ஶ்ரீமத்³ப⁴க³வத்³கீ³தாபா⁴ஷ்யம்
அஷ்டாத³ஶோ(அ)த்⁴யாய:
பூர்வப்ருஷ்ட²ம்      உத்தரப்ருஷ்ட²ம்
ஆநந்த³கி³ரிடீகா (கீ³தாபா⁴ஷ்ய)
 
ஸர்வத⁴ர்மாந்பரித்யஜ்ய
மாமேகம் ஶரணம் வ்ரஜ ।
அஹம் த்வா ஸர்வபாபேப்⁴யோ
மோக்ஷயிஷ்யாமி மா ஶுச: ॥ 66 ॥
கர்மவிதி⁴ஶ்ருதிவத் ப்³ரஹ்மவித்³யாவிதி⁴ஶ்ருதேரபி அப்ராமாண்யப்ரஸங்க³ இதி சேத் , ந ; பா³த⁴கப்ரத்யயாநுபபத்தே: । யதா² ப்³ரஹ்மவித்³யாவிதி⁴ஶ்ருத்யா ஆத்மநி அவக³தே தே³ஹாதி³ஸங்கா⁴தே அஹம்ப்ரத்யய: பா³த்⁴யதே, ததா² ஆத்மந்யேவ ஆத்மாவக³தி: ந கதா³சித் கேநசித் கத²ஞ்சித³பி பா³தி⁴தும் ஶக்யா, ப²லாவ்யதிரேகாத³வக³தே:, யதா² அக்³நி: உஷ்ண: ப்ரகாஶஶ்ச இதி । ந ச ஏவம் கர்மவிதி⁴ஶ்ருதேரப்ராமாண்யம் , பூர்வபூர்வப்ரவ்ருத்திநிரோதே⁴ந உத்தரோத்தராபூர்வப்ரவ்ருத்திஜநநஸ்ய ப்ரத்யகா³த்மாபி⁴முக்²யேந ப்ரவ்ருத்த்யுத்பாத³நார்த²த்வாத் । மித்²யாத்வே(அ)பி உபாயஸ்ய உபேயஸத்யதயா ஸத்யத்வமேவ ஸ்யாத் , யதா² அர்த²வாதா³நாம் விதி⁴ஶேஷாணாம் ; லோகே(அ)பி பா³லோந்மத்தாதீ³நாம் பயஆதௌ³ பாயயிதவ்யே சூடா³வர்த⁴நாதி³வசநம் । ப்ரகாராந்தரஸ்தா²நாம் ச ஸாக்ஷாதே³வ வா ப்ராமாண்யம் ஸித்³த⁴ம் , ப்ராகா³த்மஜ்ஞாநாத் தே³ஹாபி⁴மாநநிமித்தப்ரத்யக்ஷாதி³ப்ராமாண்யவத் । யத்து மந்யஸே — ஸ்வயமவ்யாப்ரியமாணோ(அ)பி ஆத்மா ஸம்நிதி⁴மாத்ரேண கரோதி, ததே³வ முக்²யம் கர்த்ருத்வமாத்மந: ; யதா² ராஜா யுத்⁴யமாநேஷு யோதே⁴ஷு யுத்⁴யத இதி ப்ரஸித்³த⁴ம் ஸ்வயமயுத்⁴யமாநோ(அ)பி ஸம்நிதா⁴நாதே³வ ஜித: பராஜிதஶ்சேதி, ததா² ஸேநாபதி: வாசைவ கரோதி ; க்ரியாப²லஸம்ப³ந்த⁴ஶ்ச ராஜ்ஞ: ஸேநாபதேஶ்ச த்³ருஷ்ட: । யதா² ச ருத்விக்கர்ம யஜமாநஸ்ய, ததா² தே³ஹாதீ³நாம் கர்ம ஆத்மக்ருதம் ஸ்யாத் , ப²லஸ்ய ஆத்மகா³மித்வாத் । யதா² வா ப்⁴ராமகஸ்ய லோஹப்⁴ராமயித்ருத்வாத் அவ்யாப்ருதஸ்யைவ முக்²யமேவ கர்த்ருத்வம் , ததா² ச ஆத்மந: இதி । தத் அஸத் ; அகுர்வத: காரகத்வப்ரஸங்கா³த் । காரகமநேகப்ரகாரமிதி சேத் , ந ; ராஜப்ரப்⁴ருதீநாம் முக்²யஸ்யாபி