ಶ್ರೀಭಗವಾನುವಾಚ —
ಪ್ರಕಾಶಂ ಚ ಪ್ರವೃತ್ತಿಂ ಚ ಮೋಹಮೇವ ಚ ಪಾಂಡವ ।
ನ ದ್ವೇಷ್ಟಿ ಸಂಪ್ರವೃತ್ತಾನಿ ನ ನಿವೃತ್ತಾನಿ ಕಾಂಕ್ಷತಿ ॥ ೨೨ ॥
ಪ್ರಕಾಶಂ ಚ ಸತ್ತ್ವಕಾರ್ಯಂ ಪ್ರವೃತ್ತಿಂ ಚ ರಜಃಕಾರ್ಯಂ ಮೋಹಮೇವ ಚ ತಮಃಕಾರ್ಯಮ್ ಇತ್ಯೇತಾನಿ ನ ದ್ವೇಷ್ಟಿ ಸಂಪ್ರವೃತ್ತಾನಿ ಸಮ್ಯಗ್ವಿಷಯಭಾವೇನ ಉದ್ಭೂತಾನಿ — ‘ಮಮ ತಾಮಸಃ ಪ್ರತ್ಯಯೋ ಜಾತಃ, ತೇನ ಅಹಂ ಮೂಢಃ ; ತಥಾ ರಾಜಸೀ ಪ್ರವೃತ್ತಿಃ ಮಮ ಉತ್ಪನ್ನಾ ದುಃಖಾತ್ಮಿಕಾ, ತೇನ ಅಹಂ ರಜಸಾ ಪ್ರವರ್ತಿತಃ ಪ್ರಚಲಿತಃ ಸ್ವರೂಪಾತ್ ; ಕಷ್ಟಂ ಮಮ ವರ್ತತೇ ಯಃ ಅಯಂ ಮತ್ಸ್ವರೂಪಾವಸ್ಥಾನಾತ್ ಭ್ರಂಶಃ ; ತಥಾ ಸಾತ್ತ್ವಿಕೋ ಗುಣಃ ಪ್ರಕಾಶಾತ್ಮಾ ಮಾಂ ವಿವೇಕಿತ್ವಮ್ ಆಪಾದಯನ್ ಸುಖೇ ಚ ಸಂಜಯನ್ ಬಧ್ನಾತಿ’ ಇತಿ ತಾನಿ ದ್ವೇಷ್ಟಿ ಅಸಮ್ಯಗ್ದರ್ಶಿತ್ವೇನ । ತತ್ ಏವಂ ಗುಣಾತೀತೋ ನ ದ್ವೇಷ್ಟಿ ಸಂಪ್ರವೃತ್ತಾನಿ । ಯಥಾ ಚ ಸಾತ್ತ್ವಿಕಾದಿಪುರುಷಃ ಸತ್ತ್ವಾದಿಕಾರ್ಯಾಣಿ ಆತ್ಮಾನಂ ಪ್ರತಿ ಪ್ರಕಾಶ್ಯ ನಿವೃತ್ತಾನಿ ಕಾಂಕ್ಷತಿ, ನ ತಥಾ ಗುಣಾತೀತೋ ನಿವೃತ್ತಾನಿ ಕಾಂಕ್ಷತಿ ಇತ್ಯರ್ಥಃ । ಏತತ್ ನ ಪರಪ್ರತ್ಯಕ್ಷಂ ಲಿಂಗಮ್ । ಕಿಂ ತರ್ಹಿ ? ಸ್ವಾತ್ಮಪ್ರತ್ಯಕ್ಷತ್ವಾತ್ ಆತ್ಮಾರ್ಥಮೇವ ಏತತ್ ಲಕ್ಷಣಮ್ । ನ ಹಿ ಸ್ವಾತ್ಮವಿಷಯಂ ದ್ವೇಷಮಾಕಾಂಕ್ಷಾಂ ವಾ ಪರಃ ಪಶ್ಯತಿ ॥ ೨೨ ॥
