శ్రీమద్భగవద్గీతాభాష్యమ్
ఆనన్దగిరిటీకా (గీతాభాష్య)
 
సిద్ధిం ప్రాప్తో యథా బ్రహ్మ తథాప్నోతి నిబోధ మే
సమాసేనైవ కౌన్తేయ నిష్ఠా జ్ఞానస్య యా పరా ॥ ౫౦ ॥
సిద్ధిం ప్రాప్తః స్వకర్మణా ఈశ్వరం సమభ్యర్చ్య తత్ప్రసాదజాం కాయేన్ద్రియాణాం జ్ఞాననిష్ఠాయోగ్యతాలక్షణాం సిద్ధిం ప్రాప్తఃసిద్ధిం ప్రాప్తః ఇతి తదనువాదః ఉత్తరార్థఃకిం తత్ ఉత్తరమ్ , యదర్థః అనువాదః ఇతి, ఉచ్యతేయథా యేన ప్రకారేణ జ్ఞాననిష్ఠారూపేణ బ్రహ్మ పరమాత్మానమ్ ఆప్నోతి, తథా తం ప్రకారం జ్ఞాననిష్ఠాప్రాప్తిక్రమం మే మమ వచనాత్ నిబోధ త్వం నిశ్చయేన అవధారయ ఇత్యేతత్కిం విస్తరేణ ? ఇతి ఆహసమాసేనైవ సఙ్క్షేపేణైవ హే కౌన్తేయ, యథా బ్రహ్మ ప్రాప్నోతి తథా నిబోధేతిఅనేన యా ప్రతిజ్ఞాతా బ్రహ్మప్రాప్తిః, తామ్ ఇదన్తయా దర్శయితుమ్ ఆహ — ‘నిష్ఠా జ్ఞానస్య యా పరాఇతినిష్ఠా పర్యవసానం పరిసమాప్తిః ఇత్యేతత్కస్య ? బ్రహ్మజ్ఞానస్య యా పరాకీదృశీ సా ? యాదృశమ్ ఆత్మజ్ఞానమ్కీదృక్ తత్ ? యాదృశః ఆత్మాకీదృశః సః ? యాదృశో భగవతా ఉక్తః, ఉపనిషద్వాక్యైశ్చ న్యాయతశ్చ
సిద్ధిం ప్రాప్తో యథా బ్రహ్మ తథాప్నోతి నిబోధ మే
సమాసేనైవ కౌన్తేయ నిష్ఠా జ్ఞానస్య యా పరా ॥ ౫౦ ॥
సిద్ధిం ప్రాప్తః స్వకర్మణా ఈశ్వరం సమభ్యర్చ్య తత్ప్రసాదజాం కాయేన్ద్రియాణాం జ్ఞాననిష్ఠాయోగ్యతాలక్షణాం సిద్ధిం ప్రాప్తఃసిద్ధిం ప్రాప్తః ఇతి తదనువాదః ఉత్తరార్థఃకిం తత్ ఉత్తరమ్ , యదర్థః అనువాదః ఇతి, ఉచ్యతేయథా యేన ప్రకారేణ జ్ఞాననిష్ఠారూపేణ బ్రహ్మ పరమాత్మానమ్ ఆప్నోతి, తథా తం ప్రకారం జ్ఞాననిష్ఠాప్రాప్తిక్రమం మే మమ వచనాత్ నిబోధ త్వం నిశ్చయేన అవధారయ ఇత్యేతత్కిం విస్తరేణ ? ఇతి ఆహసమాసేనైవ సఙ్క్షేపేణైవ హే కౌన్తేయ, యథా బ్రహ్మ ప్రాప్నోతి తథా నిబోధేతిఅనేన యా ప్రతిజ్ఞాతా బ్రహ్మప్రాప్తిః, తామ్ ఇదన్తయా దర్శయితుమ్ ఆహ — ‘నిష్ఠా జ్ఞానస్య యా పరాఇతినిష్ఠా పర్యవసానం పరిసమాప్తిః ఇత్యేతత్కస్య ? బ్రహ్మజ్ఞానస్య యా పరాకీదృశీ సా ? యాదృశమ్ ఆత్మజ్ఞానమ్కీదృక్ తత్ ? యాదృశః ఆత్మాకీదృశః సః ? యాదృశో భగవతా ఉక్తః, ఉపనిషద్వాక్యైశ్చ న్యాయతశ్చ

సిద్ధిమ్ప్రాప్తః ఇతి ఉక్తమేవ కస్మాత్ అనూద్యతే ? తత్ర ఆహ -

తదనువాద ఇతి ।

ఉత్తరమేవ ప్రశ్నపూర్వకం స్ఫోరయతి -

కిం తదిత్యాదినా ।

జ్ఞాననిష్ఠాప్రాప్తిక్రమస్య విస్తరేణ ఉక్తౌ దుర్బోధత్వమ్ ఆశఙ్క్య పరిహరతి -

కిమితి ।

చతుర్థపాదస్య పూర్వేణ అసఙ్గతిమ్ ఆశఙ్క్య, ఆహ -

యథేతి ।

నిష్ఠాయాః సాపేక్షత్వాత్ ప్రతిసమ్బన్ధి ప్రతినిర్దేష్టవ్యమ్ ఇత్యాహ -

కస్యేతి ।

యా బ్రహ్మజ్ఞానస్య పరా నిష్ఠా, సా ప్రకృతస్య జ్ఞానస్య నిష్ఠా ఇత్యాహ -

బ్రహ్మేతి ।

తస్య పరా నిష్ఠా న ప్రసిద్ధా ఇతి కృత్వా సాధనానుష్ఠానాధీనతయా సాధ్యా ఇతి మత్వా పృచ్ఛతి -

కీదృశీతి ।

ప్రసిద్ధమ్ ఆత్మజ్ఞానమ్ అనురుధ్య బ్రహ్మజ్ఞాననిష్ఠా సుజ్ఞానా ఇత్యాహ -

యాదృశమితి ।

తత్రాపి ప్రసిద్ధిః అప్రసిద్ధా ఇతి శఙ్కతే -

కీదృగితి ।

అర్థేనైవ విశేషో హి ఇతి న్యాయేన ఉత్తరమ్ ఆహ -

యాదృశః ఇతి ।

తస్మిన్నపి విప్రతిపత్తేః అప్రసిద్ధిమ్ అభిసన్ధాయ పృచ్ఛతి -

కీదృశః ఇతి ।

భగవద్వాక్యాని ఉపనిషద్వాక్యాని చ ఆశ్రిత్య పరిహరతి -

యాదృశః ఇతి ।

న జాయతే మ్రియతే వేత్యాదీని వాక్యాని । కూటస్థత్వమ్ అసఙ్గత్వమ్ ఇత్యాది న్యాయః ।