ಶ್ರೀಮದ್ಭಗವದ್ಗೀತಾಭಾಷ್ಯಮ್
ಆನಂದಗಿರಿಟೀಕಾ (ಗೀತಾಭಾಷ್ಯ)
 
ಇತಿ ಕ್ಷೇತ್ರಂ ತಥಾ ಜ್ಞಾನಂ ಜ್ಞೇಯಂ ಚೋಕ್ತಂ ಸಮಾಸತಃ
ಮದ್ಭಕ್ತ ಏತದ್ವಿಜ್ಞಾಯ ಮದ್ಭಾವಾಯೋಪಪದ್ಯತೇ ॥ ೧೮ ॥
ಇತಿ ಏವಂ ಕ್ಷೇತ್ರಂ ಮಹಾಭೂತಾದಿ ಧೃತ್ಯಂತಂ ತಥಾ ಜ್ಞಾನಮ್ ಅಮಾನಿತ್ವಾದಿ ತತ್ತ್ವಜ್ಞಾನಾರ್ಥದರ್ಶನಪರ್ಯಂತಂ ಜ್ಞೇಯಂ ಜ್ಞೇಯಂ ಯತ್ ತತ್’ (ಭ. ಗೀ. ೧೩ । ೧೨) ಇತ್ಯಾದಿ ತಮಸಃ ಪರಮುಚ್ಯತೇ’ (ಭ. ಗೀ. ೧೩ । ೧೭) ಇತ್ಯೇವಮಂತಮ್ ಉಕ್ತಂ ಸಮಾಸತಃ ಸಂಕ್ಷೇಪತಃಏತಾವಾನ್ ಸರ್ವಃ ಹಿ ವೇದಾರ್ಥಃ ಗೀತಾರ್ಥಶ್ಚ ಉಪಸಂಹೃತ್ಯ ಉಕ್ತಃಅಸ್ಮಿನ್ ಸಮ್ಯಗ್ದರ್ಶನೇ ಕಃ ಅಧಿಕ್ರಿಯತೇ ಇತಿ ಉಚ್ಯತೇಮದ್ಭಕ್ತಃ ಮಯಿ ಈಶ್ವರೇ ಸರ್ವಜ್ಞೇ ಪರಮಗುರೌ ವಾಸುದೇವೇ ಸಮರ್ಪಿತಸರ್ವಾತ್ಮಭಾವಃ, ಯತ್ ಪಶ್ಯತಿ ಶೃಣೋತಿ ಸ್ಪೃಶತಿ ವಾಸರ್ವಮೇವ ಭಗವಾನ್ ವಾಸುದೇವಃಇತ್ಯೇವಂಗ್ರಹಾವಿಷ್ಟಬುದ್ಧಿಃ ಮದ್ಭಕ್ತಃ ಏತತ್ ಯಥೋಕ್ತಂ ಸಮ್ಯಗ್ದರ್ಶನಂ ವಿಜ್ಞಾಯ, ಮದ್ಭಾವಾಯ ಮಮ ಭಾವಃ ಮದ್ಭಾವಃ ಪರಮಾತ್ಮಭಾವಃ ತಸ್ಮೈ ಮದ್ಭಾವಾಯ ಉಪಪದ್ಯತೇ ಮೋಕ್ಷಂ ಗಚ್ಛತಿ ॥ ೧೮ ॥
ಇತಿ ಕ್ಷೇತ್ರಂ ತಥಾ ಜ್ಞಾನಂ ಜ್ಞೇಯಂ ಚೋಕ್ತಂ ಸಮಾಸತಃ
ಮದ್ಭಕ್ತ ಏತದ್ವಿಜ್ಞಾಯ ಮದ್ಭಾವಾಯೋಪಪದ್ಯತೇ ॥ ೧೮ ॥
ಇತಿ ಏವಂ ಕ್ಷೇತ್ರಂ ಮಹಾಭೂತಾದಿ ಧೃತ್ಯಂತಂ ತಥಾ ಜ್ಞಾನಮ್ ಅಮಾನಿತ್ವಾದಿ ತತ್ತ್ವಜ್ಞಾನಾರ್ಥದರ್ಶನಪರ್ಯಂತಂ ಜ್ಞೇಯಂ ಜ್ಞೇಯಂ ಯತ್ ತತ್’ (ಭ. ಗೀ. ೧೩ । ೧೨) ಇತ್ಯಾದಿ ತಮಸಃ ಪರಮುಚ್ಯತೇ’ (ಭ. ಗೀ. ೧೩ । ೧೭) ಇತ್ಯೇವಮಂತಮ್ ಉಕ್ತಂ ಸಮಾಸತಃ ಸಂಕ್ಷೇಪತಃಏತಾವಾನ್ ಸರ್ವಃ ಹಿ ವೇದಾರ್ಥಃ ಗೀತಾರ್ಥಶ್ಚ ಉಪಸಂಹೃತ್ಯ ಉಕ್ತಃಅಸ್ಮಿನ್ ಸಮ್ಯಗ್ದರ್ಶನೇ ಕಃ ಅಧಿಕ್ರಿಯತೇ ಇತಿ ಉಚ್ಯತೇಮದ್ಭಕ್ತಃ ಮಯಿ ಈಶ್ವರೇ ಸರ್ವಜ್ಞೇ ಪರಮಗುರೌ ವಾಸುದೇವೇ ಸಮರ್ಪಿತಸರ್ವಾತ್ಮಭಾವಃ, ಯತ್ ಪಶ್ಯತಿ ಶೃಣೋತಿ ಸ್ಪೃಶತಿ ವಾಸರ್ವಮೇವ ಭಗವಾನ್ ವಾಸುದೇವಃಇತ್ಯೇವಂಗ್ರಹಾವಿಷ್ಟಬುದ್ಧಿಃ ಮದ್ಭಕ್ತಃ ಏತತ್ ಯಥೋಕ್ತಂ ಸಮ್ಯಗ್ದರ್ಶನಂ ವಿಜ್ಞಾಯ, ಮದ್ಭಾವಾಯ ಮಮ ಭಾವಃ ಮದ್ಭಾವಃ ಪರಮಾತ್ಮಭಾವಃ ತಸ್ಮೈ ಮದ್ಭಾವಾಯ ಉಪಪದ್ಯತೇ ಮೋಕ್ಷಂ ಗಚ್ಛತಿ ॥ ೧೮ ॥

ಪೂರ್ವಾಧಂ ವಿಭಜತೇ -

ಇತ್ಯೇವಮಿತಿ ।

ವಕ್ತವ್ಯಾಂತರೇ ಸತಿ, ಕಿಮಿತಿ ತ್ರಿತಯಮೇವ ಸಂಕ್ಷಿಪ್ಯ ಉಪಸಂಹೃತಮ್ , ತತ್ರಾಹ -

ಏತಾವಾನಿತಿ ।

ಉತ್ತರಾರ್ಧಮ್ ಆಕಾಂಕ್ಷಾದ್ವಾರಾ ಅವತಾರಯತಿ -

ಅಸ್ಮಿನ್ನಿತಿ ।

ಈಶ್ವರೇ ಸಮರ್ಪಿತ ಸರ್ವಾತ್ಮಭಾವಮೇವ ಅಭಿನಯತಿ -

ಯತ್ಪಶ್ಯತೀತಿ ।

ವಿಜ್ಞಾಯ - ಲಬ್ಧ್ವಾ, ಇತ್ಯರ್ಥಃ

॥ ೧೮ ॥