತ್ಅಜ್ಞಾನಂ ಯತ್ ಅತಃ ಅಸ್ಮಾತ್ ಯಥೋಕ್ತಾತ್ ಅನ್ಯಥಾ ವಿಪರ್ಯಯೇಣಮಾನಿತ್ವಂ ದಂಭಿತ್ವಂ ಹಿಂಸಾ ಅಕ್ಷಾಂತಿಃ ಅನಾರ್ಜವಮ್ ಇತ್ಯಾದಿ ಅಜ್ಞಾನಂ ವಿಜ್ಞೇಯಂ ಪರಿಹರಣಾಯ, ಸಂಸಾರಪ್ರವೃತ್ತಿಕಾರಣತ್ವಾತ್ ಇತಿ ॥ ೧೧ ॥
ಅಧ್ಯಾತ್ಮಜ್ಞಾನನಿತ್ಯತ್ವಂ ತತ್ತ್ವಜ್ಞಾನಾರ್ಥದರ್ಶನಮ್
ಏತಜ್ಜ್ಞಾನಮಿತಿ ಪ್ರೋಕ್ತಮಜ್ಞಾನಂ ಯದತೋಽನ್ಯಥಾ ॥ ೧೧ ॥
ಅಧ್ಯಾತ್ಮಜ್ಞಾನನಿತ್ಯತ್ವಮ್ ಆತ್ಮಾದಿವಿಷಯಂ ಜ್ಞಾನಮ್ ಅಧ್ಯಾತ್ಮಜ್ಞಾನಮ್ , ತಸ್ಮಿನ್ ನಿತ್ಯಭಾವಃ ನಿತ್ಯತ್ವಮ್ಅಮಾನಿತ್ವಾದೀನಾಂ ಜ್ಞಾನಸಾಧನಾನಾಂ ಭಾವನಾಪರಿಪಾಕನಿಮಿತ್ತಂ ತತ್ತ್ವಜ್ಞಾನಮ್ , ತಸ್ಯ ಅರ್ಥಃ ಮೋಕ್ಷಃ ಸಂಸಾರೋಪರಮಃ ; ತಸ್ಯ ಆಲೋಚನಂ ತತ್ತ್ವಜ್ಞಾನಾರ್ಥದರ್ಶನಮ್ ; ತತ್ತ್ವಜ್ಞಾನಫಲಾಲೋಚನೇ ಹಿ ತತ್ಸಾಧನಾನುಷ್ಠಾನೇ ಪ್ರವೃತ್ತಿಃ ಸ್ಯಾದಿತಿಏತತ್ ಅಮಾನಿತ್ವಾದಿತತ್ತ್ವಜ್ಞಾನಾರ್ಥದರ್ಶನಾಂತಮುಕ್ತಂ ಜ್ಞಾನಮ್ ಇತಿ ಪ್ರೋಕ್ತಂ ಜ್ಞಾನಾರ್ಥತ್ವಾತ್ಅಜ್ಞಾನಂ ಯತ್ ಅತಃ ಅಸ್ಮಾತ್ ಯಥೋಕ್ತಾತ್ ಅನ್ಯಥಾ ವಿಪರ್ಯಯೇಣಮಾನಿತ್ವಂ ದಂಭಿತ್ವಂ ಹಿಂಸಾ ಅಕ್ಷಾಂತಿಃ ಅನಾರ್ಜವಮ್ ಇತ್ಯಾದಿ ಅಜ್ಞಾನಂ ವಿಜ್ಞೇಯಂ ಪರಿಹರಣಾಯ, ಸಂಸಾರಪ್ರವೃತ್ತಿಕಾರಣತ್ವಾತ್ ಇತಿ ॥ ೧೧ ॥

ಆತ್ಮಾದಿ, ಇತಿ ಆದಿಶಬ್ದಃ ಅನಾತ್ಮಾರ್ಥಃ । ತದ್ವಿಷಯಂ ಜ್ಞಾನಂ ವಿವೇಕಃ ತನ್ನಿತ್ಯತ್ವಮ್ - ತತ್ರೈವ ನಿಷ್ಠಾವತ್ತ್ವಮ್ , ವಿವೇಕನಿಷ್ಠೋ ಹಿ ವಾಕ್ಯಾರ್ಥಜ್ಞಾನಸಮರ್ಥೋ ಭವತಿ । ತೇಷಾಂ ಭಾವನಾಪರಿಪಾಕೋ ನಾಮ ಯತ್ನೇನ ಸಾಧಿತಾನಾಂ ಪ್ರಕರ್ಷಪರ್ಯಂತತ್ವಮ್ । ತನ್ನಿಮಿತ್ತಂ ತತ್ತ್ವಜ್ಞಾನಮ್   - ಐಕ್ಯಸಾಕ್ಷಾತ್ಕಾರಃ । ತತ್ಫಲಾಲೋಚನಂ ಕಿಮರ್ಥಮ್ ? ಇತ್ಯಾಶಂಕ್ಯ, ಆಹ -

ತತ್ತ್ವೇತಿ ।

ಪ್ರವೃತ್ತಿಃ ಸ್ಯಾದಿತಿ । ಅತಃ ತತ್ತ್ವಜ್ಞಾನಾರ್ಥದರ್ಶನಮ್ ಅರ್ಥವತ್ , ಇತಿ ಶೇಷಃ ।

ಜ್ಞಾನಸ್ಯ ಅಂತರಂಗಹೇತುಮ್ ಉಕ್ತಮ್ ಉಪಸಂಹರತಿ -

ಏತದಿತಿ ।

ಕಿಮಿತಿ ತಸ್ಯ ವಿಜ್ಞೇಯತ್ವಮ್ ? ಇತ್ಯಾಶಂಕ್ಯ, ಆಹ -

ಪರಿಹರಣಾಯೇತಿ ।

ತತ್ರ ಹೇತುಃ -

ಸಂಸಾರೇತಿ ।

ತಸ್ಯ ಪ್ರವೃತ್ತಿಃ - ಉತ್ಪತ್ತಿಃ, ತದ್ಧೇತುತ್ವಾತ್ ಮಾನಿತ್ವಾದಿ ತ್ಯಾಜ್ಯಮ್ , ಜ್ಞಾತೇ ಚ ತ್ಯಾಜ್ಯತ್ವೇ ತೇನ ತಸ್ಯ ಜ್ಞೇಯತಾ, ಇತ್ಯರ್ಥಃ । ಇತಿಶಬ್ದಃ ಸಾಧನಾಧಿಕಾರಸಮಸಾಪ್ತ್ಯರ್ಥಃ

॥ ೧೧ ॥