శాస్త్రార్థోపసంహారానన్తర్యమ్ అథ ఇత్యుక్తమ్ । ఇదానీమితి ప్రవర్తకోపదేశాపేక్షావస్థా ఉక్తా । కర్మణాం యేషు విదుషాం న అధికారః, అవిదుషాం చ అధికారః, తేషామ్ ఇత్యర్థః । జ్ఞానశబ్దస్య కరణవ్యుత్పత్త్యా జ్ఞానమాత్రార్థత్వమ్ ఆహ -
జ్ఞానమితి ।
జ్ఞేయశబ్దస్యాపి తద్వదేవ జ్ఞాతవ్యమాత్రార్థత్వమ్ ఆహ-
తథేతి ।
ఉపాధిలక్షణత్వం - తత్ప్రధానత్వమ్ ఉపహితత్వమ్ । తస్య అవస్తుత్వార్థం అవిద్యాకల్పితవిశేపణమ్ । ఎతదేవ త్రయం సర్వకర్మప్రవర్తకమ్ ఇత్యాహ -
ఇత్యేతదితి ।
సర్వకర్మణాం ప్రవర్తకమ్ ఇతి అధ్యాహర్తవ్యమ్ ।
చోదనేతి క్రియాయాః ప్రవర్తకం వచనమ్ ఇతి భాష్యానుసారేణ చోదనాశబ్దార్థమ్ ఆహ -
ప్రవర్తికేతి ।
సర్వకర్మణామ్ ఇతి పూర్వేణసమ్బన్ధః । త్రైవిధ్యం జ్ఞానాదినా ప్రాక్ ఉక్తమ్ । కర్మణాం చోదనా ఇతి విగ్రహః ।
తేషాం సర్వకర్మప్రవర్తకత్వమ్ అనుభవేన సాధయతి -
జ్ఞానాదీనామితి ।
హానోపాదానాది ఇతి ఆదిపదేన ఉపేక్షా వివక్షితా ।
కరణమ్ ఇత్యాదేః తాత్పర్యమ్ ఆహ -
తత ఇతి ।
జ్ఞానాదీనాం ప్రవర్తకత్వాత్ ఇత్యర్థః ।
ఉక్తేఽర్థే శ్లోకభాగమ్ అవతారయతి -
ఇత్యేతదితి ।
బాహ్యమ్ అన్తస్థం చ ద్వివిధం కరణం కరణవ్యుత్పత్త్యా కథయతి -
కరణమితి ।
ఉక్తలక్షణం కర్మైవ స్ఫుటయతి -
కర్తురితి ।
స్వతన్త్రో హి కర్తా ।
స్వాతన్త్ర్యం చ కారకాప్రయోజ్యస్య తత్ప్రయోక్తృత్వమ్ ఇత్యాహ -
కర్తేతి ।
కథమ్ ఉక్తే త్రివిధే కర్మ సఙ్గృహ్యతే ? తత్రాహ -
కర్మేతి ।
కర్మణో హి ప్రసిద్ధం కారకాశ్రయత్వమ్ ఇతి భావః
॥ ౧౮ ॥