ஶ்ரீமத்³ப⁴க³வத்³கீ³தாபா⁴ஷ்யம்
ஆநந்த³கி³ரிடீகா (கீ³தாபா⁴ஷ்ய)
 
ஜ்ஞாநம் ஜ்ஞேயம் பரிஜ்ஞாதா த்ரிவிதா⁴ கர்மசோத³நா
கரணம் கர்ம கர்தேதி த்ரிவித⁴: கர்மஸங்க்³ரஹ: ॥ 18 ॥
ஜ்ஞாநம் ஜ்ஞாயதே அநேந இதி ஸர்வவிஷயம் அவிஶேஷேண உச்யதேததா² ஜ்ஞேயம் ஜ்ஞாதவ்யம் , தத³பி ஸாமாந்யேநைவ ஸர்வம் உச்யதேததா² பரிஜ்ஞாதா உபாதி⁴லக்ஷண: அவித்³யாகல்பித: போ⁴க்தாஇதி ஏதத் த்ரயம் அவிஶேஷேண ஸர்வகர்மணாம் ப்ரவர்திகா த்ரிவிதா⁴ த்ரிப்ரகாரா கர்மசோத³நாஜ்ஞாநாதீ³நாம் ஹி த்ரயாணாம் ஸம்நிபாதே ஹாநோபாதா³நாதி³ப்ரயோஜந: ஸர்வகர்மாரம்ப⁴: ஸ்யாத்தத: பஞ்சபி⁴: அதி⁴ஷ்டா²நாதி³பி⁴: ஆரப்³த⁴ம் வாங்மந:காயாஶ்ரயபே⁴தே³ந த்ரிதா⁴ ராஶீபூ⁴தம் த்ரிஷு கரணாதி³ஷு ஸங்க்³ருஹ்யதே இத்யேதத் உச்யதேகரணம் க்ரியதே அநேந இதி பா³ஹ்யம் ஶ்ரோத்ராதி³, அந்த:ஸ்த²ம் பு³த்³த்⁴யாதி³, கர்ம ஈப்ஸிததமம் கர்து: க்ரியயா வ்யாப்யமாநம் , கர்தா கரணாநாம் வ்யாபாரயிதா உபாதி⁴லக்ஷண:, இதி த்ரிவித⁴: த்ரிப்ரகார: கர்மஸங்க்³ரஹ:, ஸங்க்³ருஹ்யதே அஸ்மிந்நிதி ஸங்க்³ரஹ:, கர்மண: ஸங்க்³ரஹ: கர்மஸங்க்³ரஹ:, கர்ம ஏஷு ஹி த்ரிஷு ஸமவைதி, தேந அயம் த்ரிவித⁴: கர்மஸங்க்³ரஹ: ॥ 18 ॥
ஜ்ஞாநம் ஜ்ஞேயம் பரிஜ்ஞாதா த்ரிவிதா⁴ கர்மசோத³நா
கரணம் கர்ம கர்தேதி த்ரிவித⁴: கர்மஸங்க்³ரஹ: ॥ 18 ॥
ஜ்ஞாநம் ஜ்ஞாயதே அநேந இதி ஸர்வவிஷயம் அவிஶேஷேண உச்யதேததா² ஜ்ஞேயம் ஜ்ஞாதவ்யம் , தத³பி ஸாமாந்யேநைவ ஸர்வம் உச்யதேததா² பரிஜ்ஞாதா உபாதி⁴லக்ஷண: அவித்³யாகல்பித: போ⁴க்தாஇதி ஏதத் த்ரயம் அவிஶேஷேண ஸர்வகர்மணாம் ப்ரவர்திகா த்ரிவிதா⁴ த்ரிப்ரகாரா கர்மசோத³நாஜ்ஞாநாதீ³நாம் ஹி த்ரயாணாம் ஸம்நிபாதே ஹாநோபாதா³நாதி³ப்ரயோஜந: ஸர்வகர்மாரம்ப⁴: ஸ்யாத்தத: பஞ்சபி⁴: அதி⁴ஷ்டா²நாதி³பி⁴: ஆரப்³த⁴ம் வாங்மந:காயாஶ்ரயபே⁴தே³ந த்ரிதா⁴ ராஶீபூ⁴தம் த்ரிஷு கரணாதி³ஷு ஸங்க்³ருஹ்யதே இத்யேதத் உச்யதேகரணம் க்ரியதே அநேந இதி பா³ஹ்யம் ஶ்ரோத்ராதி³, அந்த:ஸ்த²ம் பு³த்³த்⁴யாதி³, கர்ம ஈப்ஸிததமம் கர்து: க்ரியயா வ்யாப்யமாநம் , கர்தா கரணாநாம் வ்யாபாரயிதா உபாதி⁴லக்ஷண:, இதி த்ரிவித⁴: த்ரிப்ரகார: கர்மஸங்க்³ரஹ:, ஸங்க்³ருஹ்யதே அஸ்மிந்நிதி ஸங்க்³ரஹ:, கர்மண: ஸங்க்³ரஹ: கர்மஸங்க்³ரஹ:, கர்ம ஏஷு ஹி த்ரிஷு ஸமவைதி, தேந அயம் த்ரிவித⁴: கர்மஸங்க்³ரஹ: ॥ 18 ॥

