ಕರ್ಮಕಾಂಡಶ್ರುತೇಃ ತಾತ್ತ್ವಿಕಪ್ರಾಮಾಣ್ಯಾಭಾವೇ, ಬ್ರಹ್ಮಕಾಂಡಶ್ರುತೇರಪಿ ತದಸಿದ್ಧಿಃ, ಅವಿಶೇಷಾತ್ , ಇತಿ ಶಂಕತೇ -
ಕರ್ಮೇತಿ ।
ಉತ್ಪನ್ನಾಯಾಃ ಬ್ರಹ್ಮವಿದ್ಯಾಯಾಃ ಬಾಧಕಾಭಾವೇನ ಪ್ರಮಾಣತ್ವಾತ್ , ತದ್ಧೇತುಶ್ರುತೇಃ ತಾತ್ವಿಕಂ ಪ್ರಾಮಾಣ್ಯಮ್ , ಇತಿ ದೂಷಯತಿ -
ನ ಬಾಧಕೇತಿ ।
ಬ್ರಹ್ಮವಿದ್ಯಾಯಾಃ ಬಾಧಕಾನುಪಪತ್ತಿಂ ದೃಷ್ಟಾಂತೇನ ಸಾಧಯತಿ -
ಯಥೇತಿ ।
ದೇಹಾದಿಸಂಘಾತವತ್ ಇತಿ ಅಪೇಃ ಅರ್ಥಃ ।
ಲೌಕಿಕಾವಗತೇರಿವ ಆತ್ಮಾವಗತೇರಪಿ ಫಲಾವ್ಯತಿರೇಕಮ್ ಉದಾಹರಣೇನ ಸ್ಫೋರಯತಿ -
ಯಥೇತಿ ।
ಕರ್ಮವಿಧಿಶ್ರುತಿವತ್ ಇತಿ ಉಕ್ತಂ ದೃಷ್ಟಾಂತಂ ವಿಘಟಯತಿ -
ನ ಚೇತಿ ।
ಅನಾದಿಕಾಲಪ್ರವೃತ್ತಸ್ವಾಭಾವಿಕಪ್ರವೃತ್ತಿವ್ಯಕ್ತೀನಾಂ ಪ್ರತಿಬಂಧೇನ ಯಾಗಾದ್ಯಲೌಕಿಕಪ್ರವೃತ್ತಿವ್ಯಕ್ತೀಃ ಜನಯತಿ ಕರ್ಮಕಾಂಡಶ್ರುತಿಃ । ತಜ್ಜನನಂ ಚ ಚಿತ್ತಶುದ್ಧಿದ್ವಾರಾ ಪ್ರತ್ಯಗಾತ್ಮಾಭಿಮುಖ್ಯಪ್ರವೃತ್ತಿಮ್ ಉತ್ಪಾದಯತಿ । ತಥಾ ಚ ಕರ್ಮವಿಧಿಶ್ರುತೀನಾಂ ಪಾರಂಪರ್ಯೇಣ ಪ್ರತ್ಯಗಾತ್ಮಜ್ಞಾನಾರ್ಥತ್ವಾತ್ ತಾತ್ತ್ವಿಕಪ್ರಾಮಾಣ್ಯಸಿದ್ಧಿಃ ಇತ್ಯರ್ಥಃ ।
ऩನು ಏವಮಪಿ ಶ್ರುತೇಃ ಮಿಥ್ಯಾತ್ವಾತ್ ಧೂಮಾಭಾಸವತ್ ಅಪ್ರಾಮಾಣ್ಯಮ್ , ಇತಿ ಚೇತ್ , ನ, ಇತ್ಯಾಹ -
ಮಿಥ್ಯಾತ್ವೇಽಪಿ ಇತಿ ।
ಸ್ವರೂಪೇಣ ಅಸತ್ಯತ್ವೇಽಪಿ ಸತ್ಯೋಪೇಯದ್ವಾರಾ ಪ್ರಾಮಾಣ್ಯಮ್ , ಇತ್ಯತ್ರ ದೃಷ್ಟಾಂತಮ್ ಆಹ -
