ಶ್ರೀಮದ್ಭಗವದ್ಗೀತಾಭಾಷ್ಯಮ್
ಆನಂದಗಿರಿಟೀಕಾ (ಗೀತಾಭಾಷ್ಯ)
 
ರಜೋ ರಾಗಾತ್ಮಕಂ ವಿದ್ಧಿ ತೃಷ್ಣಾಸಂಗಸಮುದ್ಭವಮ್
ತನ್ನಿಬಧ್ನಾತಿ ಕೌಂತೇಯ ಕರ್ಮಸಂಗೇನ ದೇಹಿನಮ್ ॥ ೭ ॥
ರಜಃ ರಾಗಾತ್ಮಕಂ ರಂಜನಾತ್ ರಾಗಃ ಗೈರಿಕಾದಿವದ್ರಾಗಾತ್ಮಕಂ ವಿದ್ಧಿ ಜಾನೀಹಿತೃಷ್ಣಾಸಂಗಸಮುದ್ಭವಂ ತೃಷ್ಣಾ ಅಪ್ರಾಪ್ತಾಭಿಲಾಷಃ, ಆಸಂಗಃ ಪ್ರಾಪ್ತೇ ವಿಷಯೇ ಮನಸಃ ಪ್ರೀತಿಲಕ್ಷಣಃ ಸಂಶ್ಲೇಷಃ, ತೃಷ್ಣಾಸಂಗಯೋಃ ಸಮುದ್ಭವಂ ತೃಷ್ಣಾಸಂಗಸಮುದ್ಭವಮ್ತನ್ನಿಬಧ್ನಾತಿ ತತ್ ರಜಃ ನಿಬಧ್ನಾತಿ ಕೌಂತೇಯ ಕರ್ಮಸಂಗೇನ, ದೃಷ್ಟಾದೃಷ್ಟಾರ್ಥೇಷು ಕರ್ಮಸು ಸಂಜನಂ ತತ್ಪರತಾ ಕರ್ಮಸಂಗಃ, ತೇನ ನಿಬಧ್ನಾತಿ ರಜಃ ದೇಹಿನಮ್ ॥ ೭ ॥
ರಜೋ ರಾಗಾತ್ಮಕಂ ವಿದ್ಧಿ ತೃಷ್ಣಾಸಂಗಸಮುದ್ಭವಮ್
ತನ್ನಿಬಧ್ನಾತಿ ಕೌಂತೇಯ ಕರ್ಮಸಂಗೇನ ದೇಹಿನಮ್ ॥ ೭ ॥
ರಜಃ ರಾಗಾತ್ಮಕಂ ರಂಜನಾತ್ ರಾಗಃ ಗೈರಿಕಾದಿವದ್ರಾಗಾತ್ಮಕಂ ವಿದ್ಧಿ ಜಾನೀಹಿತೃಷ್ಣಾಸಂಗಸಮುದ್ಭವಂ ತೃಷ್ಣಾ ಅಪ್ರಾಪ್ತಾಭಿಲಾಷಃ, ಆಸಂಗಃ ಪ್ರಾಪ್ತೇ ವಿಷಯೇ ಮನಸಃ ಪ್ರೀತಿಲಕ್ಷಣಃ ಸಂಶ್ಲೇಷಃ, ತೃಷ್ಣಾಸಂಗಯೋಃ ಸಮುದ್ಭವಂ ತೃಷ್ಣಾಸಂಗಸಮುದ್ಭವಮ್ತನ್ನಿಬಧ್ನಾತಿ ತತ್ ರಜಃ ನಿಬಧ್ನಾತಿ ಕೌಂತೇಯ ಕರ್ಮಸಂಗೇನ, ದೃಷ್ಟಾದೃಷ್ಟಾರ್ಥೇಷು ಕರ್ಮಸು ಸಂಜನಂ ತತ್ಪರತಾ ಕರ್ಮಸಂಗಃ, ತೇನ ನಿಬಧ್ನಾತಿ ರಜಃ ದೇಹಿನಮ್ ॥ ೭ ॥

ರಜಸ್ತರ್ಹಿ ಕಿಂಲಕ್ಷಣಮ್ ? ಕಥಂ ವಾ ಪುರುಷಂ ನಿಬಧ್ನಾತಿ ಇತಿ ಆಶಂಕ್ಯ, ಆಹ -

ರಜ ಇತಿ ।

ರಜ್ಯತೇ - ಸಂಸೃಜ್ಯತೇ ಅನೇನ ಪುರುಷಃ ದೃಶ್ಯೈಃ, ಇತಿ ರಾಗಃ, ಅಸೌ ಆತ್ಮಾ ಅಸ್ಯ, ಇತಿ ರಾಗಾತ್ಮಕಂ ರಜೋ ಜಾನೀಹಿ, ಇತ್ಯಾಹ -

ರಂಜನಾದಿತಿ ।

ಸಮುದ್ಭವತಿ ಅಸ್ಮಾತ್ , ಇತಿ ಸಮುದ್ಭವಃ । ತೃಷ್ಣಾ ಚ ಆಸಂಗಶ್ಚ ತೃಷ್ಣಾಸಂಗೌ, ತಯೋಃ ಸಮುದ್ಭವಃ, ತಮ್ ಇತಿ ವಿಗ್ರಹಂ ಗೃಹೀತ್ವಾ, ಕಾರ್ಯದ್ವಾರಾ ರಜೋವಿವಕ್ಷುಃ, ತೃಷ್ಣಾಸಂಗಯೋಃ ಅರ್ಥಭೇದಮ್ ಆಹ -

ತೃಷ್ಣೇತ್ಯಾದಿನಾ ।

ರಜಸೋ ಲಕ್ಷಣಂ ಉಕ್ತ್ವಾ ನಿಬಂಧೃತ್ವಪ್ರಕಾರಮ್ ಆಹ -

ತದ್ರಜ ಇತಿ ।

ಕರ್ಮಸಂಗಂ ವಿಭಜತೇ -

ದೃಷ್ಟೇತಿ ।

ಅಕರ್ತಾರಮೇವ ಪುರುಷಂ ಕರೋಮಿ ಇತ್ಯಭಿಮಾನೇನ ಪ್ರವರ್ತಯತಿ ಇತ್ಯರ್ಥಃ

॥ ೭ ॥