ತಮಸ್ತರ್ಹಿ ಕಿಂಲಕ್ಷಣಮ್ ? ಕಥಂ ವಾ ಪುರುಷಂ ನಿಬಧ್ನಾತಿ ? ತತ್ರ ಆಹ -

ತಮಸ್ತ್ವಿತಿ ।

ಗುಣಾನಾಂ ಪ್ರಕೃತಿಸಂಭವತ್ವಾವಿಶೇಷೇಽಪಿ ತಮಸೋ ಅಜ್ಞಾನಜತ್ವವಿಶೇಷಣಂ, ತದ್ವಿಪರೀತಸ್ವಭಾವಾನಾಪತ್ತೇಃ, ಇತಿ ಮತ್ವಾ ಆಹ -

ಅಜ್ಞಾನಾದಿತಿ ।

ಮುಹ್ಯತಿ ಅನೇನ, ಇತಿ ಮೋಹನಮ್ ; ವಿವೇಕಪ್ರತಿಬಂಧಕಮ್ ಇತಿ, ಕಾರ್ಯದ್ವಾರಾ ತಮೋ ನಿರ್ದಿಶತಿ -

ಮೋಹನಮಿತ್ಯಾದಿನಾ ।

ಲಕ್ಷಣಮ್ ಉಕ್ತ್ವಾ ತಮಸೋ ಬಂಧನಕರತ್ವಂ ದರ್ಶಯತಿ -

ಪ್ರಮಾದೇತಿ ।

ಕಾರ್ಯಾಂತಿರಾಸಕ್ತತಯಾ ಚಿಕೀರ್ಷಿತಸ್ಯ ಕರ್ತವ್ಯಸ್ಯ ಅಕರಣಂ - ಪ್ರಮಾದಃ, ನಿರೀಹತಯಾ ಉತ್ಸಾಹಪ್ರತಿಬಂಧಸ್ತು - ಆಲಸ್ಯಮ್ , ಸ್ವಾಪಃ - ನಿದ್ರಾ । ತಾಭಿಃ ಆತ್ಮಾನಮ್ ಅವಿಕಾರಮೇವ ತಮೋಽಪಿ ವಿಕಾರಯತಿ, ಇತ್ಯರ್ಥಃ

॥ ೮ ॥