ಶ್ರೀಮದ್ಭಗವದ್ಗೀತಾಭಾಷ್ಯಮ್
ಚತುರ್ದಶೋಽಧ್ಯಾಯಃ
ಪೂರ್ವಪೃಷ್ಠಮ್      ಉತ್ತರಪೃಷ್ಠಮ್
ಆನಂದಗಿರಿಟೀಕಾ (ಗೀತಾಭಾಷ್ಯ)
 
ಸರ್ವಮ್ ಉತ್ಪದ್ಯಮಾನಂ ಕ್ಷೇತ್ರಕ್ಷೇತ್ರಜ್ಞಸಂಯೋಗಾತ್ ಉತ್ಪದ್ಯತೇ ಇತಿ ಉಕ್ತಮ್ । ತತ್ ಕಥಮಿತಿ, ತತ್ಪ್ರದರ್ಶನಾರ್ಥಮ್ ‘ಪರಂ ಭೂಯಃ’ ಇತ್ಯಾದಿಃ ಅಧ್ಯಾಯಃ ಆರಭ್ಯತೇ । ಅಥವಾ, ಈಶ್ವರಪರತಂತ್ರಯೋಃ ಕ್ಷೇತ್ರಕ್ಷೇತ್ರಜ್ಞಯೋಃ ಜಗತ್ಕಾರಣತ್ವಂ ನ ತು ಸಾಂಖ್ಯಾನಾಮಿವ ಸ್ವತಂತ್ರಯೋಃ ಇತ್ಯೇವಮರ್ಥಮ್ । ಪ್ರಕೃತಿಸ್ಥತ್ವಂ ಗುಣೇಷು ಚ ಸಂಗಃ ಸಂಸಾರಕಾರಣಮ್ ಇತಿ ಉಕ್ತಮ್ । ಕಸ್ಮಿನ್ ಗುಣೇ ಕಥಂ ಸಂಗಃ ? ಕೇ ವಾ ಗುಣಾಃ ? ಕಥಂ ವಾ ತೇ ಬಧ್ನಂತಿ ಇತಿ ? ಗುಣೇಭ್ಯಶ್ಚ ಮೋಕ್ಷಣಂ ಕಥಂ ಸ್ಯಾತ್ ? ಮುಕ್ತಸ್ಯ ಚ ಲಕ್ಷಣಂ ವಕ್ತವ್ಯಮ್ , ಇತ್ಯೇವಮರ್ಥಂ ಚ ಭಗವಾನ್ ಉವಾಚ —
ಸರ್ವಮ್ ಉತ್ಪದ್ಯಮಾನಂ ಕ್ಷೇತ್ರಕ್ಷೇತ್ರಜ್ಞಸಂಯೋಗಾತ್ ಉತ್ಪದ್ಯತೇ ಇತಿ ಉಕ್ತಮ್ । ತತ್ ಕಥಮಿತಿ, ತತ್ಪ್ರದರ್ಶನಾರ್ಥಮ್ ‘ಪರಂ ಭೂಯಃ’ ಇತ್ಯಾದಿಃ ಅಧ್ಯಾಯಃ ಆರಭ್ಯತೇ । ಅಥವಾ, ಈಶ್ವರಪರತಂತ್ರಯೋಃ ಕ್ಷೇತ್ರಕ್ಷೇತ್ರಜ್ಞಯೋಃ ಜಗತ್ಕಾರಣತ್ವಂ ನ ತು ಸಾಂಖ್ಯಾನಾಮಿವ ಸ್ವತಂತ್ರಯೋಃ ಇತ್ಯೇವಮರ್ಥಮ್ । ಪ್ರಕೃತಿಸ್ಥತ್ವಂ ಗುಣೇಷು ಚ ಸಂಗಃ ಸಂಸಾರಕಾರಣಮ್ ಇತಿ ಉಕ್ತಮ್ । ಕಸ್ಮಿನ್ ಗುಣೇ ಕಥಂ ಸಂಗಃ ? ಕೇ ವಾ ಗುಣಾಃ ? ಕಥಂ ವಾ ತೇ ಬಧ್ನಂತಿ ಇತಿ ? ಗುಣೇಭ್ಯಶ್ಚ ಮೋಕ್ಷಣಂ ಕಥಂ ಸ್ಯಾತ್ ? ಮುಕ್ತಸ್ಯ ಚ ಲಕ್ಷಣಂ ವಕ್ತವ್ಯಮ್ , ಇತ್ಯೇವಮರ್ಥಂ ಚ ಭಗವಾನ್ ಉವಾಚ —

ಕ್ಷೇತ್ರಕ್ಷೇತ್ರಜ್ಞಸಂಯೋಗಸ್ಯ ಸರ್ವೋತ್ಪತ್ತಿನಿಮಿತ್ತತ್ವಮ್ ಅಜ್ಞಾತಂ ಜ್ಞಾಪಯಿತುಮ್ ಅಧ್ಯಾಯಾಂತರಮ್ ಅವತಾರಯನ್ , ಅಧ್ಯಾಯಯೋಃ ಉತ್ಥಾಪ್ಯೋತ್ಥಾಪಕತ್ವರೂಪಾಂ ಸಂಗತಿಮ್ ಆಹ -

ಸರ್ವಮಿತಿ ।

ವಿಧಾಂತರೇಣ ಅಧ್ಯಾಯಾರಂಭಂ ಸೂಚಯತಿ -

ಅಥವೇತಿ ।

ತದೇವ ವಕ್ತುಮ್ ಉಕ್ತಮ್ ಅನುವದತಿ -

ಈಶ್ವರೇತಿ ।

ಪ್ರಕೃತಿಸ್ಥತ್ವಮ್ - ಪುರುಷಸ್ಯ ಪ್ರಕೃತ್ಯಾ ಸಹ ಐಕ್ಯಾಧ್ಯಾಸಃ । ತಸ್ಯೈವ ಗುಣೇಷು - ಶಬ್ದಾದಿವಿಷಯೇಷು ಸಂಗಃ - ಅಭಿನಿವೇಶಃ । ಷಡ್ವಿಧಾಮ್ ಆಕಾಂಕ್ಷಾಂ ನಿಕ್ಷಿಪ್ಯ, ತದುತ್ತರತ್ವೇನ ಅಧ್ಯಾಯಾರಂಭೇ ಪೂರ್ವವದೇವ ಪೂರ್ವಾಧ್ಯಾಯಸಂಬಂಧಸಿದ್ಧಿಃ, ಇತ್ಯಾಹ -

ಕಸ್ಮಿನ್ನಿತಿ ।