கார்யகாரணாநாம் வ்யாபாரவதாம் ஸமீபே ஸ்தி²த: ஸந்நிதி⁴மாத்ரேண தேஷாம் ஸாக்ஷீ இத்யேவமர்த²த்வேந உபத்³ரஷ்டா இதி பத³ம் வ்யாசஷ்டே -
ஸமீபஸ்த² இதி ।
லோகிகஸ்யேவ த்³ரஷ்டு: அஸ்யாபி ஸ்வவ்யாபாரவிஶிஷ்டதயா நிஷ்க்ரியத்வவிரோத⁴மாஶங்க்ய, ஆஹ -
ஸ்வயமிதி ।
ஸ்வாவ்யாபாராத்³ருதே ஸந்நிதி⁴ரேவ த்³ரஷ்ட்ரத்வம் ।
த்³ருஷ்டாந்தேந ஸ்பஷ்டயதி -
யதே²தி ।
உபத்³ரஷ்டா இத்யஸ்ய அர்தா²ந்தரமாஹ -
அத²வேதி ।
ப³ஹூநாம் த்³ரஷ்ட்ருத்வே(அ)பி கஸ்ய உபத்³ரஷ்ட்வத்வம் ? தத்ராஹ -
தேஷாமிதி ।
உபோபஸர்க³ஸ்ய ஸாமீப்யார்த²த்வேந ப்ரத்யக³ர்த²த்வாத் , தத்ரைவ ஸாமீப்யாவஸாநாத் , ப்ரத்யகா³த்மா ச த்³ரஷ்டா ச இதி, உபத்³ரஷ்டா ஸர்வஸாக்ஷீ, ப்ரத்யகா³த்மா இத்யர்த²: ।
உக்தமேவ வ்யநக்தி -
யத இதி ।
யதா² யஜமாநஸ்ய ருத்விஜாம் ச யஜ்ஞகர்மணி கு³ணம் தோ³ஷம் வா ஸர்வயஜ்ஞாபி⁴ஜ்ஞ: ஸந் உபத்³ரஷ்டா விஷயீகரோதி, ததா² அயமாத்மா சிந்மாத்ரஸ்வபா⁴வ: ஸர்வம் கோ³சரயதீதி, உபத்³ரஷ்டேதி பக்ஷாந்தரமாஹ –
யஜ்ஞேதி ।
‘அநுமந்தா ச’ இத்யேதத் வ்யாகரோதி -
அநுமந்தேதி ।
யே ஸ்வயம் குர்வந்தோ வ்யாபாரயந்தோ ப⁴வந்தி. தேஷு குர்வத்ஸு ஸத்ஸு, யா: தேபாம் க்ரியா:, தாஸு பார்ஶ்வஸ்த²ஸ்ய பரிதோஷ: அநுமநநம் । தச்ச அநுமோத³நம், தஸ்ய ஸந்நிதி⁴மாத்ரேண கர்தா ய:, ஸோ(அ)நுமந்தா இத்யர்த²: ।
வ்யாக்²யாந்தரமாஹ -
அத²வேதி ।
ததே³வ ஸ்பு²டயதி -
கார்யேதி ।
அர்தா²ந்தரமாஹ -
அத²வேத்யாதி³ ।
ப⁴ர்தா இதி பத³மாதா³ய, கிம் ப⁴ரணம் நாம? இதி ப்ருச்ச²தி -
ப⁴ர்தேதி ।
தத்³ரூபம் நிரூபயந் ஆத்மநோ ப⁴ர்த்ருத்வம் ஸாத⁴யதி -
தே³ஹேதி ।
போ⁴க்தா இத்யுக்தே க்ரியாவத்வே ப்ராப்தே, போ⁴க³: சித³வஸாநதா இதி ந்யாயேந விப⁴ஜதே -
அக்³நீதி ।
விஶேஷணாந்தரமாதா³ய வ்யாசஷ்டே -
மஹேஶ்வர இதி ।
பரமாத்மத்வம் உபபாத³யதி -
தே³ஹாதீ³நாமிதி ।
அவித்³யயா கல்பிதாநாம் , இதி ஸம்ப³ந்த⁴: ।
பரமத்வம் - ப்ரக்ருஷ்டத்வம் , ஸ: பூர்வேக்தவிஶேஷணவாந் , இதி யாவத் பரமாத்மஶப்³த³ஸ்ய ப்ரக்ருதாத்மவிஷயத்வே ஶ்ருதிமநுகூலயதி -
அந்த இதி ।
தஸ்ய தாடஸ்த்²யம் ப்ரஶ்நத்³வாரா ப்ரத்யாசஷ்டே-
க்வேதி ।
கஸ்மாத் பரத்வம் ? ததா³ஹ -
அவ்யக்தாதி³தி ।
தத்ரைவ வாக்யஶேஷாநுகூல்யம் ஆஹ -
உத்தம இதி ।
ஸோ(அ)ஸ்மிந் தே³ஹே பர: புருஷ:, இதி ஸம்ப³ந்த⁴: ।
ஶோதி⁴தார்த²யோ: ஐக்யஜ்ஞாநம் ப்ராகு³க்தம் ப²லோக்த்யா ஸ்தௌதி -
க்ஷேத்ரஜ்ஞம் சேதி
॥ 22 ॥