శ్రీమద్భగవద్గీతాభాష్యమ్
ఆనన్దగిరిటీకా (గీతాభాష్య)
 
ద్వౌ భూతసర్గౌ లోకేఽస్మిన్దైవ ఆసుర ఎవ
దైవో విస్తరశః ప్రోక్త ఆసురం పార్థ మే శృణు ॥ ౬ ॥
ద్వౌ ద్విసఙ్ఖ్యాకౌ భూతసర్గౌ భూతానాం మనుష్యాణాం సర్గౌ సృష్టీ భూతసర్గౌ సృజ్యేతేతి సర్గౌ భూతాన్యేవ సృజ్యమానాని దైవాసురసమ్పద్ద్వయయుక్తాని ఇతి ద్వౌ భూతసర్గౌ ఇతి ఉచ్యతే, ద్వయా వై ప్రాజాపత్యా దేవాశ్చాసురాశ్చ’ (బృ. ఉ. ౧ । ౩ । ౧) ఇతి శ్రుతేఃలోకే అస్మిన్ , సంసారే ఇత్యర్థః, సర్వేషాం ద్వైవిధ్యోపపత్తేఃకౌ తౌ భూతసర్గౌ ఇతి, ఉచ్యతేప్రకృతావేవ దైవ ఆసుర ఎవ ఉక్తయోరేవ పునః అనువాదే ప్రయోజనమ్ ఆహదైవః భూతసర్గః అభయం సత్త్వసంశుద్ధిః’ (భ. గీ. ౧౬ । ౧) ఇత్యాదినా విస్తరశః విస్తరప్రకారైః ప్రోక్తః కథితః, తు ఆసురః విస్తరశః ; అతః తత్పరివర్జనార్థమ్ ఆసురం పార్థ, మే మమ వచనాత్ ఉచ్యమానం విస్తరశః శృణు అవధారయ ॥ ౬ ॥
ద్వౌ భూతసర్గౌ లోకేఽస్మిన్దైవ ఆసుర ఎవ
దైవో విస్తరశః ప్రోక్త ఆసురం పార్థ మే శృణు ॥ ౬ ॥
ద్వౌ ద్విసఙ్ఖ్యాకౌ భూతసర్గౌ భూతానాం మనుష్యాణాం సర్గౌ సృష్టీ భూతసర్గౌ సృజ్యేతేతి సర్గౌ భూతాన్యేవ సృజ్యమానాని దైవాసురసమ్పద్ద్వయయుక్తాని ఇతి ద్వౌ భూతసర్గౌ ఇతి ఉచ్యతే, ద్వయా వై ప్రాజాపత్యా దేవాశ్చాసురాశ్చ’ (బృ. ఉ. ౧ । ౩ । ౧) ఇతి శ్రుతేఃలోకే అస్మిన్ , సంసారే ఇత్యర్థః, సర్వేషాం ద్వైవిధ్యోపపత్తేఃకౌ తౌ భూతసర్గౌ ఇతి, ఉచ్యతేప్రకృతావేవ దైవ ఆసుర ఎవ ఉక్తయోరేవ పునః అనువాదే ప్రయోజనమ్ ఆహదైవః భూతసర్గః అభయం సత్త్వసంశుద్ధిః’ (భ. గీ. ౧౬ । ౧) ఇత్యాదినా విస్తరశః విస్తరప్రకారైః ప్రోక్తః కథితః, తు ఆసురః విస్తరశః ; అతః తత్పరివర్జనార్థమ్ ఆసురం పార్థ, మే మమ వచనాత్ ఉచ్యమానం విస్తరశః శృణు అవధారయ ॥ ౬ ॥

నిర్దయానాం రక్షసాం సమ్పత్ తృతీయా అస్తి, సా కస్మాత్ న ఉక్తా ఇతి ఆశఙ్క్య ఆసుర్యాం అన్తర్భావాత్ ఇత్యాహ -

ద్వావితి ।

భూతానాం ద్వైవిధ్యే మానత్వేన ఉదూగీథబ్రాహ్మణమ్ ఉదాహరతి -

ద్వయా హేతి ।

సమ్పద్ద్వయయుతేభ్యః అతిరిక్తానాం అపి ప్రాణిభేదానాం సమ్భవాత్ కుతః భూతానాం ద్విత్వనియతిః ? ఇతి ఆశఙ్క్య ఆహ -

సర్వేషామితి

॥ ౬ ॥