ಶ್ರೀಮದ್ಭಗವದ್ಗೀತಾಭಾಷ್ಯಮ್
ಆನಂದಗಿರಿಟೀಕಾ (ಗೀತಾಭಾಷ್ಯ)
 
ಯತ್ತದಗ್ರೇ ವಿಷಮಿವ ಪರಿಣಾಮೇಽಮೃತೋಪಮಮ್
ತತ್ಸುಖಂ ಸಾತ್ತ್ವಿಕಂ ಪ್ರೋಕ್ತಮಾತ್ಮಬುದ್ಧಿಪ್ರಸಾದಜಮ್ ॥ ೩೭ ॥
ಯತ್ ತತ್ ಸುಖಮ್ ಅಗ್ರೇ ಪೂರ್ವಂ ಪ್ರಥಮಸಂನಿಪಾತೇ ಜ್ಞಾನವೈರಾಗ್ಯಧ್ಯಾನಸಮಾಧ್ಯಾರಂಭೇ ಅತ್ಯಂತಾಯಾಸಪೂರ್ವಕತ್ವಾತ್ ವಿಷಮಿವ ದುಃಖಾತ್ಮಕಂ ಭವತಿ, ಪರಿಣಾಮೇ ಜ್ಞಾನವೈರಾಗ್ಯಾದಿಪರಿಪಾಕಜಂ ಸುಖಮ್ ಅಮೃತೋಪಮಮ್ , ತತ್ ಸುಖಂ ಸಾತ್ತ್ವಿಕಂ ಪ್ರೋಕ್ತಂ ವಿದ್ವದ್ಭಿಃ, ಆತ್ಮನಃ ಬುದ್ಧಿಃ ಆತ್ಮಬುದ್ಧಿಃ, ಆತ್ಮಬುದ್ಧೇಃ ಪ್ರಸಾದಃ ನೈರ್ಮಲ್ಯಂ ಸಲಿಲಸ್ಯ ಇವ ಸ್ವಚ್ಛತಾ, ತತಃ ಜಾತಂ ಆತ್ಮಬುದ್ಧಿಪ್ರಸಾದಜಮ್ಆತ್ಮವಿಷಯಾ ವಾ ಆತ್ಮಾವಲಂಬನಾ ವಾ ಬುದ್ಧಿಃ ಆತ್ಮಬುದ್ಧಿಃ, ತತ್ಪ್ರಸಾದಪ್ರಕರ್ಷಾದ್ವಾ ಜಾತಮಿತ್ಯೇತತ್ತಸ್ಮಾತ್ ಸಾತ್ತ್ವಿಕಂ ತತ್ ॥ ೩೭ ॥
ಯತ್ತದಗ್ರೇ ವಿಷಮಿವ ಪರಿಣಾಮೇಽಮೃತೋಪಮಮ್
ತತ್ಸುಖಂ ಸಾತ್ತ್ವಿಕಂ ಪ್ರೋಕ್ತಮಾತ್ಮಬುದ್ಧಿಪ್ರಸಾದಜಮ್ ॥ ೩೭ ॥
ಯತ್ ತತ್ ಸುಖಮ್ ಅಗ್ರೇ ಪೂರ್ವಂ ಪ್ರಥಮಸಂನಿಪಾತೇ ಜ್ಞಾನವೈರಾಗ್ಯಧ್ಯಾನಸಮಾಧ್ಯಾರಂಭೇ ಅತ್ಯಂತಾಯಾಸಪೂರ್ವಕತ್ವಾತ್ ವಿಷಮಿವ ದುಃಖಾತ್ಮಕಂ ಭವತಿ, ಪರಿಣಾಮೇ ಜ್ಞಾನವೈರಾಗ್ಯಾದಿಪರಿಪಾಕಜಂ ಸುಖಮ್ ಅಮೃತೋಪಮಮ್ , ತತ್ ಸುಖಂ ಸಾತ್ತ್ವಿಕಂ ಪ್ರೋಕ್ತಂ ವಿದ್ವದ್ಭಿಃ, ಆತ್ಮನಃ ಬುದ್ಧಿಃ ಆತ್ಮಬುದ್ಧಿಃ, ಆತ್ಮಬುದ್ಧೇಃ ಪ್ರಸಾದಃ ನೈರ್ಮಲ್ಯಂ ಸಲಿಲಸ್ಯ ಇವ ಸ್ವಚ್ಛತಾ, ತತಃ ಜಾತಂ ಆತ್ಮಬುದ್ಧಿಪ್ರಸಾದಜಮ್ಆತ್ಮವಿಷಯಾ ವಾ ಆತ್ಮಾವಲಂಬನಾ ವಾ ಬುದ್ಧಿಃ ಆತ್ಮಬುದ್ಧಿಃ, ತತ್ಪ್ರಸಾದಪ್ರಕರ್ಷಾದ್ವಾ ಜಾತಮಿತ್ಯೇತತ್ತಸ್ಮಾತ್ ಸಾತ್ತ್ವಿಕಂ ತತ್ ॥ ೩೭ ॥

ತತ್ರ ಸಾತ್ತ್ವಿಕಂ ಸುಖಮ್ ಆದೇಯತ್ವೇನ ದರ್ಶಯತಿ -

ಯತ್ತದಿತಿ ।

ಪ್ರಥಮಸನ್ನಿಪಾತಂ ವಿಭಜತೇ -

ಜ್ಞಾನೇತಿ ।

ಕುತಃ ತಸ್ಯ ದುಃಖಾತ್ಮಕತ್ವಮ್ ? ತತ್ರ ಆಹ -

ಅತ್ಯಂತೇತಿ ।

ದುಃಖಾತ್ಮಕತ್ವೇ ದೃಷ್ಟಾಂತಮ್ ಆಹ -

ವಿಷಮಿವೇತಿ ।

ಜ್ಞಾನಾದಿಪರಿಪಾಕಾವಸ್ಥಾ ಪರಿಣಾಮಃ, ತಸ್ಮಿನ್ ಸತಿ ತತೋ ಜಾತಮ್ ಇತಿ ಯೋಜನಾ ।

ತತ್ರೈವ ಹೇತ್ವಂತರಮ್ ಆಹ -

ಆತ್ಮನ ಇತಿ ।

ಆತ್ಮಬುದ್ಧಿಶಬ್ದಸ್ಯ ಅರ್ಥಾಂತರಮ್ ಆಹ -

ಆತ್ಮವಿಷಯೇತಿ ।

ಅಂತಃಕರಣನೈರ್ಮಲ್ಯಾದ್ವಾ ಸಮ್ಯಗ್ಜ್ಞಾನಪ್ರಕರ್ಷಾದ್ವಾ ಜಾತತ್ವಾತ್ ಇತಿ ತಚ್ಛಬ್ದಾರ್ಥಃ

॥ ೩೭ ॥