ಯಥೇತಿ ।
ಮಂತ್ರಾರ್ಥವಾದೇತಿಹಾಸಪುರಾಣಾನಾಂ ಶ್ರುತೇ ಅರ್ಥೇ ಪ್ರಾಮಾಣ್ಯಾಭಾವೇಽಪಿ ಶೇಷಿವಿಧ್ಯನುರೋಧೇನ ಪ್ರಾಮಾಣ್ಯವತ್ , ಪ್ರಕೃತೇಽಪಿ, ಶ್ರುತೇಃ ಸ್ವರೂಪೇಣ ಅಸತ್ಯಾಯಾಃ ವಿಷಯಸತ್ಯತಯಾ ಸತ್ಯತ್ವೇ ಪ್ರಾಮಾಣ್ಯಮ್ ಅವಿರುದ್ಧಮ್ ಇತ್ಯರ್ಥಃ ।
ವಾಕ್ಯಸ್ಯ ಶೇಷಿವಿಧ್ಯನುರೋಧೇನ ಪ್ರಾಮಾಣ್ಯಂ ನ ಅಲೌಕಿಕಮ್ , ಇತ್ಯಾಹ -
ಲೋಕೇಽಪಿತಿ ।
ಕರ್ಮಕಾಂಡಶ್ರುತೀನಾಮ್ ಉಕ್ತರೀತ್ಯಾ ಪರಂಪರಯಾ ಪ್ರಾಮಾಣ್ಯೇಽಪಿ, ಸಾಕ್ಷಾತ್ ಪ್ರಾಮಾಣ್ಯಮ್ ಉಪೇಕ್ಷಿತಮ್ , ಇತಿ ಆಶಂಕ್ಯ ಆಹ -
ಪ್ರಕಾರಾಂತರೇತಿ ।
ಆತ್ಮಜ್ಞಾನೋದಯಾತ್ ಪ್ರಾಗವಸ್ಥಾ ಪ್ರಕಾರಾಂತರಮ್ । ತತ್ರ ಸ್ಥಿತಾನಾಂ ಕರ್ಮಶ್ರುತೀನಾಮ್ ಅಜ್ಞಾತಂ ಸಂಬಂಧಬೋಧಕತ್ವೇನ ಸಾಕ್ಷಾದೇವ ಪ್ರಾಮಾಣ್ಯಮ್ ಇಷ್ಟಮ್ , ಇತ್ಯರ್ಥಃ ।
ಜ್ಞಾನಾತ್ ಪೂರ್ವಂ ಕರ್ಮಶ್ರುತೀನಾಂ ವ್ಯಾವಹಾರಿಕಪ್ರಾಮಾಣ್ಯೇ ದೃಷ್ಟಾಂತಮ್ ಆಹ-
ಪ್ರಾಗಿತಿ ।
ಪ್ರಾತೀತಿಕಕರ್ತೃತ್ವಸ್ಯ ಆವಿದ್ಯಕತ್ವೇಽಪಿ ಶ್ರುತಿಪ್ರಾಮಾಣ್ಯಮ್ ಅಪ್ರತ್ಯೂಹಮ್ ಇತ್ಯುಕ್ತಮ್ ।
ಸಂಪ್ರತಿ ಕರ್ತೃತ್ವಸ್ಯ ಪ್ರಕಾರಾಂತರೇಣ ಪಾರಮಾರ್ಥಿಕತ್ವಮ್ ಉತ್ಥಾಪಯತಿ -
ಯತ್ತ್ವಿತಿ ।
ಸ್ವವ್ಯಾಪಾರಾಭಾವೇ ಸನ್ನಿಧಿಮಾತ್ರೇಣ ಕುತಃ ಮುಖ್ಯಂ ಕರ್ತೃತ್ವಮ್ ? ಇತಿ ಆಶಂಕ್ಯ ದೃಷ್ಟಾಂತಮ್ ಆಹ -
