శ్రీమద్భగవద్గీతాభాష్యమ్
ఆనన్దగిరిటీకా (గీతాభాష్య)
 
పురుషస్య ప్రకృతిస్థత్వరూపేణ మిథ్యాజ్ఞానేన యుక్తస్య భోగ్యేషు గుణేషు సుఖదుఃఖమోహాత్మకేషుసుఖీ దుఃఖీ మూఢః అహమ్ అస్మిఇత్యేవంరూపః యః సఙ్గః తత్కారణం పురుషస్య సదసద్యోనిజన్మప్రాప్తిలక్షణస్య సంసారస్య ఇతి సమాసేన పూర్వాధ్యాయే యత్ ఉక్తమ్ , తత్ ఇహ సత్త్వం రజస్తమ ఇతి గుణాః ప్రకృతిసమ్భవాః’ (భ. గీ. ౧౪ । ౫) ఇతి ఆరభ్య గుణస్వరూపమ్ , గుణవృత్తమ్ , స్వవృత్తేన గుణానాం బన్ధకత్వమ్ , గుణవృత్తనిబద్ధస్య పురుషస్య యా గతిః, ఇత్యేతత్ సర్వం మిథ్యాజ్ఞానమూలం బన్ధకారణం విస్తరేణ ఉక్త్వా, అధునా సమ్యగ్దర్శనాన్మోక్షో వక్తవ్యః ఇత్యత ఆహ భగవాన్
పురుషస్య ప్రకృతిస్థత్వరూపేణ మిథ్యాజ్ఞానేన యుక్తస్య భోగ్యేషు గుణేషు సుఖదుఃఖమోహాత్మకేషుసుఖీ దుఃఖీ మూఢః అహమ్ అస్మిఇత్యేవంరూపః యః సఙ్గః తత్కారణం పురుషస్య సదసద్యోనిజన్మప్రాప్తిలక్షణస్య సంసారస్య ఇతి సమాసేన పూర్వాధ్యాయే యత్ ఉక్తమ్ , తత్ ఇహ సత్త్వం రజస్తమ ఇతి గుణాః ప్రకృతిసమ్భవాః’ (భ. గీ. ౧౪ । ౫) ఇతి ఆరభ్య గుణస్వరూపమ్ , గుణవృత్తమ్ , స్వవృత్తేన గుణానాం బన్ధకత్వమ్ , గుణవృత్తనిబద్ధస్య పురుషస్య యా గతిః, ఇత్యేతత్ సర్వం మిథ్యాజ్ఞానమూలం బన్ధకారణం విస్తరేణ ఉక్త్వా, అధునా సమ్యగ్దర్శనాన్మోక్షో వక్తవ్యః ఇత్యత ఆహ భగవాన్

‘కస్మిన్ గుణే ? కథమ్ ? ’ఇత్యాదిప్రశ్నాన్ ప్రత్యాఖ్యాయ, గుణేభ్యో మోక్షణం కథమ్ ? ఇతి ప్రత్యాఖ్యానార్థం, వృత్తానువాదపూర్వకం మిథ్యాజ్ఞాననివర్తకం సమ్యగ్జ్ఞానం ప్రస్తౌతి -

పురుషస్యేత్యాదినా ।

పురుషస్య యా గతిః, సా చ ఇతి శేషః । మోక్షః - గుణేభ్యో విశ్లేషపూర్వకో బ్రహ్మభావః ।