ఉక్తప్రవృత్యా చేతనాస్తిత్వసిద్ధావపి కథం క్షేత్రజ్ఞాస్తిత్వమ్ ? ఇత్యాశఙ్క్య, చేతనస్యైవ క్షేత్రోపాధినా క్షేత్రజ్ఞత్వాత్ చేతనాస్తిత్వం తదస్తిత్వమేవ, ఇత్యాహ -
క్షేత్రజ్ఞశ్చేతి ।
తస్య క్షేత్రోపాధిత్వేఽపి కథం పాణిపాదాక్షిశిరోముఖాదిమత్వమ్ ? ఇత్యాశఙ్క్య ఆహ -
క్షేత్రం చేతి ।
అతశ్చ ఉపాధితః తస్మిన్ విశేషోక్తః, ఇతి శేషః ।
కథం తర్హి ‘న సత్తన్నాసన్ ‘ ఇతి నిర్విశేషోక్తి? ఇత్యాశఙ్క్య, ఆహ -
క్షేత్రేతి ।
పాణిపాదాదిమత్వమ్ ఔపాధికం మిథ్యా చేత్ , జ్ఞేయప్రవచనాధికారే కథం తదుక్తిః? ఇత్యాశఙ్క్య, ఆహ -
ఉపాధీతి ।
మిథ్యారూపమపి జ్ఞేయవస్తుజ్ఞానోపయోగి ఇత్యత్ర వృద్ధసంమతిమాహ -
తథా హీతి ।
పాణిపాదాదీనామ్ అన్యగతానామ్ ఆత్మధర్మత్వేన ఆరోప్య వ్యపదేశే కో హేతుః? ఇతి, చేత్ , తత్రాహ -
సర్వత్రేతి ।
జ్ఞేయస్య బ్రహ్మణః, శక్తిః - సన్నిధిమాత్రేణ ప్రవర్తనసామర్థ్యమ్ , తత్ సత్త్వం నిమిత్తీకృత్య స్వకార్యవన్తో భవన్తి పాణ్యాదయః ఇతి కృత్వా, ఇతి యోజనా ।
‘సర్వతోఽక్షి’ (భ. గీ. ౩-౧౩) ఇత్యాదౌ ఉక్తమతిదిశతి -
తథేతి ।
తత్ జ్ఞేయం యథా సర్వతః పాణిపాదమ్ ఇతి వ్యాఖ్యాతం తథా, ఇతి ఉక్తమేవ స్ఫుటయతి -
సర్వత ఇతి ।
‘సర్వతోఽక్షి’ ఇత్యాదేః అక్షరార్థమాహ -
సర్వతోఽక్షీతి ।
అక్షిశ్రవణవత్వమ్ అవశిష్టజ్ఞానేన్ద్రియవత్త్వస్య, పాణిపాదముఖవత్వం చ అవిశిష్టకర్మేన్ద్రయవత్త్వస్య మనోబుద్ధ్యాదిమత్త్వస్య చ ఉపలక్షణమ్ । ఎకస్య సర్వత్ర పాణ్యాదిమత్వం సాధయతి -
సర్వమితి
॥ ౧౩ ॥