శ్రీమద్భగవద్గీతాభాష్యమ్
ఆనన్దగిరిటీకా (గీతాభాష్య)
 
జ్ఞేయం యత్తత్ప్రవక్ష్యామి యజ్జ్ఞాత్వామృతమశ్నుతే
అనాదిమత్పరం బ్రహ్మ సత్తన్నాసదుచ్యతే ॥ ౧౨ ॥
అత్ర కేచిత్అనాది మత్పరమ్ఇతి పదం ఛిన్దన్తి, బహువ్రీహిణా ఉక్తే అర్థే మతుపః ఆనర్థక్యమ్ అనిష్టం స్యాత్ ఇతిఅర్థవిశేషం దర్శయన్తిఅహం వాసుదేవాఖ్యా పరా శక్తిః యస్య తత్ మత్పరమ్ ఇతిసత్యమేవమపునరుక్తం స్యాత్ , అర్థః చేత్ సమ్భవతి తు అర్థః సమ్భవతి, బ్రహ్మణః సర్వవిశేషప్రతిషేధేనైవ విజిజ్ఞాపయిషితత్వాత్ సత్తన్నాసదుచ్యతేఇతివిశిష్టశక్తిమత్త్వప్రదర్శనం విశేషప్రతిషేధశ్చ ఇతి విప్రతిషిద్ధమ్తస్మాత్ మతుపః బహువ్రీహిణా సమానార్థత్వేఽపి ప్రయోగః శ్లోకపూరణార్థః
జ్ఞేయం యత్తత్ప్రవక్ష్యామి యజ్జ్ఞాత్వామృతమశ్నుతే
అనాదిమత్పరం బ్రహ్మ సత్తన్నాసదుచ్యతే ॥ ౧౨ ॥
అత్ర కేచిత్అనాది మత్పరమ్ఇతి పదం ఛిన్దన్తి, బహువ్రీహిణా ఉక్తే అర్థే మతుపః ఆనర్థక్యమ్ అనిష్టం స్యాత్ ఇతిఅర్థవిశేషం దర్శయన్తిఅహం వాసుదేవాఖ్యా పరా శక్తిః యస్య తత్ మత్పరమ్ ఇతిసత్యమేవమపునరుక్తం స్యాత్ , అర్థః చేత్ సమ్భవతి తు అర్థః సమ్భవతి, బ్రహ్మణః సర్వవిశేషప్రతిషేధేనైవ విజిజ్ఞాపయిషితత్వాత్ సత్తన్నాసదుచ్యతేఇతివిశిష్టశక్తిమత్త్వప్రదర్శనం విశేషప్రతిషేధశ్చ ఇతి విప్రతిషిద్ధమ్తస్మాత్ మతుపః బహువ్రీహిణా సమానార్థత్వేఽపి ప్రయోగః శ్లోకపూరణార్థః

‘అనాది’ ఇత్యేకం పదమ్ , ‘మత్పరమ్ ‘ ఇతి చాపరమ్ , ఇతి పదచ్ఛేదాత్ న పునరుక్తిరితి మతాన్తరమ్ ఉత్థాపయతి -

అత్రేతి ।

ఎకపదత్వసమ్భవే కిమితి పదద్వయమ్ ? ఇత్యాశఙ్క్య ఆహ -

బహువ్రీహిణేతి ।

ఆదిః అస్య నాస్తీతి యో బహువ్రీహిణా ఉక్తః అర్థః, తస్మిన్ ఆదిమత్వనిషేధే, నాస్తి మతుపః అర్థవత్వమితి । మతుబానర్థక్యమ్ అనిష్టం స్యాత్ , ఇతి మత్వా పదం ఛిన్దన్తి, ఇతి పూర్వేణ సమ్బన్ధః ।

ఆదిః అస్య నాస్తీతి, ‘అనాది’ ఇత్యుక్త్వా ‘ప్తత్పరమ్ ‘ ఇతి ఉచ్యమానే కోఽర్థః స్యాత్ ? ఇత్యాశఙ్క్య, ఆహ -

అర్థేతి ।

ఉక్తవ్యాఖ్యానస్య అయుక్తత్వాత్ నాయం పునరుక్తిసమాధిః, ఇత్యాహ -

సత్యమితి ।

అర్థాసమ్భవం సమర్థయతే -

బ్రహ్మణ ఇతి ।

తథాపి విశిష్టశక్తిమత్వం కిం న స్యాత్ ? ఇత్యాశఙ్క్య, ఆహ -

విశిష్టేతి ।

తథాపి మతుపో బహువ్రీహిణా తుల్యస్యార్థస్య కథం నాన ర్థక్యమ్ ? తత్రాహ -

తస్మాదితి ।