ಶ್ರೀಮದ್ಭಗವದ್ಗೀತಾಭಾಷ್ಯಮ್
ಆನಂದಗಿರಿಟೀಕಾ (ಗೀತಾಭಾಷ್ಯ)
 
ಸಿದ್ಧಿಂ ಪ್ರಾಪ್ತೋ ಯಥಾ ಬ್ರಹ್ಮ ತಥಾಪ್ನೋತಿ ನಿಬೋಧ ಮೇ
ಸಮಾಸೇನೈವ ಕೌಂತೇಯ ನಿಷ್ಠಾ ಜ್ಞಾನಸ್ಯ ಯಾ ಪರಾ ॥ ೫೦ ॥
ಯೇಷಾಮಪಿ ನಿರಾಕಾರಂ ಜ್ಞಾನಮ್ ಅಪ್ರತ್ಯಕ್ಷಮ್ , ತೇಷಾಮಪಿ ಜ್ಞಾನವಶೇನೈವ ಜ್ಞೇಯಾವಗತಿರಿತಿ ಜ್ಞಾನಮ್ ಅತ್ಯಂತಪ್ರಸಿದ್ಧಂ ಸುಖಾದಿವದೇವ ಇತಿ ಅಭ್ಯುಪಗಂತವ್ಯಮ್ಜಿಜ್ಞಾಸಾನುಪಪತ್ತೇಶ್ಚಅಪ್ರಸಿದ್ಧಂ ಚೇತ್ ಜ್ಞಾನಮ್ , ಜ್ಞೇಯವತ್ ಜಿಜ್ಞಾಸ್ಯೇತಯಥಾ ಜ್ಞೇಯಂ ಘಟಾದಿಲಕ್ಷಣಂ ಜ್ಞಾನೇನ ಜ್ಞಾತಾ ವ್ಯಾಪ್ತುಮ್ ಇಚ್ಛತಿ, ತಥಾ ಜ್ಞಾನಮಪಿ ಜ್ಞಾನಾಂತರೇಣ ಜ್ಞಾತವ್ಯಮ್ ಆಪ್ತುಮ್ ಇಚ್ಛೇತ್ ಏತತ್ ಅಸ್ತಿಅತಃ ಅತ್ಯಂತಪ್ರಸಿದ್ಧಂ ಜ್ಞಾನಮ್ , ಜ್ಞಾತಾಪಿ ಅತ ಏವ ಪ್ರಸಿದ್ಧಃ ಇತಿತಸ್ಮಾತ್ ಜ್ಞಾನೇ ಯತ್ನೋ ಕರ್ತವ್ಯಃ, ಕಿಂ ತು ಅನಾತ್ಮನಿ ಆತ್ಮಬುದ್ಧಿನಿವೃತ್ತಾವೇವತಸ್ಮಾತ್ ಜ್ಞಾನನಿಷ್ಠಾ ಸುಸಂಪಾದ್ಯಾ ॥ ೫೦ ॥
ಸಿದ್ಧಿಂ ಪ್ರಾಪ್ತೋ ಯಥಾ ಬ್ರಹ್ಮ ತಥಾಪ್ನೋತಿ ನಿಬೋಧ ಮೇ
ಸಮಾಸೇನೈವ ಕೌಂತೇಯ ನಿಷ್ಠಾ ಜ್ಞಾನಸ್ಯ ಯಾ ಪರಾ ॥ ೫೦ ॥
ಯೇಷಾಮಪಿ ನಿರಾಕಾರಂ ಜ್ಞಾನಮ್ ಅಪ್ರತ್ಯಕ್ಷಮ್ , ತೇಷಾಮಪಿ ಜ್ಞಾನವಶೇನೈವ ಜ್ಞೇಯಾವಗತಿರಿತಿ ಜ್ಞಾನಮ್ ಅತ್ಯಂತಪ್ರಸಿದ್ಧಂ ಸುಖಾದಿವದೇವ ಇತಿ ಅಭ್ಯುಪಗಂತವ್ಯಮ್ಜಿಜ್ಞಾಸಾನುಪಪತ್ತೇಶ್ಚಅಪ್ರಸಿದ್ಧಂ ಚೇತ್ ಜ್ಞಾನಮ್ , ಜ್ಞೇಯವತ್ ಜಿಜ್ಞಾಸ್ಯೇತಯಥಾ ಜ್ಞೇಯಂ ಘಟಾದಿಲಕ್ಷಣಂ ಜ್ಞಾನೇನ ಜ್ಞಾತಾ ವ್ಯಾಪ್ತುಮ್ ಇಚ್ಛತಿ, ತಥಾ ಜ್ಞಾನಮಪಿ ಜ್ಞಾನಾಂತರೇಣ ಜ್ಞಾತವ್ಯಮ್ ಆಪ್ತುಮ್ ಇಚ್ಛೇತ್ ಏತತ್ ಅಸ್ತಿಅತಃ ಅತ್ಯಂತಪ್ರಸಿದ್ಧಂ ಜ್ಞಾನಮ್ , ಜ್ಞಾತಾಪಿ ಅತ ಏವ ಪ್ರಸಿದ್ಧಃ ಇತಿತಸ್ಮಾತ್ ಜ್ಞಾನೇ ಯತ್ನೋ ಕರ್ತವ್ಯಃ, ಕಿಂ ತು ಅನಾತ್ಮನಿ ಆತ್ಮಬುದ್ಧಿನಿವೃತ್ತಾವೇವತಸ್ಮಾತ್ ಜ್ಞಾನನಿಷ್ಠಾ ಸುಸಂಪಾದ್ಯಾ ॥ ೫೦ ॥

