శ్రీమద్భగవద్గీతాభాష్యమ్
ఆనన్దగిరిటీకా (గీతాభాష్య)
 
త్యాజ్యం దోషవదిత్యేకే కర్మ ప్రాహుర్మనీషిణః
యజ్ఞదానతపఃకర్మ త్యాజ్యమితి చాపరే ॥ ౩ ॥
సర్వకర్మసంన్యాసాసమ్భవే హి దేహభృతా’ (భ. గీ. ౧౮ । ౧౧) ఇతి హేతువచనాత్ ముఖ్య ఎవ ఇతి చేత్ , ; హేతువచనస్య స్తుత్యర్థత్వాత్యథా త్యాగాచ్ఛాన్తిరనన్తరమ్’ (భ. గీ. ౧౨ । ౧౨) ఇతి కర్మఫలత్యాగస్తుతిరేవ యథోక్తానేకపక్షానుష్ఠానాశక్తిమన్తమ్ అర్జునమ్ అజ్ఞం ప్రతి విధానాత్ ; తథా ఇదమపి హి దేహభృతా శక్యమ్’ (భ. గీ. ౧౮ । ౧౧) ఇతి కర్మఫలత్యాగస్తుత్యర్థమ్ ; సర్వకర్మాణి మనసా సంన్యస్య నైవ కుర్వన్న కారయన్నాస్తే’ (భ. గీ. ౫ । ౧౩) ఇత్యస్య పక్షస్య అపవాదః కేనచిత్ దర్శయితుం శక్యఃతస్మాత్ కర్మణి అధికృతాన్ ప్రత్యేవ ఎషః సంన్యాసత్యాగవికల్పఃయే తు పరమార్థదర్శినః సాఙ్ఖ్యాః, తేషాం జ్ఞాననిష్ఠాయామేవ సర్వకర్మసంన్యాసలక్షణాయామ్ అధికారః, అన్యత్ర, ఇతి తే వికల్పార్హాఃతచ్చ ఉపపాదితమ్ అస్మాభిః వేదావినాశినమ్’ (భ. గీ. ౨ । ౨౧) ఇత్యస్మిన్ప్రదేశే, తృతీయాదౌ ॥ ౩ ॥
త్యాజ్యం దోషవదిత్యేకే కర్మ ప్రాహుర్మనీషిణః
యజ్ఞదానతపఃకర్మ త్యాజ్యమితి చాపరే ॥ ౩ ॥
సర్వకర్మసంన్యాసాసమ్భవే హి దేహభృతా’ (భ. గీ. ౧౮ । ౧౧) ఇతి హేతువచనాత్ ముఖ్య ఎవ ఇతి చేత్ , ; హేతువచనస్య స్తుత్యర్థత్వాత్యథా త్యాగాచ్ఛాన్తిరనన్తరమ్’ (భ. గీ. ౧౨ । ౧౨) ఇతి కర్మఫలత్యాగస్తుతిరేవ యథోక్తానేకపక్షానుష్ఠానాశక్తిమన్తమ్ అర్జునమ్ అజ్ఞం ప్రతి విధానాత్ ; తథా ఇదమపి హి దేహభృతా శక్యమ్’ (భ. గీ. ౧౮ । ౧౧) ఇతి కర్మఫలత్యాగస్తుత్యర్థమ్ ; సర్వకర్మాణి మనసా సంన్యస్య నైవ కుర్వన్న కారయన్నాస్తే’ (భ. గీ. ౫ । ౧౩) ఇత్యస్య పక్షస్య అపవాదః కేనచిత్ దర్శయితుం శక్యఃతస్మాత్ కర్మణి అధికృతాన్ ప్రత్యేవ ఎషః సంన్యాసత్యాగవికల్పఃయే తు పరమార్థదర్శినః సాఙ్ఖ్యాః, తేషాం జ్ఞాననిష్ఠాయామేవ సర్వకర్మసంన్యాసలక్షణాయామ్ అధికారః, అన్యత్ర, ఇతి తే వికల్పార్హాఃతచ్చ ఉపపాదితమ్ అస్మాభిః వేదావినాశినమ్’ (భ. గీ. ౨ । ౨౧) ఇత్యస్మిన్ప్రదేశే, తృతీయాదౌ ॥ ౩ ॥

నేదం హేతువచనం సర్వకర్మసన్యాంససమ్భవసాధకం, కర్మఫలత్యాగస్తుతిపరత్వాత్ ఇతి పరిహరతి -

నేత్యాదినా ।

ఎతదేవ దృష్టాన్తేన స్పష్టయతి -

యథేతి ।

దృష్టాన్తేఽపి యథాశ్రుతార్థత్వం కిం న స్యాత్ ? ఇతి ఆశఙ్క్య ఆహ -

యథోక్తేతి ।

న హి ఫలత్యాగాదేవ జ్ఞానం  వినా ముక్తిః యుక్తా, ముక్తేః జ్ఞానైకాధీనత్వాసాధకశ్రుతిస్మృతివిరోధాత్ , ‘అద్వేష్టా’ (భ. గీ. ౧౨-౧౩) ఇత్యాదినా చ అనన్తరమేవ జ్ఞానసాధనవిధానానర్థక్యాత్ । అతః త్యాగస్తుతిరేవ అత్ర గ్రాహ్యా ఇత్యర్థః । దృష్టాన్తగతమ్ అర్థం దార్ష్టాన్తికే యోజయతి -

తథేతి ।

ప్రాగుక్తపక్షాపవాదవివక్షయా హేతూక్తేః ముఖ్యార్థత్వమేవ కిం న స్యాత్ ? ఇతి ఆశఙ్క్య తదపవాదే హేత్వభావాత్ మైవమ్ ఇత్యాహ -

న సర్వేతి ।

న చ ఇయమేవ హేతూక్తిః తదపవాదికా, అన్యథాసిద్ధేః ఉక్తత్వాత్ ఇతి భావః ।

ముఖ్యసంన్యాసాపవాదాసమ్భవే సంన్యాసత్యాగవికల్పస్య కథం సావకాశతా ? ఇతి ఆశఙ్క్య ఆహ -

తస్మాదితి ।

జ్ఞాననిష్ఠాన్ ప్రతి ఉక్తవికల్పానుపపత్తౌ, కుత్ర తేషామ్ అధికారః ? తత్ర ఆహ -

యే త్వితి ।

సంన్యాసినాం వికల్పానర్హత్వేన జ్ఞాననిష్ఠయామ్ ఎవ అధికారస్య భూయస్సు ప్రదేశేషు సాధితత్వాత్ న సాధతీయత్వాపేక్షా ఇత్యాహ -

తథేతి

॥ ౩ ॥