ஶ்ரீமத்³ப⁴க³வத்³கீ³தாபா⁴ஷ்யம்
த்ரயோத³ஶோ(அ)த்⁴யாய:
பூர்வப்ருஷ்ட²ம்      உத்தரப்ருஷ்ட²ம்
ஆநந்த³கி³ரிடீகா (கீ³தாபா⁴ஷ்ய)
 
ப்ரக்ருதிம் புருஷம் சைவ வித்³த்⁴யநாதீ³ உபா⁴வபி ।
விகாராம்ஶ்ச கு³ணாம்ஶ்சைவ வித்³தி⁴ ப்ரக்ருதிஸம்ப⁴வாந் ॥ 19 ॥
ப்ரக்ருதிம் புருஷம் சைவ ஈஶ்வரஸ்ய ப்ரக்ருதீ தௌ ப்ரக்ருதிபுருஷௌ உபா⁴வபி அநாதீ³ வித்³தி⁴, ந வித்³யதே ஆதி³: யயோ: தௌ அநாதீ³ । நித்யேஶ்வரத்வாத் ஈஶ்வரஸ்ய தத்ப்ரக்ருத்யோரபி யுக்தம் நித்யத்வேந ப⁴விதும் । ப்ரக்ருதித்³வயவத்த்வமேவ ஹி ஈஶ்வரஸ்ய ஈஶ்வரத்வம் । யாப்⁴யாம் ப்ரக்ருதிப்⁴யாம் ஈஶ்வர: ஜக³து³த்பத்திஸ்தி²திப்ரலயஹேது:, தே த்³வே அநாதீ³ ஸத்யௌ ஸம்ஸாரஸ்ய காரணம் ॥
ப்ரக்ருதிம் புருஷம் சைவ வித்³த்⁴யநாதீ³ உபா⁴வபி ।
விகாராம்ஶ்ச கு³ணாம்ஶ்சைவ வித்³தி⁴ ப்ரக்ருதிஸம்ப⁴வாந் ॥ 19 ॥
ப்ரக்ருதிம் புருஷம் சைவ ஈஶ்வரஸ்ய ப்ரக்ருதீ தௌ ப்ரக்ருதிபுருஷௌ உபா⁴வபி அநாதீ³ வித்³தி⁴, ந வித்³யதே ஆதி³: யயோ: தௌ அநாதீ³ । நித்யேஶ்வரத்வாத் ஈஶ்வரஸ்ய தத்ப்ரக்ருத்யோரபி யுக்தம் நித்யத்வேந ப⁴விதும் । ப்ரக்ருதித்³வயவத்த்வமேவ ஹி ஈஶ்வரஸ்ய ஈஶ்வரத்வம் । யாப்⁴யாம் ப்ரக்ருதிப்⁴யாம் ஈஶ்வர: ஜக³து³த்பத்திஸ்தி²திப்ரலயஹேது:, தே த்³வே அநாதீ³ ஸத்யௌ ஸம்ஸாரஸ்ய காரணம் ॥

‘ஸ ச யோ யத்ஸ்வபா⁴வஶ்ச’ இதி உத்³தி³ஷ்டம் வ்யாசஷ்டே -

ப்ரக்ருதிமிதி ।

ஈஶ்வரஸ்ய அபரா ப்ரக்ருதி: அத்ர ப்ரக்ருதிஶப்³தே³ந உக்தா, பரா து ப்ரக்ருதி: ஜீவாக்²யா புருஷஶப்³தே³ந விவக்ஷிதா, இதி வ்யாகரோதி -

ஈஶ்வரஸ்யேதி ।

தயோரநாதி³த்வம் வ்யுத்பாத³யதி -

நேத்யாதி³நா ।

தத்ர யுக்திமாஹ -

நித்யத்வாதீ³ஶ்வரஸ்யேதி ।

ஈஶ்வரஸ்ய உக்தப்ரக்ருதித்³வயவத்வம் கத²ம் ? இத்யாஶங்க்ய, ஆஹ -

ப்ரக்ருதீதி ।

தஸ்ய ஜக³ஜ்ஜந்மாதௌ³ ஸ்வாதந்த்ர்யமேவ ஈஶ்வரத்வம் , ந ப்ரக்ருதித்³வயவத்வம் , இத்யாஶங்க்ய, ஆஹ -

யாப்⁴யாமிதி ।

ப்ரக்ருத்யோ: அநாதி³த்வம் குத்ரோபயுக்தம் ? இத்யாஶங்க்ய, ஆஹ -

தே இதி ।