ನನು ಅನಾಕಾರಾಮೇವ ಅನುಮಿಮೀಮಹೇ ಬುದ್ಧಿಮ್ ಇತಿ ವದತಾಮ್ ಅನಾಕಾರಂ ಅಪ್ರತ್ಯಕ್ಷಮ್ ಇಚ್ಛತಾಂ ಪ್ರಾಕ್ ಅರ್ಥಾವಗತೇಃ ಅಪ್ರಸಿದ್ಧಮೇವ ಜ್ಞಾನಮ್ ? ನ, ಇತ್ಯಾಹ -

ಯೇಷಾಮಿತಿ ।

ಸುಖಾದಿವತ್ ऩಿತ್ಯಾನುಭವಗಮ್ಯಂ ಜ್ಞಾನಂ ನ ಅನುಮೇಯಂ ವಿಷಯಾವಗತ್ಯಾ ತದನುಮಿತೌ ಇತರೇತರಾಶ್ರಯಾತ್ ಇತಿ ಭಾವಃ ।

ಇತಶ್ಚ ಜ್ಞಾನಂ ಪ್ರಸಿದ್ಧಮ್ , ಅನ್ಯಥಾ ತತ್ರ ಜಿಜ್ಞಾಸಾಪ್ರಸಂಗಾತ್ । ನ ಚ ಜ್ಞಾನೇ ಜಿಜ್ಞಾಸಾ ಪ್ರಸಿದ್ಧಾ । ಪ್ರಸಿದ್ಧೇ ಚ ತದಯೋಗಾತ್ , ಇತ್ಯಾಹ -

ಜಿಜ್ಞಾಸೇತಿ ।

ತದೇವ ಪ್ರಪಂಚಯತಿ -

ಅಪ್ರಸಿದ್ಧಂ ಚೇದಿತಿ ।

ದೃಷ್ಟಾಂತಮೇವ ವ್ಯಾಚಷ್ಟೇ-

ಯಥೇತಿ ।

ದಾರ್ಷ್ಟಾಂತಿಕಂ ವಿವೃಣೋತಿ -

ತಥೇತಿ ।

ಇಷ್ಟಾಪತ್ತಿಂ ನಿರಾಚಷ್ಟೇ -

ನ ಚೇತಿ ।

ಜ್ಞಾನಸ್ಯ ಜ್ಞಾನಾಂತರೇಣ ಜ್ಞೇಯತ್ವಮ್ ಏತಚ್ಛಬ್ದಾರ್ಥಃ । ಅನವಸ್ಥಾಪತ್ತೇಃ ಇತ್ಯರ್ಥಃ ।

ಜ್ಞಾನೇ ಜಿಜ್ಞಾಸಾನುಪಪತ್ತೌ ಫಲಿತಮ್ ಆಹ -

ಅತ ಇತಿ ।

ಪ್ರಸಿದ್ಧೇಽಪಿ, ಜ್ಞಾನೇ, ಜ್ಞಾತರಿ ಆತ್ಮನಿ ಕಿಮ್ ಆಯಾತಮ್ ? ತದಾಹ -

ಜ್ಞಾತಾಪೀತಿ ।

ಜ್ಞಾನಸ್ಯ, ವಿನಾ ಜ್ಞಾತಾರಮ್ , ಅಪರ್ಯವಸಾನಾತ್ ಇತ್ಯರ್ಥಃ ।

ಜ್ಞಾನಸ್ಯ ಪ್ರಸಿದ್ಧತ್ವೇ ತವ ಭಾವನಾಪರ್ಯಾಯಃ ವಿಧಿಃ ನಾಸ್ತಿ ಇತ್ಯಾಹ -

ತಸ್ಮಾದಿತಿ ।

ಕುತ್ರ ತರ್ಹಿ ಪ್ರಯತ್ನಾಖ್ಯಾ ಭಾವನಾ ಇತಿ ಆಶಂಕ್ಯ, ಆಹ -

ಕಿಂ ತ್ವಿತಿ ।

ಅವಿಷಯೇ ನಿರಾಕಾರೇ ಚ ಆತ್ಮನಿ ಜ್ಞಾನನಿಷ್ಠಾಯಾಃ ದುಸ್ಸಂಪಾದ್ಯತ್ವಾಭಾವೇ ಫಲಿತಂ ನಿಗಮಯತಿ -

ತಸ್ಮಾದಿತಿ

॥ ೫೦ ॥