ಕೇನ ದ್ವಾರೇಣ ತತ್ ಆತ್ಮಾನಂ ನಿಬಧ್ನಾತಿ ? ಇತಿ ಪೃಚ್ಛತಿ -
ಕಥಮಿತಿ ।
ಸುಖಸಂಗೇನ ಬಧ್ನಾತಿ, ಇತಿ ಉತ್ತರಮ್ । ತದೇವ ವಿವೃಣೋತಿ -
ಸುಖೀ ಅಹಮ್ ಇತ್ಯಾದಿನಾ ।
ಮುಖ್ಯಸುಖಸ್ಯ ಅಭಿವ್ಯಂಜಕಸತ್ತ್ವಪರಿಣಾಮಃ ಅತ್ರ ವಿಷಯಸಂಭೂತಂ ಸುಖಮ್ ಉಚ್ಯತೇ ।
ಸಂಶ್ಲೇಷಾಪಾದನಮೇವ ವಿಶದಯತಿ -
ಮೃಷೈವೇತಿ ।
ಕಿಮಿತಿ ಮೃಷೈವೇತಿ ವಿಶೇಷಣಮ್ ? ಸಂಗಸ್ಯ ವಸ್ತುತ್ವಸಂಭಾವತ್ , ಇತ್ಯಾಶಂಕ್ಯ, ಆಹ -
ಸೈಷೇತಿ ।
ನನು ಇಚ್ಛಾ ಸಂಗೋ ಅಭಿನಿವೇಶಶ್ಚ ಇತಿ ಏಕಃ ಅರ್ಥಃ । ತತ್ರ ಇಚ್ಛಾದೇಃ ಆತ್ಮಧರ್ಮತ್ವಾತ್ ಕಿಮ್ ಅವಿದ್ಯಯಾ ? ಇತ್ಯಾಶಂಕ್ಯ, ಮನೋಧರ್ಮತ್ವಾತ್ ಇಚ್ಛಾದೇಃ ನ ಆತ್ಮಧರ್ಮತಾ, ಇತ್ಯಾಹ -
ನ ಹೀತಿ ।
ಇಚ್ಛಾದೇಃ ಅನಾತ್ಮಧರ್ಮತ್ವೇ ಕಿಂ ಪ್ರಮಾಣಮ್ ? ಇತ್ಯಾಶಂಕ್ಯ, ಆಹ -
ಇಚ್ಛಾದಿ ಚೇತಿ ।
ತಸ್ಯ ಆತ್ಮಧರ್ಮತ್ವಾಸಂಭವೇ ಫಲಿತಮ್ ಆಹ -
ಅತ ಇತಿ ।
ಸಂಜಯತೀವ ; ಸತ್ತ್ವಮಿತಿ ಶೇಷಃ ।
ಇವಕಾರಪ್ರಯೋಗೇ ಹೇತುಮ್ ಆಹ -
ಅವಿದ್ಯಯೇತಿ ।
ತಸ್ಯಾಃ ವಸ್ತುತಃ ನ ಆತ್ಮಸಂಬಂಧಃ, ತಥಾಪಿ ಸಂಬಂಧ್ಯಂತರಾಭಾವಾತ್ , ಅಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯಾಚ್ಚ ಆತ್ಮಧರ್ಮತ್ವಮ್ ಆಪಾದ್ಯ, ದೃಷ್ಟತ್ವಮ್ ಆಚಷ್ಟೇ -
ಸ್ವಕೀಯೇತಿ ।
ವೃತ್ತಿಮದಂತಃಕರಣಸ್ಯ ವಿಷಯತ್ವಾತ್ ಆತ್ಮನಃ ಸಾಧಕತ್ವೇನ ತದ್ವಿಷಯತ್ವೇಽಪಿ ತದವಿವೇಕರೂಪಾವಿದ್ಯಾ, ಇತಿ ತಸ್ತ್ವರೂಪಮ್ ಆಹ -
ವಿಷಯೇತಿ ।
ಯಥೋಕ್ತಾವಿದ್ಯಾಮಾಹಾತ್ಮ್ಯಮ್ ಇದಂ ಯತ್ ಅಸ್ವರೂಪೇ ಅತದ್ಧರ್ಮೇ ಚ ಸಕ್ತಿಸಂಪಾದನಮ್ ಇತ್ಯಾಹ -
ಅಸ್ವೇತಿ ।
ತದೇವ ಸ್ಫುಟಯತಿ -
ಸಕ್ತಮಿವೇತಿ ।
ಪ್ರಕಾರಾಂತರೇಣ ಸತ್ತ್ವಸ್ಯ ನಿಬಂಧನತ್ವಮ್ ಆಹ -
ತಥೇತಿ ।
ಜ್ಞಾಯತೇ ಅನೇನ ಇತಿ ಸತ್ತ್ವಪರಿಣಾಮೋ ಜ್ಞಾನಮ್ । ತೇನ ಜ್ಞಾನೀ ಅಹಮ್ ಇತಿ ವಿಪರೀತಾಭಿಮಾನೇನ ಸತ್ತ್ವಮ್ ಆತ್ಮಾನಂ ನಿಬಧ್ನಾತಿ, ಇತ್ಯಾಹ -
ಜ್ಞಾನಮಿತ್ಯಾದಿನಾ ।
ವಿಪಕ್ಷೇ ದೋಷಮ್ ಆಹ -
ಆತ್ಮೇತಿ ।
ಸ್ವಾಭಾವಿಕತ್ವೇನ ಪ್ರಾಪ್ತತ್ವಾತ್ , ತತ್ರ ಸ್ವತಃ ಸಂಯೋಗಾತ್ , ತದ್ದ್ವಾರಾ ಬಂಧೇ ಚ ತನ್ನಿವೃತ್ತ್ಯನುಪಪತ್ತೇಃ ನ ಆತ್ಮಧರ್ಮತ್ವಮ್ ಇತ್ಯರ್ಥಃ ।
ಜ್ಞಾನೈಶ್ವರ್ಯಾದಾವಪಿ ಕ್ಷೇತ್ರಧರ್ಮೇ ಸಂಗಸ್ಯ ಪೂರ್ವವತ್ ಆವಿದ್ಯಕತ್ವಂ ಸೂಚಯತಿ -
ಸುಖ ಇವೇತಿ ।
ಪಾಪಾದಿದೋಷಹೀನಸ್ಯೈವ ಅತ್ರ ಶಾಸ್ತ್ರೇ ಅಧಿಕಾರಃ, ಇತಿ ದ್ಯೋತಯತಿ -
ಅನಘೇತಿ
॥ ೬ ॥