ದ್ವೌ ಭೂತಸರ್ಗೌ ಲೋಕೇಽಸ್ಮಿಂದೈವ ಆಸುರ ಏವ ಚ ।
ದೈವೋ ವಿಸ್ತರಶಃ ಪ್ರೋಕ್ತ ಆಸುರಂ ಪಾರ್ಥ ಮೇ ಶೃಣು ॥ ೬ ॥
ದ್ವೌ ದ್ವಿಸಂಖ್ಯಾಕೌ ಭೂತಸರ್ಗೌ ಭೂತಾನಾಂ ಮನುಷ್ಯಾಣಾಂ ಸರ್ಗೌ ಸೃಷ್ಟೀ ಭೂತಸರ್ಗೌ ಸೃಜ್ಯೇತೇತಿ ಸರ್ಗೌ ಭೂತಾನ್ಯೇವ ಸೃಜ್ಯಮಾನಾನಿ ದೈವಾಸುರಸಂಪದ್ದ್ವಯಯುಕ್ತಾನಿ ಇತಿ ದ್ವೌ ಭೂತಸರ್ಗೌ ಇತಿ ಉಚ್ಯತೇ, ‘ದ್ವಯಾ ಹ ವೈ ಪ್ರಾಜಾಪತ್ಯಾ ದೇವಾಶ್ಚಾಸುರಾಶ್ಚ’ (ಬೃ. ಉ. ೧ । ೩ । ೧) ಇತಿ ಶ್ರುತೇಃ । ಲೋಕೇ ಅಸ್ಮಿನ್ , ಸಂಸಾರೇ ಇತ್ಯರ್ಥಃ, ಸರ್ವೇಷಾಂ ದ್ವೈವಿಧ್ಯೋಪಪತ್ತೇಃ । ಕೌ ತೌ ಭೂತಸರ್ಗೌ ಇತಿ, ಉಚ್ಯತೇ — ಪ್ರಕೃತಾವೇವ ದೈವ ಆಸುರ ಏವ ಚ । ಉಕ್ತಯೋರೇವ ಪುನಃ ಅನುವಾದೇ ಪ್ರಯೋಜನಮ್ ಆಹ — ದೈವಃ ಭೂತಸರ್ಗಃ ‘ಅಭಯಂ ಸತ್ತ್ವಸಂಶುದ್ಧಿಃ’ (ಭ. ಗೀ. ೧೬ । ೧) ಇತ್ಯಾದಿನಾ ವಿಸ್ತರಶಃ ವಿಸ್ತರಪ್ರಕಾರೈಃ ಪ್ರೋಕ್ತಃ ಕಥಿತಃ, ನ ತು ಆಸುರಃ ವಿಸ್ತರಶಃ ; ಅತಃ ತತ್ಪರಿವರ್ಜನಾರ್ಥಮ್ ಆಸುರಂ ಪಾರ್ಥ, ಮೇ ಮಮ ವಚನಾತ್ ಉಚ್ಯಮಾನಂ ವಿಸ್ತರಶಃ ಶೃಣು ಅವಧಾರಯ ॥ ೬ ॥
ದ್ವೌ ಭೂತಸರ್ಗೌ ಲೋಕೇಽಸ್ಮಿಂದೈವ ಆಸುರ ಏವ ಚ ।
ದೈವೋ ವಿಸ್ತರಶಃ ಪ್ರೋಕ್ತ ಆಸುರಂ ಪಾರ್ಥ ಮೇ ಶೃಣು ॥ ೬ ॥
ದ್ವೌ ದ್ವಿಸಂಖ್ಯಾಕೌ ಭೂತಸರ್ಗೌ ಭೂತಾನಾಂ ಮನುಷ್ಯಾಣಾಂ ಸರ್ಗೌ ಸೃಷ್ಟೀ ಭೂತಸರ್ಗೌ ಸೃಜ್ಯೇತೇತಿ ಸರ್ಗೌ ಭೂತಾನ್ಯೇವ ಸೃಜ್ಯಮಾನಾನಿ ದೈವಾಸುರಸಂಪದ್ದ್ವಯಯುಕ್ತಾನಿ ಇತಿ ದ್ವೌ ಭೂತಸರ್ಗೌ ಇತಿ ಉಚ್ಯತೇ, ‘ದ್ವಯಾ ಹ ವೈ ಪ್ರಾಜಾಪತ್ಯಾ ದೇವಾಶ್ಚಾಸುರಾಶ್ಚ’ (ಬೃ. ಉ. ೧ । ೩ । ೧) ಇತಿ ಶ್ರುತೇಃ । ಲೋಕೇ ಅಸ್ಮಿನ್ , ಸಂಸಾರೇ ಇತ್ಯರ್ಥಃ, ಸರ್ವೇಷಾಂ ದ್ವೈವಿಧ್ಯೋಪಪತ್ತೇಃ । ಕೌ ತೌ ಭೂತಸರ್ಗೌ ಇತಿ, ಉಚ್ಯತೇ — ಪ್ರಕೃತಾವೇವ ದೈವ ಆಸುರ ಏವ ಚ । ಉಕ್ತಯೋರೇವ ಪುನಃ ಅನುವಾದೇ ಪ್ರಯೋಜನಮ್ ಆಹ — ದೈವಃ ಭೂತಸರ್ಗಃ ‘ಅಭಯಂ ಸತ್ತ್ವಸಂಶುದ್ಧಿಃ’ (ಭ. ಗೀ. ೧೬ । ೧) ಇತ್ಯಾದಿನಾ ವಿಸ್ತರಶಃ ವಿಸ್ತರಪ್ರಕಾರೈಃ ಪ್ರೋಕ್ತಃ ಕಥಿತಃ, ನ ತು ಆಸುರಃ ವಿಸ್ತರಶಃ ; ಅತಃ ತತ್ಪರಿವರ್ಜನಾರ್ಥಮ್ ಆಸುರಂ ಪಾರ್ಥ, ಮೇ ಮಮ ವಚನಾತ್ ಉಚ್ಯಮಾನಂ ವಿಸ್ತರಶಃ ಶೃಣು ಅವಧಾರಯ ॥ ೬ ॥