ಶ್ರೀಮದ್ಭಗವದ್ಗೀತಾಭಾಷ್ಯಮ್
ಆನಂದಗಿರಿಟೀಕಾ (ಗೀತಾಭಾಷ್ಯ)
 
ರೂಪಮಸ್ಯೇಹ ತಥೋಪಲಭ್ಯತೇ ನಾಂತೋ ಚಾದಿರ್ನ ಸಂಪ್ರತಿಷ್ಠಾ
ಅಶ್ವತ್ಥಮೇನಂ ಸುವಿರೂಢಮೂಲಮಸಂಗಶಸ್ತ್ರೇಣ ದೃಢೇನ ಛಿತ್ತ್ವಾ ॥ ೩ ॥
ರೂಪಮ್ ಅಸ್ಯ ಇಹ ಯಥಾ ಉಪವರ್ಣಿತಂ ತಥಾ ನೈವ ಉಪಲಭ್ಯತೇ, ಸ್ವಪ್ನಮರೀಚ್ಯುದಕಮಾಯಾಗಂಧರ್ವನಗರಸಮತ್ವಾತ್ ; ದೃಷ್ಟನಷ್ಟಸ್ವರೂಪೋ ಹಿ ಇತಿ ಅತ ಏವ ಅಂತಃ ಪರ್ಯಂತಃ ನಿಷ್ಠಾ ಪರಿಸಮಾಪ್ತಿರ್ವಾ ವಿದ್ಯತೇತಥಾ ಆದಿಃ, ‘ಇತಃ ಆರಭ್ಯ ಅಯಂ ಪ್ರವೃತ್ತಃಇತಿ ಕೇನಚಿತ್ ಗಮ್ಯತೇ ಸಂಪ್ರತಿಷ್ಠಾ ಸ್ಥಿತಿಃ ಮಧ್ಯಮ್ ಅಸ್ಯ ಕೇನಚಿತ್ ಉಪಲಭ್ಯತೇಅಶ್ವತ್ಥಮ್ ಏನಂ ಯಥೋಕ್ತಂ ಸುವಿರೂಢಮೂಲಂ ಸುಷ್ಠು ವಿರೂಢಾನಿ ವಿರೋಹಂ ಗತಾನಿ ಸುದೃಢಾನಿ ಮೂಲಾನಿ ಯಸ್ಯ ತಮ್ ಏನಂ ಸುವಿರೂಢಮೂಲಮ್ , ಅಸಂಗಶಸ್ತ್ರೇಣ ಅಸಂಗಃ ಪುತ್ರವಿತ್ತಲೋಕೈಷಣಾಭ್ಯಃ ವ್ಯುತ್ಥಾನಂ ತೇನ ಅಸಂಗಶಸ್ತ್ರೇಣ ದೃಢೇನ ಪರಮಾತ್ಮಾಭಿಮುಖ್ಯನಿಶ್ಚಯದೃಢೀಕೃತೇನ ಪುನಃ ಪುನಃ ವಿವೇಕಾಭ್ಯಾಸಾಶ್ಮನಿಶಿತೇನ ಚ್ಛಿತ್ವಾ ಸಂಸಾರವೃಕ್ಷಂ ಸಬೀಜಮ್ ಉದ್ಧೃತ್ಯ ॥ ೩ ॥
ರೂಪಮಸ್ಯೇಹ ತಥೋಪಲಭ್ಯತೇ ನಾಂತೋ ಚಾದಿರ್ನ ಸಂಪ್ರತಿಷ್ಠಾ
ಅಶ್ವತ್ಥಮೇನಂ ಸುವಿರೂಢಮೂಲಮಸಂಗಶಸ್ತ್ರೇಣ ದೃಢೇನ ಛಿತ್ತ್ವಾ ॥ ೩ ॥
ರೂಪಮ್ ಅಸ್ಯ ಇಹ ಯಥಾ ಉಪವರ್ಣಿತಂ ತಥಾ ನೈವ ಉಪಲಭ್ಯತೇ, ಸ್ವಪ್ನಮರೀಚ್ಯುದಕಮಾಯಾಗಂಧರ್ವನಗರಸಮತ್ವಾತ್ ; ದೃಷ್ಟನಷ್ಟಸ್ವರೂಪೋ ಹಿ ಇತಿ ಅತ ಏವ ಅಂತಃ ಪರ್ಯಂತಃ ನಿಷ್ಠಾ ಪರಿಸಮಾಪ್ತಿರ್ವಾ ವಿದ್ಯತೇತಥಾ ಆದಿಃ, ‘ಇತಃ ಆರಭ್ಯ ಅಯಂ ಪ್ರವೃತ್ತಃಇತಿ ಕೇನಚಿತ್ ಗಮ್ಯತೇ ಸಂಪ್ರತಿಷ್ಠಾ ಸ್ಥಿತಿಃ ಮಧ್ಯಮ್ ಅಸ್ಯ ಕೇನಚಿತ್ ಉಪಲಭ್ಯತೇಅಶ್ವತ್ಥಮ್ ಏನಂ ಯಥೋಕ್ತಂ ಸುವಿರೂಢಮೂಲಂ ಸುಷ್ಠು ವಿರೂಢಾನಿ ವಿರೋಹಂ ಗತಾನಿ ಸುದೃಢಾನಿ ಮೂಲಾನಿ ಯಸ್ಯ ತಮ್ ಏನಂ ಸುವಿರೂಢಮೂಲಮ್ , ಅಸಂಗಶಸ್ತ್ರೇಣ ಅಸಂಗಃ ಪುತ್ರವಿತ್ತಲೋಕೈಷಣಾಭ್ಯಃ ವ್ಯುತ್ಥಾನಂ ತೇನ ಅಸಂಗಶಸ್ತ್ರೇಣ ದೃಢೇನ ಪರಮಾತ್ಮಾಭಿಮುಖ್ಯನಿಶ್ಚಯದೃಢೀಕೃತೇನ ಪುನಃ ಪುನಃ ವಿವೇಕಾಭ್ಯಾಸಾಶ್ಮನಿಶಿತೇನ ಚ್ಛಿತ್ವಾ ಸಂಸಾರವೃಕ್ಷಂ ಸಬೀಜಮ್ ಉದ್ಧೃತ್ಯ ॥ ೩ ॥

