శ్రీమద్భగవద్గీతాభాష్యమ్
ఆనన్దగిరిటీకా (గీతాభాష్య)
 
పురుషః ప్రకృతిస్థో హి భుఙ్క్తే ప్రకృతిజాన్గుణాన్
కారణం గుణసఙ్గోఽస్య సదసద్యోనిజన్మసు ॥ ౨౧ ॥
ఎతత్ ఉక్తం భవతిప్రకృతిస్థత్వాఖ్యా అవిద్యా, గుణేషు సఙ్గః కామః, సంసారస్య కారణమితితచ్చ పరివర్జనాయ ఉచ్యతేఅస్య నివృత్తికారణం జ్ఞానవైరాగ్యే ససంన్యాసే గీతాశాస్త్రే ప్రసిద్ధమ్తచ్చ జ్ఞానం పురస్తాత్ ఉపన్యస్తం క్షేత్రక్షేత్రజ్ఞవిషయమ్ యజ్జ్ఞాత్వామృతమశ్నుతే’ (భ. గీ. ౧౩ । ౧౨) ఇతిఉక్తం అన్యాపోహేన అతద్ధర్మాధ్యారోపేణ ॥ ౨౧ ॥
పురుషః ప్రకృతిస్థో హి భుఙ్క్తే ప్రకృతిజాన్గుణాన్
కారణం గుణసఙ్గోఽస్య సదసద్యోనిజన్మసు ॥ ౨౧ ॥
ఎతత్ ఉక్తం భవతిప్రకృతిస్థత్వాఖ్యా అవిద్యా, గుణేషు సఙ్గః కామః, సంసారస్య కారణమితితచ్చ పరివర్జనాయ ఉచ్యతేఅస్య నివృత్తికారణం జ్ఞానవైరాగ్యే ససంన్యాసే గీతాశాస్త్రే ప్రసిద్ధమ్తచ్చ జ్ఞానం పురస్తాత్ ఉపన్యస్తం క్షేత్రక్షేత్రజ్ఞవిషయమ్ యజ్జ్ఞాత్వామృతమశ్నుతే’ (భ. గీ. ౧౩ । ౧౨) ఇతిఉక్తం అన్యాపోహేన అతద్ధర్మాధ్యారోపేణ ॥ ౨౧ ॥

సఙ్గస్య సంసారకారణత్వే, ऩ అవిద్యాయాః తత్కారణత్వమ్ , ఎకస్మాదేవ హేతోః తదుపపత్తేః, ఇత్యాశఙ్క్య, ఆహ -

ఎతదితి ।

అవిద్యా ఉపాదానమ్ , సఙ్గో నిమిత్తమ్ , ఇతి ఉభయోరపి కారణత్వం సిధ్యతి, ఇత్యర్థః ।

ద్వివిధహేతూక్తేః వివక్షితం ఫలమాహ -

తచ్చేతి ।

సాసఙ్గస్య అజ్ఞానస్య స్వతోఽనివృత్తేః తన్నివర్తకం వాచ్యమ్ , ఇత్యాశఙ్క్య, ఆహ -

అస్యేతి ।

వైరాగ్యే సతి సంన్యాసః, తత్పూర్వకం చ జ్ఞానం సాసఙ్గాజ్ఞాననివర్తకమ్ ; ఇత్యర్థః ।

ఉక్తే జ్ఞానే మానమాహ -

గీతేతి ।

అధ్యాయాదౌ చ ఉక్తం జ్ఞానమ్ , ఉదాహృతమ్ , ఇత్యాహ-

తచ్చేతి ।

తదేవ జ్ఞానం ‘యజ్జ్ఞాత్వా’ ఇత్యాదినా ‘న సత్తన్నాసత్ ‘ ఇత్యన్తేన అన్యనిషేధేऩ, ‘సర్వతః పాణిపాదమ్ ‘ ఇత్యాదినా చ అతద్ధర్మాధ్యాసేన ఉక్తమ్ , ఇత్యాహ -

యజ్జ్ఞాత్వేతి

॥ ౨౧ ॥