ஶ்ரீமத்³ப⁴க³வத்³கீ³தாபா⁴ஷ்யம்
ஆநந்த³கி³ரிடீகா (கீ³தாபா⁴ஷ்ய)
 
ஸஹஜம் கர்ம கௌந்தேய
ஸதோ³ஷமபி த்யஜேத்
ஸர்வாரம்பா⁴ ஹி தோ³ஷேண
தூ⁴மேநாக்³நிரிவாவ்ருதா: ॥ 48 ॥
நநு அஸதோ(அ)பி ஸமவாயலக்ஷண: ஸம்ப³ந்த⁴: விருத்³த⁴: ; வந்த்⁴யாபுத்ராதீ³நாம் அத³ர்ஶநாத்க⁴டாதே³ரேவ ப்ராக³பா⁴வஸ்ய ஸ்வகாரணஸம்ப³ந்தோ⁴ ப⁴வதி வந்த்⁴யாபுத்ராதே³:, அபா⁴வஸ்ய துல்யத்வே(அ)பி இதி விஶேஷ: அபா⁴வஸ்ய வக்தவ்ய:ஏகஸ்ய அபா⁴வ:, த்³வயோ: அபா⁴வ:, ஸர்வஸ்ய அபா⁴வ:, ப்ராக³பா⁴வ:, ப்ரத்⁴வம்ஸாபா⁴வ:, இதரேதராபா⁴வ:, அத்யந்தாபா⁴வ: இதி லக்ஷணதோ கேநசித் விஶேஷோ த³ர்ஶயிதும் ஶக்ய:அஸதி விஶேஷே க⁴டஸ்ய ப்ராக³பா⁴வ: ஏவ குலாலாதி³பி⁴: க⁴டபா⁴வம் ஆபத்³யதே ஸம்ப³த்⁴யதே பா⁴வேந கபாலாக்²யேந, ஸம்ப³த்³த⁴ஶ்ச ஸர்வவ்யவஹாரயோக்³யஶ்ச ப⁴வதி, து க⁴டஸ்யைவ ப்ரத்⁴வம்ஸாபா⁴வ: அபா⁴வத்வே ஸத்யபி, இதி ப்ரத்⁴வம்ஸாத்³யபா⁴வாநாம் க்வசித் வ்யவஹாரயோக்³யத்வம் , ப்ராக³பா⁴வஸ்யைவ த்³வ்யணுகாதி³த்³ரவ்யாக்²யஸ்ய உத்பத்த்யாதி³வ்யவஹாரார்ஹத்வம் இத்யேதத் அஸமஞ்ஜஸம் ; அபா⁴வத்வாவிஶேஷாத் அத்யந்தப்ரத்⁴வம்ஸாபா⁴வயோரிவ
ஸஹஜம் கர்ம கௌந்தேய
ஸதோ³ஷமபி த்யஜேத்
ஸர்வாரம்பா⁴ ஹி தோ³ஷேண
தூ⁴மேநாக்³நிரிவாவ்ருதா: ॥ 48 ॥
நநு அஸதோ(அ)பி ஸமவாயலக்ஷண: ஸம்ப³ந்த⁴: விருத்³த⁴: ; வந்த்⁴யாபுத்ராதீ³நாம் அத³ர்ஶநாத்க⁴டாதே³ரேவ ப்ராக³பா⁴வஸ்ய ஸ்வகாரணஸம்ப³ந்தோ⁴ ப⁴வதி வந்த்⁴யாபுத்ராதே³:, அபா⁴வஸ்ய துல்யத்வே(அ)பி இதி விஶேஷ: அபா⁴வஸ்ய வக்தவ்ய:ஏகஸ்ய அபா⁴வ:, த்³வயோ: அபா⁴வ:, ஸர்வஸ்ய அபா⁴வ:, ப்ராக³பா⁴வ:, ப்ரத்⁴வம்ஸாபா⁴வ:, இதரேதராபா⁴வ:, அத்யந்தாபா⁴வ: இதி லக்ஷணதோ கேநசித் விஶேஷோ த³ர்ஶயிதும் ஶக்ய:அஸதி விஶேஷே க⁴டஸ்ய ப்ராக³பா⁴வ: ஏவ குலாலாதி³பி⁴: க⁴டபா⁴வம் ஆபத்³யதே ஸம்ப³த்⁴யதே பா⁴வேந கபாலாக்²யேந, ஸம்ப³த்³த⁴ஶ்ச ஸர்வவ்யவஹாரயோக்³யஶ்ச ப⁴வதி, து க⁴டஸ்யைவ ப்ரத்⁴வம்ஸாபா⁴வ: அபா⁴வத்வே ஸத்யபி, இதி ப்ரத்⁴வம்ஸாத்³யபா⁴வாநாம் க்வசித் வ்யவஹாரயோக்³யத்வம் , ப்ராக³பா⁴வஸ்யைவ த்³வ்யணுகாதி³த்³ரவ்யாக்²யஸ்ய உத்பத்த்யாதி³வ்யவஹாரார்ஹத்வம் இத்யேதத் அஸமஞ்ஜஸம் ; அபா⁴வத்வாவிஶேஷாத் அத்யந்தப்ரத்⁴வம்ஸாபா⁴வயோரிவ

