ஶ்ரீமத்³ப⁴க³வத்³கீ³தாபா⁴ஷ்யம்
ஆநந்த³கி³ரிடீகா (கீ³தாபா⁴ஷ்ய)
 
ப்ரவ்ருத்திம் நிவ்ருத்திம்
கார்யாகார்யே ப⁴யாப⁴யே
ப³ந்த⁴ம் மோக்ஷம் யா வேத்தி
பு³த்³தி⁴: ஸா பார்த² ஸாத்த்விகீ ॥ 30 ॥
ப்ரவ்ருத்திம் ப்ரவ்ருத்தி: ப்ரவர்தநம் ப³ந்த⁴ஹேது: கர்மமார்க³: ஶாஸ்த்ரவிஹிதவிஷய:, நிவ்ருத்திம் நிர்வ்ருத்தி: மோக்ஷஹேது: ஸம்ந்யாஸமார்க³:ப³ந்த⁴மோக்ஷஸமாநவாக்யத்வாத் ப்ரவ்ருத்திநிவ்ருத்தீ கர்மஸம்ந்யாஸமார்கௌ³ இதி அவக³ம்யதேகார்யாகார்யே விஹிதப்ரதிஷித்³தே⁴ லௌகிகே வைதி³கே வா ஶாஸ்த்ரபு³த்³தே⁴: கர்தவ்யாகர்தவ்யே கரணாகரணே இத்யேதத் ; கஸ்ய ? தே³ஶகாலாத்³யபேக்ஷயா த்³ருஷ்டாத்³ருஷ்டார்தா²நாம் கர்மணாம்ப⁴யாப⁴யே பி³பே⁴தி அஸ்மாதி³தி ப⁴யம் சோரவ்யாக்⁴ராதி³, ப⁴யம் அப⁴யம் , ப⁴யம் அப⁴யம் ப⁴யாப⁴யே, த்³ருஷ்டாத்³ருஷ்டவிஷயயோ: ப⁴யாப⁴யயோ: காரணே இத்யர்த²:ப³ந்த⁴ம் ஸஹேதுகம் மோக்ஷம் ஸஹேதுகம் யா வேத்தி விஜாநாதி பு³த்³தி⁴:, ஸா பார்த² ஸாத்த்விகீதத்ர ஜ்ஞாநம் பு³த்³தே⁴: வ்ருத்தி: ; பு³த்³தி⁴ஸ்து வ்ருத்திமதீத்⁴ருதிரபி வ்ருத்திவிஶேஷ: ஏவ பு³த்³தே⁴: ॥ 30 ॥
ப்ரவ்ருத்திம் நிவ்ருத்திம்
கார்யாகார்யே ப⁴யாப⁴யே
ப³ந்த⁴ம் மோக்ஷம் யா வேத்தி
பு³த்³தி⁴: ஸா பார்த² ஸாத்த்விகீ ॥ 30 ॥
ப்ரவ்ருத்திம் ப்ரவ்ருத்தி: ப்ரவர்தநம் ப³ந்த⁴ஹேது: கர்மமார்க³: ஶாஸ்த்ரவிஹிதவிஷய:, நிவ்ருத்திம் நிர்வ்ருத்தி: மோக்ஷஹேது: ஸம்ந்யாஸமார்க³:ப³ந்த⁴மோக்ஷஸமாநவாக்யத்வாத் ப்ரவ்ருத்திநிவ்ருத்தீ கர்மஸம்ந்யாஸமார்கௌ³ இதி அவக³ம்யதேகார்யாகார்யே விஹிதப்ரதிஷித்³தே⁴ லௌகிகே வைதி³கே வா ஶாஸ்த்ரபு³த்³தே⁴: கர்தவ்யாகர்தவ்யே கரணாகரணே இத்யேதத் ; கஸ்ய ? தே³ஶகாலாத்³யபேக்ஷயா த்³ருஷ்டாத்³ருஷ்டார்தா²நாம் கர்மணாம்ப⁴யாப⁴யே பி³பே⁴தி அஸ்மாதி³தி ப⁴யம் சோரவ்யாக்⁴ராதி³, ப⁴யம் அப⁴யம் , ப⁴யம் அப⁴யம் ப⁴யாப⁴யே, த்³ருஷ்டாத்³ருஷ்டவிஷயயோ: ப⁴யாப⁴யயோ: காரணே இத்யர்த²:ப³ந்த⁴ம் ஸஹேதுகம் மோக்ஷம் ஸஹேதுகம் யா வேத்தி விஜாநாதி பு³த்³தி⁴:, ஸா பார்த² ஸாத்த்விகீதத்ர ஜ்ஞாநம் பு³த்³தே⁴: வ்ருத்தி: ; பு³த்³தி⁴ஸ்து வ்ருத்திமதீத்⁴ருதிரபி வ்ருத்திவிஶேஷ: ஏவ பு³த்³தே⁴: ॥ 30 ॥

தத்ராதௌ³ ஸாத்த்விகீம் பு³த்³தி⁴ம் நிர்தி³ஶதி -

ப்ரவ்ருத்திம் சேதி ।

ப்ரவ்ருத்தி: ஆசரணமாத்ரம் அநாசரணமாத்ரம் ச நிவ்ருத்தி: இதி கிம் ந இஷ்யதே ? தத்ர ஆஹ -

ப³ந்தே⁴தி ।

யஸ்மிந் வாக்யே ப³ந்த⁴மோக்ஷௌ உச்யதே, தஸ்மிந்நேவ ப்ரவ்ருத்திநிவ்ருத்த்யாோ: உக்தத்வாத் , கர்மமார்க³ஸ்ய ப³ந்த⁴ஹேதுத்வாத் , மோக்ஷஹேதுத்வாச்ச ஸம்ந்யாஸமார்க³ஸ்ய, தாவேவ அத்ர  க்³ராஹ்யௌ இத்யர்த²: ।

கரணாகரணயோ: நிர்விஷயத்வாயோகா³த் விஷயாபேக்ஷாம் அவதார்ய யோக்³யம் விஷயம் நிர்தி³ஶதி-

கஸ்யேதி ।

அநிஷ்டஸாத⁴நம் ப⁴யம் , இஷ்டஸாத⁴நம் அப⁴யம் இதி விப⁴ஜதே -

ப⁴யேதி ।

ப³ந்தா⁴தி³மாத்ரஜ்ஞாநஸ்ய பு³த்³த்⁴யந்தரே(அ)பி ஸம்ப⁴வாத் விஶேஷணம் ।

நநு பு³த்³தி³ஶப்³தி³தஸ்ய ஜ்ஞாநஸ்ய ப்ராகே³வ த்ரைவித்⁴யப்ரதிபாத³நாத் கிமிதி பு³த்³தே⁴: இதா³நீம் த்ரைவித்⁴யம் ப்ரதிஜ்ஞாய வ்யுத்பாத்³யதே ? தத்ர ஆஹ -

ஜ்ஞாநமிதி ।

தர்ஹி ஜ்ஞாநேந க³தத்வாத் ந புந: த்⁴ருதி: வ்யுத்பாத³நீயா இதி ஆஶங்க்ய ஆஹ -

த்⁴ருதிரபீதி ।

விஶேஷஶப்³தே³ந ஜ்ஞாநாத் வ்யாவ்ருத்தி: இஷ்டா

॥  30 ॥