மதாந்தரமாஹ -
நேத்யாதி³நா ।
தயோர்மூலகாரணத்வாபா⁴வே கஸ்ய ததே³ஷ்டவ்யம் ? இத்யாஶங்க்யா, ஆஹ -
தேந ஹீதி ।
ப்ரக்ருத்யோரேவ மூலகாரணத்வே ஶ்ருதிஸ்ம்ருதிஸித்³த⁴ம் ஈஶ்வரஸ்ய ததா²த்வம் ந ஸ்யாத் , இத்யாஹ -
யதீ³தி ।
ப்ரக்ருதித்³ப³யஸ்ய கார்யத்வபக்ஷம் ப்ரத்யாஹ -
தத³ஸதி³தி ।
கிம் ச ப்ரக்ருதித்³வயமநபேக்ஷ்ய ஈஶ்வரஸ்ய ஸம்ஸாரஹேதுத்வே ஸ்வாதந்த்ர்யாத் முக்தாநாமபி தத: ஸம்ஸாராப்தே: அநிஷேதா⁴த் மோக்ஷஶாஸ்த்ராப்ராமாண்யாத் ந தஸ்யைவ ஸம்ஸாரஹேதுதா, இத்யாஹ -
ஸம்ஸாரஸ்யேதி ।
நிர்நிமித்தத்வம் ப்ரக்ருதித்³வயாபேக்ஷாம்ருதே பரஸ்யைவ நிமித்தத்வம் , இதி யாவத் ।
கிம் ச கார்யத்வே ப்ரக்ருத்யோ: தது³த³யாத்பூர்வம் ப³ந்தா⁴பா⁴வே தத்³விஶ்லேஷாத்மநோ மோக்ஷஸ்யாபா⁴வாத் கதா³சித் உப⁴யாபா⁴வே புநஸ்தத³ப்ரஸங்கா³த் ந ப்ரக்ருதித்³வயஸ்ய கார்யதா, இத்யாஹ -
ப³ந்தே⁴தி ।
ப்ரக்ருத்யோ: மூலகாரணத்வே நாநுபபத்தி:, இத்யாஹ -
நித்யத்வ இதி ।
ஸ்வபக்ஷே தோ³ஷாபா⁴வம் ப்ரஶ்நபூர்வகம் ப்ரபஞ்சயதி -
கத²மித்யாதி³நா ।
ஸங்க்ஷவ: - ஸத்தாப்ராபகோ ஹேது: । ப்ரக்ருதேரநாதி³த்வே விகாராணாம் கு³ணாநாம் ச தஸ்கார்யத்வாத் ஆத்மநோ நிர்விகாரத்வம் நிர்கு³ணத்வம் ச ஸித்⁴யதி, இதி பா⁴வ:
॥ 19 ॥