கர்த்ருத்வஸ்ய த³ர்ஶநாத் । ராஜா தாவத் ஸ்வவ்யாபாரேணாபி யுத்⁴யதே ; யோதா⁴நாம் ச யோத⁴யித்ருத்வே த⁴நதா³நே ச முக்²யமேவ கர்த்ருத்வம் , ததா² ஜயபராஜயப²லோபபோ⁴கே³ । யஜமாநஸ்யாபி ப்ரதா⁴நத்யாகே³ த³க்ஷிணாதா³நே ச முக்²யமேவ கர்த்ருத்வம் । தஸ்மாத் அவ்யாப்ருதஸ்ய கர்த்ருத்வோபசாரோ ய:, ஸ: கௌ³ண: இதி அவக³ம்யதே । யதி³ முக்²யம் கர்த்ருத்வம் ஸ்வவ்யாபாரலக்ஷணம் நோபலப்⁴யதே ராஜயஜமாநப்ரப்⁴ருதீநாம் , ததா³ ஸம்நிதி⁴மாத்ரேணாபி கர்த்ருத்வம் முக்²யம் பரிகல்ப்யேத ; யதா² ப்⁴ராமகஸ்ய லோஹப்⁴ரமணேந, ந ததா² ராஜயஜமாநாதீ³நாம் ஸ்வவ்யாபாரோ நோபலப்⁴யதே । தஸ்மாத் ஸம்நிதி⁴மாத்ரேண கர்த்ருத்வம் கௌ³ணமேவ । ததா² ச ஸதி தத்ப²லஸம்ப³ந்தோ⁴(அ)பி கௌ³ண ஏவ ஸ்யாத் । ந கௌ³ணேந முக்²யம் கார்யம் நிர்வர்த்யதே । தஸ்மாத் அஸதே³வ ஏதத் கீ³யதே ‘தே³ஹாதீ³நாம் வ்யாபாரேண அவ்யாப்ருத: ஆத்மா கர்தா போ⁴க்தா ச ஸ்யாத்’ இதி । ப்⁴ராந்திநிமித்தம் து ஸர்வம் உபபத்³யதே, யதா² ஸ்வப்நே ; மாயாயாம் ச ஏவம் । ந ச தே³ஹாத்³யாத்மப்ரத்யயப்⁴ராந்திஸந்தாநவிச்சே²தே³ஷு ஸுஷுப்திஸமாத்⁴யாதி³ஷு கர்த்ருத்வபோ⁴க்த்ருத்வாத்³யநர்த²: உபலப்⁴யதே । தஸ்மாத் ப்⁴ராந்திப்ரத்யயநிமித்த: ஏவ அயம் ஸம்ஸாரப்⁴ரம:, ந து பரமார்த²: ; இதி ஸம்யக்³த³ர்ஶநாத் அத்யந்த ஏவோபரம இதி ஸித்³த⁴ம் ॥ 66 ॥
ஸர்வத⁴ர்மாந்பரித்யஜ்ய
மாமேகம் ஶரணம் வ்ரஜ ।
அஹம் த்வா ஸர்வபாபேப்⁴யோ
மோக்ஷயிஷ்யாமி மா ஶுச: ॥ 66 ॥
கர்மவிதி⁴ஶ்ருதிவத் ப்³ரஹ்மவித்³யாவிதி⁴ஶ்ருதேரபி அப்ராமாண்யப்ரஸங்க³ இதி சேத் , ந ; பா³த⁴கப்ரத்யயாநுபபத்தே: । யதா² ப்³ரஹ்மவித்³யாவிதி⁴ஶ்ருத்யா ஆத்மநி அவக³தே தே³ஹாதி³ஸங்கா⁴தே அஹம்ப்ரத்யய: பா³த்⁴யதே, ததா² ஆத்மந்யேவ ஆத்மாவக³தி: ந கதா³சித் கேநசித் கத²ஞ்சித³பி பா³தி⁴தும் ஶக்யா, ப²லாவ்யதிரேகாத³வக³தே:, யதா² அக்³நி: உஷ்ண: ப்ரகாஶஶ்ச இதி । ந ச ஏவம் கர்மவிதி⁴ஶ்ருதேரப்ராமாண்யம் , பூர்வபூர்வப்ரவ்ருத்திநிரோதே⁴ந உத்தரோத்தராபூர்வப்ரவ்ருத்திஜநநஸ்ய