ஸம்ப³ந்தி⁴நோ: ஸத³ஸதோரேவ அஸம்யோகே³(அ)பி ஸமவாய: ஸத³ஸதோ: ஸம்ப⁴வேத் இதி, தஸ்ய நித்யத்வாத் அந்யதரஸம்ப³ந்தா⁴பா⁴வே(அ)பி ஸ்தி²தே: ஆவஶ்யகத்வாத் இதி ஶங்கதே -

நந்விதி ।

ஸத³ஸதோ: மித²: ஸம்ப³ந்த⁴ஸ்ய அத்³ருஷ்டத்வாத் ந இதி நிராசஷ்டே -

ந வந்த்⁴யேதி ।

க⁴டாதி³ப்ராக³பா⁴வஸ்ய அத்யந்தாபா⁴வத்வாபா⁴வாத் வந்த்⁴யாபுத்ராதி³விலக்ஷணதயா ஸ்வகாரணஸம்ப³ந்த⁴: ஸித்⁴யதி இதி ஆஶங்க்ய ஆஹ -

க⁴டாதே³ரிதி ।

உப⁴யத்ர அபா⁴வஸ்வபா⁴வாவிஶேஷே(அ)பி, கஸ்யாசித் காரணஸம்ப³ந்த⁴:, ந இதரஸ்ய, இதி விஶேஷே, ஹேத்வபா⁴வாத்  ந ப்ராக³பா⁴வஸ்ய காரணஸம்ப³ந்த⁴: ஸம்ப⁴வதி இத்யர்த²: ।

க⁴டாதி³ப்ராக³பா⁴வஸ்ய ஸப்ரதியோகி³கத்வம், வந்த்⁴யாபுத்ராதே³: நைவம் இதி விஶேஷம் ஆஶங்க்ய தூ³ஷயதி-

ஏகஸ்யேதி ।

ப்ராக³பா⁴வஸ்யேவ ப்ரத்⁴வம்ஸாபா⁴வாதே³ரபி ஸப்ரதியோகி³கத்வாவிஶேஷே ஸ்வகாரணேந ஸம்ப³ந்தா⁴விஶேஷ: ஸ்யாத் இத்யர்த²: ।

ப்ராக³பா⁴வப்ரத்⁴வம்ஸாபா⁴வயோ: விஶேஷாபா⁴வே ப²லிதம் ஆஹ -

அஸதி சேதி ।

கபாலஶப்³த³: த⁴டகாரணீபூ⁴தம்ருத³வயவவிஷய: । ஸர்வ: வ்யவஹார: க⁴டாஶ்ரித: ஜந்மநாஶாதி³வ்யவஹார: । ப்ரத்⁴வம்ஸாபா⁴வஸ்து க⁴டஸ்யைவ அபா⁴வத்வே ஸத்யபி ந க⁴டத்வம் ஆபத்³யதே । நாபி காரணேந ஸம்ப³த்⁴யதே ।

ந ச உத்பத்த்யாதி³வ்யவஹாரயோக்³ய: ப⁴வதி, இதி ஏதத் அயுக்தம், ப்ராக³பா⁴வேந அஸ்ய விஶேஷாபா⁴வாத் இத்யாஹ -

ந த்விதி ।

அஸமஞ்ஜஸம் இத்யநேந இதிஶப்³த³: ஸம்ப³த்⁴யதே ।

அஸமஞ்ஜஸாந்தரம் ஆஹ -

ப்ரத்⁴வம்ஸாதீ³தி ।

அந்யோந்யாபா⁴வாத்யந்தாபா⁴வௌ அதி³பதா³ர்தௌ² । க்கசித் இதி தே³ஶகாலயோ: க்³ரஹணம் । வ்யவஹார: ஜந்மாதி³ரேவ । ப்ராக³பா⁴வ: ந உத்பத்த்யாதி³வ்யவஹாரயோக்³ய:, அபா⁴வத்வாத் , ப்ரத்⁴வம்ஸாதி³வத் இத்யர்த²: ।