ಯಥೇತಿ ।
ಸ್ವಯಮ್ ಅಯುಧ್ಯಮಾನತ್ವೇ ಕಥಂ ತತ್ಫಲವತ್ತ್ವಮ್ ? ಇತಿ ಆಶಂಕ್ಯ, ಪ್ರಸಿದ್ಧಿವಶಾತ್ ಇತ್ಯಾಹ -
ಜಿತ ಇತಿ ।
ಕಾಯಿಕವ್ಯಾಪಾರಾಭಾವೇಽಪಿ ಕರ್ತೃತ್ವಸ್ಯ ಮುಖ್ಯತ್ವೇ ದೃಷ್ಟಾಂತಮಾಹ -
ಸೇನಾಪತಿರಿತಿ ।
ತಸ್ಯಾಪಿ ಫಲವತ್ತ್ವಂ ರಾಜವತ್ ಅವಿಶಿಷ್ಟಮ್ , ಇತ್ಯಾಹ -
ಕ್ರಿಯೇತಿ ।
ಅನ್ಯಕರ್ಮಣಾ ಅನ್ಯಸ್ಯ ಸನ್ನಿಹಿತಸ್ಯ ಮುಖ್ಯೇ ಕರ್ತೃತ್ವೇ ವೈದಿಕಮ್ ಉದಾಹರಣಮ್ ಆಹ -
ಯಥಾ ಚೇತಿ ।
ಕಥಮ್ ಋತ್ವಿಜಾಂ ಕರ್ಮ ಯಜಮಾನಸ್ಯ ? ಇತಿ ಆಶಂಕ್ಯ ಆಹ -
ತತ್ಫಲಸ್ಯೇತಿ ।
ಸ್ವವ್ಯಾಪಾರಾದೃತೇ ಸನ್ನಿಧೇರೇವ ಅನ್ಯವ್ಯಾಪಾರಹೇತೋಃ ಮುಖ್ಯಕರ್ತೃತ್ವೇ ದೃಷ್ಟಾಂತಾಂತರಮ್ ಆಹ-
ಯಥಾ ವೇತಿ ।
ಕ್ರಿಯಾಂ ಕುರ್ವತ್ ಕಾರಣಂ ಕಾರಕಮ್ ಇತಿ ಅಂಗೀಕಾರವಿಗೇಧಾತ್ ನ ಏತತ್ ಇತಿ ದೂಷಯತಿ -
ತದಸದಿತಿ ।
ಕಾರಕವಿಶೇಷವಿಷಯತ್ವೇನ ಅಂಗೀಕಾರೋಪಪತ್ತಿಃ ಇತಿ ಶಂಕತೇ -
ಕಾರಕಮಿತಿ ।
ಸ್ವವ್ಯಾಪಾರಮ್ ಅಂತರೇಣ ನ ಕಿಂಚಿದಪಿ ಕಾರಕಮ್ ಇತಿ ಪರಿಹರತಿ -
ನ ರಾಜೇತಿ ।
ದರ್ಶನಮೇವ ವಿಶದಯತಿ -
ರಾಜೇತಿ ।
ಯಥಾ ರಾಜ್ಞಃ ಯುದ್ಧೇ ಯೋಧಯಿತೃತ್ವೇನ ಧನದಾನೇನ ಚ ಮುಖ್ಯಂ ಕರ್ತೃತ್ವಂ, ತಥಾ ಫಲಭೋಗೇಽಪಿ ಮುಖ್ಯಮೇವ ತಸ್ಯ ಕರ್ತೃತ್ವಮ್ , ಇತ್ಯಾಹ -
ತಥೇತಿ ।
ಯತ್ ಉಕ್ತಮ್ , ಋತ್ವಿಕ್ಕರ್ಮ ಯಜಮಾನಸ್ಯ ಇತಿ, ತತ್ರ ಆಹ -