ಶ್ರೀಭಗವಾನುವಾಚ —
ಪ್ರಕಾಶಂ ಚ ಪ್ರವೃತ್ತಿಂ ಚ ಮೋಹಮೇವ ಚ ಪಾಂಡವ ।
ನ ದ್ವೇಷ್ಟಿ ಸಂಪ್ರವೃತ್ತಾನಿ ನ ನಿವೃತ್ತಾನಿ ಕಾಂಕ್ಷತಿ ॥ ೨೨ ॥
ಪ್ರಕಾಶಂ ಚ ಸತ್ತ್ವಕಾರ್ಯಂ ಪ್ರವೃತ್ತಿಂ ಚ ರಜಃಕಾರ್ಯಂ ಮೋಹಮೇವ ಚ ತಮಃಕಾರ್ಯಮ್ ಇತ್ಯೇತಾನಿ ನ ದ್ವೇಷ್ಟಿ ಸಂಪ್ರವೃತ್ತಾನಿ ಸಮ್ಯಗ್ವಿಷಯಭಾವೇನ ಉದ್ಭೂತಾನಿ — ‘ಮಮ ತಾಮಸಃ ಪ್ರತ್ಯಯೋ ಜಾತಃ, ತೇನ ಅಹಂ ಮೂಢಃ ; ತಥಾ ರಾಜಸೀ ಪ್ರವೃತ್ತಿಃ ಮಮ ಉತ್ಪನ್ನಾ ದುಃಖಾತ್ಮಿಕಾ, ತೇನ ಅಹಂ ರಜಸಾ ಪ್ರವರ್ತಿತಃ ಪ್ರಚಲಿತಃ ಸ್ವರೂಪಾತ್ ; ಕಷ್ಟಂ ಮಮ ವರ್ತತೇ ಯಃ ಅಯಂ ಮತ್ಸ್ವರೂಪಾವಸ್ಥಾನಾತ್ ಭ್ರಂಶಃ ; ತಥಾ ಸಾತ್ತ್ವಿಕೋ ಗುಣಃ ಪ್ರಕಾಶಾತ್ಮಾ ಮಾಂ ವಿವೇಕಿತ್ವಮ್ ಆಪಾದಯನ್ ಸುಖೇ ಚ ಸಂಜಯನ್ ಬಧ್ನಾತಿ’ ಇತಿ ತಾನಿ ದ್ವೇಷ್ಟಿ ಅಸಮ್ಯಗ್ದರ್ಶಿತ್ವೇನ । ತತ್ ಏವಂ ಗುಣಾತೀತೋ ನ ದ್ವೇಷ್ಟಿ ಸಂಪ್ರವೃತ್ತಾನಿ । ಯಥಾ ಚ ಸಾತ್ತ್ವಿಕಾದಿಪುರುಷಃ ಸತ್ತ್ವಾದಿಕಾರ್ಯಾಣಿ ಆತ್ಮಾನಂ ಪ್ರತಿ ಪ್ರಕಾಶ್ಯ ನಿವೃತ್ತಾನಿ ಕಾಂಕ್ಷತಿ, ನ ತಥಾ ಗುಣಾತೀತೋ ನಿವೃತ್ತಾನಿ ಕಾಂಕ್ಷತಿ ಇತ್ಯರ್ಥಃ । ಏತತ್ ನ ಪರಪ್ರತ್ಯಕ್ಷಂ ಲಿಂಗಮ್ । ಕಿಂ ತರ್ಹಿ ? ಸ್ವಾತ್ಮಪ್ರತ್ಯಕ್ಷತ್ವಾತ್ ಆತ್ಮಾರ್ಥಮೇವ ಏತತ್ ಲಕ್ಷಣಮ್ । ನ ಹಿ ಸ್ವಾತ್ಮವಿಷಯಂ ದ್ವೇಷಮಾಕಾಂಕ್ಷಾಂ ವಾ ಪರಃ ಪಶ್ಯತಿ ॥ ೨೨ ॥