ಶ್ರೀಮದ್ಭಗವದ್ಗೀತಾಭಾಷ್ಯಮ್
ಅಷ್ಟಾದಶೋಽಧ್ಯಾಯಃ
ಪೂರ್ವಪೃಷ್ಠಮ್      ಉತ್ತರಪೃಷ್ಠಮ್
ಆನಂದಗಿರಿಟೀಕಾ (ಗೀತಾಭಾಷ್ಯ)
 
ಧೃತ್ಯಾ ಯಯಾ ಧಾರಯತೇ
ಮನಃಪ್ರಾಣೇಂದ್ರಿಯಕ್ರಿಯಾಃ ।
ಯೋಗೇನಾವ್ಯಭಿಚಾರಿಣ್ಯಾ
ಧೃತಿಃ ಸಾ ಪಾರ್ಥ ಸಾತ್ತ್ವಿಕೀ ॥ ೩೩ ॥
ಧೃತ್ಯಾ ಯಯಾ — ಅವ್ಯಭಿಚಾರಿಣ್ಯಾ ಇತಿ ವ್ಯವಹಿತೇನ ಸಂಬಂಧಃ, ಧಾರಯತೇ ; ಕಿಮ್ ? ಮನಃಪ್ರಾಣೇಂದ್ರಿಯಕ್ರಿಯಾಃ ಮನಶ್ಚ ಪ್ರಾಣಾಶ್ಚ ಇಂದ್ರಿಯಾಣಿ ಚ ಮನಃಪ್ರಾಣೇಂದ್ರಿಯಾಣಿ, ತೇಷಾಂ ಕ್ರಿಯಾಃ ಚೇಷ್ಟಾಃ, ತಾಃ ಉಚ್ಛಾಸ್ತ್ರಮಾರ್ಗಪ್ರವೃತ್ತೇಃ ಧಾರಯತೇ ಧಾರಯತಿ — ಧೃತ್ಯಾ ಹಿ ಧಾರ್ಯಮಾಣಾಃ ಉಚ್ಛಾಸ್ತ್ರಮಾರ್ಗವಿಷಯಾಃ ನ ಭವಂತಿ — ಯೋಗೇನ ಸಮಾಧಿನಾ, ಅವ್ಯಭಿಚಾರಿಣ್ಯಾ, ನಿತ್ಯಸಮಾಧ್ಯನುಗತಯಾ ಇತ್ಯರ್ಥಃ । ಏತತ್ ಉಕ್ತಂ ಭವತಿ — ಅವ್ಯಭಿಚಾರಿಣ್ಯಾ ಧೃತ್ಯಾ ಮನಃಪ್ರಾಣೇಂದ್ರಿಯಕ್ರಿಯಾಃ ಧಾರ್ಯಮಾಣಾಃ ಯೋಗೇನ ಧಾರಯತೀತಿ । ಯಾ ಏವಂಲಕ್ಷಣಾ ಧೃತಿಃ, ಸಾ ಪಾರ್ಥ, ಸಾತ್ತ್ವಿಕೀ ॥ ೩೩ ॥
ಧೃತ್ಯಾ ಯಯಾ ಧಾರಯತೇ
ಮನಃಪ್ರಾಣೇಂದ್ರಿಯಕ್ರಿಯಾಃ ।
ಯೋಗೇನಾವ್ಯಭಿಚಾರಿಣ್ಯಾ
ಧೃತಿಃ ಸಾ ಪಾರ್ಥ ಸಾತ್ತ್ವಿಕೀ ॥ ೩೩ ॥
ಧೃತ್ಯಾ ಯಯಾ — ಅವ್ಯಭಿಚಾರಿಣ್ಯಾ ಇತಿ ವ್ಯವಹಿತೇನ ಸಂಬಂಧಃ, ಧಾರಯತೇ ; ಕಿಮ್ ? ಮನಃಪ್ರಾಣೇಂದ್ರಿಯಕ್ರಿಯಾಃ ಮನಶ್ಚ ಪ್ರಾಣಾಶ್ಚ ಇಂದ್ರಿಯಾಣಿ ಚ ಮನಃಪ್ರಾಣೇಂದ್ರಿಯಾಣಿ, ತೇಷಾಂ ಕ್ರಿಯಾಃ ಚೇಷ್ಟಾಃ, ತಾಃ ಉಚ್ಛಾಸ್ತ್ರಮಾರ್ಗಪ್ರವೃತ್ತೇಃ ಧಾರಯತೇ ಧಾರಯತಿ — ಧೃತ್ಯಾ ಹಿ ಧಾರ್ಯಮಾಣಾಃ ಉಚ್ಛಾಸ್ತ್ರಮಾರ್ಗವಿಷಯಾಃ ನ ಭವಂತಿ — ಯೋಗೇನ ಸಮಾಧಿನಾ, ಅವ್ಯಭಿಚಾರಿಣ್ಯಾ, ನಿತ್ಯಸಮಾಧ್ಯನುಗತಯಾ ಇತ್ಯರ್ಥಃ । ಏತತ್ ಉಕ್ತಂ ಭವತಿ — ಅವ್ಯಭಿಚಾರಿಣ್ಯಾ ಧೃತ್ಯಾ ಮನಃಪ್ರಾಣೇಂದ್ರಿಯಕ್ರಿಯಾಃ ಧಾರ್ಯಮಾಣಾಃ ಯೋಗೇನ ಧಾರಯತೀತಿ । ಯಾ ಏವಂಲಕ್ಷಣಾ ಧೃತಿಃ, ಸಾ ಪಾರ್ಥ, ಸಾತ್ತ್ವಿಕೀ ॥ ೩೩ ॥