ಯಜಮಾನಸ್ಯಾಪೀತಿ ।
ಸ್ವವ್ಯಾಪಾರಾದೇವ ಮುಖ್ಯಂ ಕರ್ತೃತ್ವಮ್ ಇತಿ ಸ್ಥಿತೇ ಫಲಿತಮ್ ಆಹ -
ತಸ್ಮಾದಿತಿ ।
ತದೇವ ಪ್ರಪಂಚಯತಿ -
ಯದೀತಿ ।
ತರ್ಹಿ ಸನ್ನಿಧಾನಾದೇವ ಮುಖ್ಯಂ ಕರ್ತೃತ್ವಂ ರಾಜಾದೀನಾಮ್ ಉಪಗತಮ್ ಇತಿ ? ನ ಇತ್ಯಾಹ -
ನ ತಥೇತಿ ।
ರಾಜಾದೀನಾಂ ಸ್ವವ್ಯಾಪಾರವತ್ತ್ವೇ ಪೂರ್ವೋಕ್ತಂ ಸಿದ್ಧಮ್ ಇತ್ಯಾಹ -
ತಸ್ಮಾದಿತಿ ।
ರಾಜಪ್ರಭೃತೀನಾಂ ಸನ್ನಿಧೇರೇವ ಕರ್ತೃತ್ವಸ್ಯ ಗೌಣತ್ವೇ ಜಯಾದಿಫಲವತ್ತ್ವಸ್ಯಾಪಿ ಸಿದ್ಧಂ ಗೌಣತ್ವಮ್ , ಇತ್ಯಾಹ -
ತಥಾ ಚೇತಿ ।
ತತ್ರ ಪೂರ್ವೋಕ್ತಂ ಹೇತುತ್ವೇನ ಸ್ಮಾರಯತಿ-
ನೇತಿ ।
ಅನ್ಯವ್ಯಾಪಾರೇಣ ಅನ್ಯಸ್ಯ ಮುಖ್ಯಕರ್ತೃತ್ವಾಭಾವೇ ಫಲಿತಮ್ ಉಪಸಂಹರತಿ-
ತಸ್ಮಾದಿತಿ ।
ಕಥಂ ತರ್ಹಿ ತ್ವಯಾ ಆತ್ಮನಿ ಕರ್ತೃತ್ವಾದಿ ಸ್ವೀಕೃತಮ್ ? ನ ಹಿ ಬುದ್ಧೇಃ ತತ್ ಇಷ್ಟಮ್ , ಕರ್ತಾ ಶಾಸ್ತ್ರಾರ್ಥವತ್ತ್ವಾತ್ ಇತಿ ನ್ಯಾಯಾತ್ । ತತ್ರ ಆಹ -
ಭ್ರಾಂತೀತಿ ।
ಕರ್ತೃತ್ವಾದಿ ಆತ್ಮನಿ ಭ್ರಾಂತಮ್ ಇತಿ ಏತತ್ ಉದಾಹರಣೇನ ಸ್ಫೋರಯತಿ -
ಯಥೇತಿ ।
ಮಿಥ್ಯಾಜ್ಞಾನಕೃತಮ್ ಆತ್ಮಾನಿ ಕರ್ತೃತ್ವಾದಿ, ಇತ್ಯತ್ರ ವ್ಯತಿರೇಕಂ ದರ್ಶಯತಿ - ನ ಚೇತಿ । ಉಕ್ತಾವ್ಯತಿರೇಕಫಲಂ ಕಥಯತಿ -
ತಸ್ಮಾದಿತಿ ।
ಸಂಸಾರಭ್ರಮಸ್ಯ ಅವಿದ್ಯಾಕೃತತ್ವೇ ಸಿದ್ಧೇ ಪರಮಪ್ರಕೃತಮ್ ಉಪಸಂಹರತಿ-
ಇತಿ ಸಮ್ಯಕ್ ಇತಿ ।
॥ ೬೬ ॥