ಮತಾಂತರಮಾಹ -
ನೇತ್ಯಾದಿನಾ ।
ತಯೋರ್ಮೂಲಕಾರಣತ್ವಾಭಾವೇ ಕಸ್ಯ ತದೇಷ್ಟವ್ಯಮ್ ? ಇತ್ಯಾಶಂಕ್ಯಾ, ಆಹ -
ತೇನ ಹೀತಿ ।
ಪ್ರಕೃತ್ಯೋರೇವ ಮೂಲಕಾರಣತ್ವೇ ಶ್ರುತಿಸ್ಮೃತಿಸಿದ್ಧಮ್ ಈಶ್ವರಸ್ಯ ತಥಾತ್ವಂ ನ ಸ್ಯಾತ್ , ಇತ್ಯಾಹ -
ಯದೀತಿ ।
ಪ್ರಕೃತಿದ್ಬಯಸ್ಯ ಕಾರ್ಯತ್ವಪಕ್ಷಂ ಪ್ರತ್ಯಾಹ -
ತದಸದಿತಿ ।
ಕಿಂ ಚ ಪ್ರಕೃತಿದ್ವಯಮನಪೇಕ್ಷ್ಯ ಈಶ್ವರಸ್ಯ ಸಂಸಾರಹೇತುತ್ವೇ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯಾತ್ ಮುಕ್ತಾನಾಮಪಿ ತತಃ ಸಂಸಾರಾಪ್ತೇಃ ಅನಿಷೇಧಾತ್ ಮೋಕ್ಷಶಾಸ್ತ್ರಾಪ್ರಾಮಾಣ್ಯಾತ್ ನ ತಸ್ಯೈವ ಸಂಸಾರಹೇತುತಾ, ಇತ್ಯಾಹ -
ಸಂಸಾರಸ್ಯೇತಿ ।
ನಿರ್ನಿಮಿತ್ತತ್ವಂ ಪ್ರಕೃತಿದ್ವಯಾಪೇಕ್ಷಾಮೃತೇ ಪರಸ್ಯೈವ ನಿಮಿತ್ತತ್ವಮ್ , ಇತಿ ಯಾವತ್ ।
ಕಿಂ ಚ ಕಾರ್ಯತ್ವೇ ಪ್ರಕೃತ್ಯೋಃ ತದುದಯಾತ್ಪೂರ್ವಂ ಬಂಧಾಭಾವೇ ತದ್ವಿಶ್ಲೇಷಾತ್ಮನೋ ಮೋಕ್ಷಸ್ಯಾಭಾವಾತ್ ಕದಾಚಿತ್ ಉಭಯಾಭಾವೇ ಪುನಸ್ತದಪ್ರಸಂಗಾತ್ ನ ಪ್ರಕೃತಿದ್ವಯಸ್ಯ ಕಾರ್ಯತಾ, ಇತ್ಯಾಹ -
ಬಂಧೇತಿ ।
ಪ್ರಕೃತ್ಯೋಃ ಮೂಲಕಾರಣತ್ವೇ ನಾನುಪಪತ್ತಿಃ, ಇತ್ಯಾಹ -
ನಿತ್ಯತ್ವ ಇತಿ ।
ಸ್ವಪಕ್ಷೇ ದೋಷಾಭಾವಂ ಪ್ರಶ್ನಪೂರ್ವಕಂ ಪ್ರಪಂಚಯತಿ -
ಕಥಮಿತ್ಯಾದಿನಾ ।
ಸಂಕ್ಷವಃ - ಸತ್ತಾಪ್ರಾಪಕೋ ಹೇತುಃ । ಪ್ರಕೃತೇರನಾದಿತ್ವೇ ವಿಕಾರಾಣಾಂ ಗುಣಾನಾಂ ಚ ತಸ್ಕಾರ್ಯತ್ವಾತ್ ಆತ್ಮನೋ ನಿರ್ವಿಕಾರತ್ವಂ ನಿರ್ಗುಣತ್ವಂ ಚ ಸಿಧ್ಯತಿ, ಇತಿ ಭಾವಃ
॥ ೧೯ ॥