ಇದನೀಂ ಧೃತಿತ್ರೈವಿಧ್ಯಂ ವ್ಯುತ್ಪಿಪಾದಯಿಷುಃ ಆದೌ ಸಾತ್ವಿಕೀಂ ಧೃತಿಂ ವ್ಯುತ್ಪಾದಯತಿ -

ಧೃತ್ಯೇತಿ ।

ನಿರ್ದಿಷ್ಟಾನಾಂ ಚೇಷ್ಟಾನಾಂ ಕಥಂ ಧೃತ್ಯಾ ಧಾರಣಮ್ ? ತತ್ರ ಆಹ-

ತಾಃ ಇತಿ ।

ತದೇವ ಅನುಭವೇನ ಸಾಧಯತಿ -

ಧೃತ್ಯಾ ಹೀತಿ ।

ಧ್ರಿಯತೇ ಅನಯಾ ಇತಿ ಧೃತಿಃ - ಯತ್ನವಿಶೇಷಃ ತಯಾ ಧೃತ್ಯಾ ಧಾರ್ಯಮಾಣಾಃ ಮಿಥೋಪದಿಷ್ಟಾಃ ಚೇಷ್ಟಾಃ ಶಾಸ್ತ್ರಮ್ ಅತಿಕ್ರಮ್ಯ ನ ಅರ್ಥಾಂತರಾವಗಾಹಿನ್ಯಃ ಭವಂತಿ ಇತಿ ಅರ್ಥಃ ।

ಧೃತಿಮೇವ ಸಮಾಧ್ಯವಿನಾಭೂತತ್ವೇನ ವಿಶಿನಷ್ಟಿ -

ಯೋಗೇನೇತಿ ।

ನನು ಧೃತೇಃ ನಿಯಮೇನ ಸಮಾಧ್ಯನುಗತತ್ವಂ ಕಥಮ್ ಉಕ್ತಕ್ರಿಯಾಧಾರಣೋಪಯೋಗೀ ? ಇತಿ ಆಶಂಕ್ಯ ಆಹ -

ಏತದಿತಿ ।

ಉಕ್ತಕ್ರಿಯಾಃ ಧಾರಯಮಾಣೋ ಯೋಗೇನ ಬ್ರಹ್ಮಣಿ ಸಮಾಧಾನೇನ ಐಕಾಗ್ರ್ಯೇಣ ಅವ್ಯಭಿಚಾರಿಣ್ಯಾ ಅವಿನಾಭೂತಯಾ ಧೃತ್ಯಾ ಧಾರಯತಿ । ಅನ್ಯಥಾ ತದವಿನಾಭಾವಾಭಾವೇ ನಿಯಮೇನ ತದ್ಧಾರಣಾಸಿದ್ಧೇಃ ಇತ್ಯರ್ಥಃ  

॥ ೩೩ ॥