శ్రీమద్భగవద్గీతాభాష్యమ్
ఆనన్దగిరిటీకా (గీతాభాష్య)
 
ఎతాన్యపి తు కర్మాణి
సఙ్గం త్యక్త్వా ఫలాని
కర్తవ్యానీతి మే పార్థ
నిశ్చితం మతముత్తమమ్ ॥ ౬ ॥
అన్యే తు వర్ణయన్తినిత్యానాం కర్మణాం ఫలాభావాత్సఙ్గం త్యక్త్వా ఫలాని ఇతి ఉపపద్యతేఅతఃఎతాన్యపిఇతి యాని కామ్యాని కర్మణి నిత్యేభ్యః అన్యాని, ఎతాని అపి కర్తవ్యాని, కిముత యజ్ఞదానతపాంసి నిత్యాని ఇతితత్ అసత్ , నిత్యానామపి కర్మణామ్ ఇహ ఫలవత్త్వస్య ఉపపాదితత్వాత్ యజ్ఞో దానం తపశ్చైవ పావనాని’ (భ. గీ. ౧౮ । ౫) ఇత్యాదినా వచనేననిత్యాన్యపి కర్మాణి బన్ధహేతుత్వాశఙ్కయా జిహాసోః ముముక్షోః కుతః కామ్యేషు ప్రసఙ్గః ? దూరేణ హ్యవరం కర్మ’ (భ. గీ. ౨ । ౪౯) ఇతి నిన్దితత్వాత్ , యజ్ఞార్థాత్ కర్మణోఽన్యత్ర’ (భ. గీ. ౩ । ౯) ఇతి కామ్యకర్మణాం బన్ధహేతుత్వస్య నిశ్చితత్వాత్ , త్రైగుణ్యవిషయా వేదాః’ (భ. గీ. ౨ । ౪౫) త్రైవిద్యా మాం సోమపాః’ (భ. గీ. ౯ । ౨౦) క్షీణే పుణ్యే మర్త్యలోకం విశన్తి’ (భ. గీ. ౯ । ౨౧) ఇతి , దూరవ్యవహితత్వాచ్చ, కామ్యేషుఎతాన్యపిఇతి వ్యపదేశః ॥ ౬ ॥
ఎతాన్యపి తు కర్మాణి
సఙ్గం త్యక్త్వా ఫలాని
కర్తవ్యానీతి మే పార్థ
నిశ్చితం మతముత్తమమ్ ॥ ౬ ॥
అన్యే తు వర్ణయన్తినిత్యానాం కర్మణాం ఫలాభావాత్సఙ్గం త్యక్త్వా ఫలాని ఇతి ఉపపద్యతేఅతఃఎతాన్యపిఇతి యాని కామ్యాని కర్మణి నిత్యేభ్యః అన్యాని, ఎతాని అపి కర్తవ్యాని, కిముత యజ్ఞదానతపాంసి నిత్యాని ఇతితత్ అసత్ , నిత్యానామపి కర్మణామ్ ఇహ ఫలవత్త్వస్య ఉపపాదితత్వాత్ యజ్ఞో దానం తపశ్చైవ పావనాని’ (భ. గీ. ౧౮ । ౫) ఇత్యాదినా వచనేననిత్యాన్యపి కర్మాణి బన్ధహేతుత్వాశఙ్కయా జిహాసోః ముముక్షోః కుతః కామ్యేషు ప్రసఙ్గః ? దూరేణ హ్యవరం కర్మ’ (భ. గీ. ౨ । ౪౯) ఇతి నిన్దితత్వాత్ , యజ్ఞార్థాత్ కర్మణోఽన్యత్ర’ (భ. గీ. ౩ । ౯) ఇతి కామ్యకర్మణాం బన్ధహేతుత్వస్య నిశ్చితత్వాత్ , త్రైగుణ్యవిషయా వేదాః’ (భ. గీ. ౨ । ౪౫) త్రైవిద్యా మాం సోమపాః’ (భ. గీ. ౯ । ౨౦) క్షీణే పుణ్యే మర్త్యలోకం విశన్తి’ (భ. గీ. ౯ । ౨౧) ఇతి , దూరవ్యవహితత్వాచ్చ, కామ్యేషుఎతాన్యపిఇతి వ్యపదేశః ॥ ౬ ॥

ఎతాన్యపి ఇత్యాదివాక్యం న నిత్యకర్మవిషయమ్ ఇతి మతమ్ ఉపన్యస్యతి -

అన్య ఇతి ।

న చేత్ ఇదం నిత్యకర్మవిషయం, కింవిషయం తర్హి ? ఇత్యాశఙ్క్య, వాక్యమవతార్య వ్యాకరోతి-

ఎతానీత్యాదినా ।

నిత్యానామ్ అఫలత్వమ్ ఉపేత్య యత్ చోద్యం తత్ అయుక్తమ్ ఇతి దూషయతి-

తదసదితి ।

యత్తు కామ్యాన్యపి కర్తవ్యాని ఇతి తత్ నిరస్యతి-

నిత్యాన్యపీతి ।

కిఞ్చ కామ్యానాం భగవతా నిన్దితత్వాత్ న తేషు ముముక్షోః అనుష్ఠానమ్ ఇతి ఆహ -

దూరేణేతి ।

కిఞ్చ ముముక్షోః అపేక్షితమోక్షాపేక్షయా విరుద్ధఫలత్వాత్ కామ్యకర్మణాం న తేషు తస్య అనుష్ఠానమ్ ఇత్యాహ -

యజ్ఞార్థాదితి ।

కామ్యానాం బధహేతుత్వం నిశ్చితమ్ ఇతి అత్రైవ పూర్వోత్తరవాక్యానుకూల్యం దర్శయతి -

త్రైగుణ్యేతి ।

కిఞ్చ పూర్వశ్లోకే యజ్ఞాదినిత్య కర్మణాం ప్రకృతత్వాత్ ఎతచ్ఛబ్దేన సన్నిహితవాచినా పరామర్శాత్ కామ్యకర్మణాం చ ‘కామ్యానాం కర్మణాం’ ఇతి వ్యవహితానాం సన్నిహితపరామర్శకైతచ్ఛబ్దావిషయత్వాత్ న కామ్యక్రర్మాణి ‘ఎతాన్యపి’ ఇతి వ్యపదేశమ్ అర్హన్తి ఇత్యాహ-

దూరేతి

॥ ౬ ॥