ಯಥಾ ಪೂರ್ವಂ ವರ್ಣಿತಂ, ಯಥಾ ಚ ಲೋಕೇ ಪ್ರಸಿದ್ಧಮ್ ತಥಾ ಅಸ್ಯ ರೂಪಮಿಹ ಶಾಸ್ತ್ರಾತ್ ಅನುಮೀಯತೇ । ತಥಾ ಚ ಅಸ್ಯ ಜ್ಞಾನಾಪನೋದ್ಯತ್ವಂ ಯುಕ್ತಮ್ ಇತ್ಯಾಹ -

ಯಥೇತಿ ।

ತಸ್ಯ ಅಪ್ರಮಿತತ್ವೇ ಹೇತುಂ ಆಹ -

ಸ್ವಪ್ನೇತಿ ।

ತಸ್ಯ ಸ್ವಪ್ನದಿಸಮತ್ವೇ ದೃಷ್ಟನಷ್ಟಸ್ವರೂಪತ್ವಂ ಹೇತುಂ ಕರೋತಿ -

ದೃಷ್ಟೇತಿ ।

ಇತಿ ಅಮೇಯತಾ ಇತಿ ಶೇಷಃ ।

ತಮೇವ ಅಮೇಯತ್ವಂ ಹೇತುಂ ಕೃತ್ವಾ ಅವಸಾನಮಪಿ ತಸ್ಯ ನ ಭಾತಿ ಇತ್ಯಾಹ -

ಅತ ಏವೇತಿ ।

ಜ್ಞಾನಂ ವಿನಾ ಭ್ರಾಂತಿವಾಸನಾಕರ್ಮಣಾಮ್ ಅನ್ಯೋನ್ಯನಿಮಿತ್ತತ್ವಾತ್ ನ ಅವಸಾನಮಸ್ತಿ ಇತ್ಯರ್ಥಃ ।

ಇದಂಪ್ರಥಮತ್ವಮಪಿ ನಾಸ್ಯ ಪರಿಚ್ಛೇತ್ತುಂ ಶಕ್ಯಮ್ ಇತ್ಯಾಹ -

ತಥೇತಿ ।

ಆದ್ಯಂತವತ್ ಮಧ್ಯಮಪಿ ನಾಸ್ಯ ಪ್ರಾಮಾಣಿಕಮ್ ಇತ್ಯಾಹ -

ಮಧ್ಯಮಿತಿ ।

ಸಂಸಾರವೃಕ್ಷಸ್ಯ ಅಶ್ವತ್ಥಶಬ್ದಿತಸ್ಯ ಕ್ಷಣಭಂಗುರಸ್ಯ ಸ್ವಯಮೇವ ಉಚ್ಛೇದಸಂಭವಾತ್ ತದುಚ್ಛೇದಾರ್ಥಂ ನ ಪ್ರಯತಿತವ್ಯಮ್ , ಇತ್ಯಾಶಂಕ್ಯ ಆಹ -

ಅಶ್ವತ್ಥಮಿತಿ ।

ವ್ಯುತ್ಥಾನಂ - ವೈರಾಗ್ಯಪೂರ್ವಕಂ ಪಾರಿವ್ರಾಜ್ಯಮ್ । ದೃಢೀಕೃತತ್ವಮೇವ ವಿವೇಕಪೂರ್ವಕತ್ವೇನ ಸ್ಫುಟಯತಿ -

ಪುನಃ ಪುನರಿತಿ

॥ ೩ ॥