ஶாஸ்த்ரார்தோ²பஸம்ஹாராநந்தர்யம் அத² இத்யுக்தம் । இதா³நீமிதி ப்ரவர்தகோபதே³ஶாபேக்ஷாவஸ்தா² உக்தா । கர்மணாம் யேஷு விது³ஷாம் ந அதி⁴கார:, அவிது³ஷாம் ச அதி⁴கார:, தேஷாம் இத்யர்த²: । ஜ்ஞாநஶப்³த³ஸ்ய கரணவ்யுத்பத்த்யா ஜ்ஞாநமாத்ரார்த²த்வம் ஆஹ -

ஜ்ஞாநமிதி ।

ஜ்ஞேயஶப்³த³ஸ்யாபி தத்³வதே³வ ஜ்ஞாதவ்யமாத்ரார்த²த்வம் ஆஹ-

ததே²தி ।

உபாதி⁴லக்ஷணத்வம் - தத்ப்ரதா⁴நத்வம் உபஹிதத்வம் । தஸ்ய அவஸ்துத்வார்த²ம் அவித்³யாகல்பிதவிஶேபணம் । ஏததே³வ த்ரயம் ஸர்வகர்மப்ரவர்தகம் இத்யாஹ -

இத்யேததி³தி ।

ஸர்வகர்மணாம் ப்ரவர்தகம் இதி அத்⁴யாஹர்தவ்யம் ।

சோத³நேதி க்ரியாயா: ப்ரவர்தகம் வசநம் இதி பா⁴ஷ்யாநுஸாரேண சோத³நாஶப்³தா³ர்த²ம் ஆஹ -

ப்ரவர்திகேதி ।

ஸர்வகர்மணாம் இதி பூர்வேணஸம்ப³ந்த⁴: । த்ரைவித்⁴யம் ஜ்ஞாநாதி³நா ப்ராக் உக்தம் । கர்மணாம் சோத³நா இதி விக்³ரஹ: ।

தேஷாம் ஸர்வகர்மப்ரவர்தகத்வம் அநுப⁴வேந ஸாத⁴யதி -

ஜ்ஞாநாதீ³நாமிதி ।

ஹாநோபாதா³நாதி³ இதி ஆதி³பதே³ந உபேக்ஷா விவக்ஷிதா ।

கரணம் இத்யாதே³: தாத்பர்யம் ஆஹ -

தத இதி ।

ஜ்ஞாநாதீ³நாம் ப்ரவர்தகத்வாத் இத்யர்த²: ।

உக்தே(அ)ர்தே² ஶ்லோகபா⁴க³ம் அவதாரயதி -

இத்யேததி³தி ।

பா³ஹ்யம் அந்தஸ்த²ம் ச த்³விவித⁴ம் கரணம் கரணவ்யுத்பத்த்யா கத²யதி -

கரணமிதி ।

உக்தலக்ஷணம் கர்மைவ ஸ்பு²டயதி -

கர்துரிதி ।

ஸ்வதந்த்ரோ ஹி கர்தா ।

ஸ்வாதந்த்ர்யம் ச காரகாப்ரயோஜ்யஸ்ய தத்ப்ரயோக்த்ருத்வம் இத்யாஹ -

கர்தேதி ।

கத²ம் உக்தே த்ரிவிதே⁴ கர்ம ஸங்க்³ருஹ்யதே ? தத்ராஹ -

கர்மேதி ।

கர்மணோ ஹி ப்ரஸித்³த⁴ம் காரகாஶ்ரயத்வம் இதி பா⁴வ:

॥ 18 ॥