సహజం కర్మ కౌన్తేయ
సదోషమపి న త్యజేత్ ।
సర్వారమ్భా హి దోషేణ
ధూమేనాగ్నిరివావృతాః ॥ ౪౮ ॥
కథం తర్హి ఆత్మనః అవిక్రియత్వే అశేషతః కర్మణః త్యాగః న ఉపపద్యతే ఇతి ? యది వస్తుభూతాః గుణాః, యది వా అవిద్యాకల్పితాః, తద్ధర్మః కర్మ, తదా ఆత్మని అవిద్యాధ్యారోపితమేవ ఇతి అవిద్వాన్ ‘న హి కశ్చిత్ క్షణమపి అశేషతః త్యక్తుం శక్నోతి’ (భ. గీ. ౩ । ౫) ఇతి ఉక్తమ్ । విద్వాంస్తు పునః విద్యయా అవిద్యాయాం నివృత్తాయాం శక్నోత్యేవ అశేషతః కర్మ పరిత్యక్తుమ్ , అవిద్యాధ్యారోపితస్య శేషానుపపత్తేః । న హి తైమిరికదృష్ట్యా అధ్యారోపితస్య ద్విచన్ద్రాదేః తిమిరాపగమేఽపి శేషః అవతిష్ఠతే । ఎవం చ సతి ఇదం వచనమ్ ఉపపన్నమ్ ‘సర్వకర్మాణి మనసా’ (భ. గీ. ౫ । ౧౩) ఇత్యాది, ‘స్వే స్వే కర్మణ్యభిరతః సంసిద్ధిం లభతే నరః’ (భ. గీ. ౧౮ । ౪౫) ‘స్వకర్మణా తమభ్యర్చ్య సిద్ధిం విన్దతి మానవః’ (భ. గీ. ౧౮ । ౪౬) ఇతి చ ॥ ౪౮ ॥
సహజం కర్మ కౌన్తేయ
సదోషమపి న త్యజేత్ ।
సర్వారమ్భా హి దోషేణ
ధూమేనాగ్నిరివావృతాః ॥ ౪౮ ॥
కథం తర్హి ఆత్మనః అవిక్రియత్వే అశేషతః కర్మణః త్యాగః న ఉపపద్యతే ఇతి ? యది వస్తుభూతాః గుణాః, యది వా అవిద్యాకల్పితాః, తద్ధర్మః కర్మ, తదా ఆత్మని అవిద్యాధ్యారోపితమేవ ఇతి అవిద్వాన్ ‘న హి కశ్చిత్ క్షణమపి అశేషతః త్యక్తుం శక్నోతి’ (భ. గీ. ౩ । ౫) ఇతి ఉక్తమ్ । విద్వాంస్తు పునః విద్యయా అవిద్యాయాం నివృత్తాయాం శక్నోత్యేవ అశేషతః కర్మ పరిత్యక్తుమ్ , అవిద్యాధ్యారోపితస్య శేషానుపపత్తేః । న హి తైమిరికదృష్ట్యా అధ్యారోపితస్య ద్విచన్ద్రాదేః తిమిరాపగమేఽపి శేషః అవతిష్ఠతే । ఎవం చ సతి ఇదం వచనమ్ ఉపపన్నమ్ ‘సర్వకర్మాణి మనసా’ (భ. గీ. ౫ । ౧౩) ఇత్యాది, ‘స్వే స్వే కర్మణ్యభిరతః సంసిద్ధిం లభతే నరః’ (భ. గీ. ౧౮ । ౪౫) ‘స్వకర్మణా తమభ్యర్చ్య సిద్ధిం విన్దతి మానవః’ (భ. గీ. ౧౮ । ౪౬) ఇతి చ ॥ ౪౮ ॥