ப்ரத்யகா³த்மாபி⁴முக்²யேந ப்ரவ்ருத்த்யுத்பாத³நார்த²த்வாத் । மித்²யாத்வே(அ)பி உபாயஸ்ய உபேயஸத்யதயா ஸத்யத்வமேவ ஸ்யாத் , யதா² அர்த²வாதா³நாம் விதி⁴ஶேஷாணாம் ; லோகே(அ)பி பா³லோந்மத்தாதீ³நாம் பயஆதௌ³ பாயயிதவ்யே சூடா³வர்த⁴நாதி³வசநம் । ப்ரகாராந்தரஸ்தா²நாம் ச ஸாக்ஷாதே³வ வா ப்ராமாண்யம் ஸித்³த⁴ம் , ப்ராகா³த்மஜ்ஞாநாத் தே³ஹாபி⁴மாநநிமித்தப்ரத்யக்ஷாதி³ப்ராமாண்யவத் । யத்து மந்யஸே — ஸ்வயமவ்யாப்ரியமாணோ(அ)பி ஆத்மா ஸம்நிதி⁴மாத்ரேண கரோதி, ததே³வ முக்²யம் கர்த்ருத்வமாத்மந: ; யதா² ராஜா யுத்⁴யமாநேஷு யோதே⁴ஷு யுத்⁴யத இதி ப்ரஸித்³த⁴ம் ஸ்வயமயுத்⁴யமாநோ(அ)பி ஸம்நிதா⁴நாதே³வ ஜித: பராஜிதஶ்சேதி, ததா² ஸேநாபதி: வாசைவ கரோதி ; க்ரியாப²லஸம்ப³ந்த⁴ஶ்ச ராஜ்ஞ: ஸேநாபதேஶ்ச த்³ருஷ்ட: । யதா² ச ருத்விக்கர்ம யஜமாநஸ்ய, ததா² தே³ஹாதீ³நாம் கர்ம ஆத்மக்ருதம் ஸ்யாத் , ப²லஸ்ய ஆத்மகா³மித்வாத் । யதா² வா ப்⁴ராமகஸ்ய லோஹப்⁴ராமயித்ருத்வாத் அவ்யாப்ருதஸ்யைவ முக்²யமேவ கர்த்ருத்வம் , ததா² ச ஆத்மந: இதி । தத் அஸத் ; அகுர்வத: காரகத்வப்ரஸங்கா³த் । காரகமநேகப்ரகாரமிதி சேத் , ந ; ராஜப்ரப்⁴ருதீநாம் முக்²யஸ்யாபி கர்த்ருத்வஸ்ய த³ர்ஶநாத் । ராஜா தாவத் ஸ்வவ்யாபாரேணாபி யுத்⁴யதே ; யோதா⁴நாம் ச யோத⁴யித்ருத்வே த⁴நதா³நே ச முக்²யமேவ கர்த்ருத்வம் , ததா² ஜயபராஜயப²லோபபோ⁴கே³ । யஜமாநஸ்யாபி ப்ரதா⁴நத்யாகே³ த³க்ஷிணாதா³நே ச முக்²யமேவ கர்த்ருத்வம் । தஸ்மாத் அவ்யாப்ருதஸ்ய கர்த்ருத்வோபசாரோ ய:, ஸ: கௌ³ண: இதி அவக³ம்யதே । யதி³ முக்²யம் கர்த்ருத்வம் ஸ்வவ்யாபாரலக்ஷணம் நோபலப்⁴யதே ராஜயஜமாநப்ரப்⁴ருதீநாம் , ததா³ ஸம்நிதி⁴மாத்ரேணாபி கர்த்ருத்வம் முக்²யம் பரிகல்ப்யேத ; யதா² ப்⁴ராமகஸ்ய லோஹப்⁴ரமணேந, ந ததா² ராஜயஜமாநாதீ³நாம் ஸ்வவ்யாபாரோ நோபலப்⁴யதே । தஸ்மாத் ஸம்நிதி⁴மாத்ரேண கர்த்ருத்வம் கௌ³ணமேவ । ததா² ச ஸதி தத்ப²லஸம்ப³ந்தோ⁴(அ)பி கௌ³ண ஏவ ஸ்யாத் । ந கௌ³ணேந முக்²யம் கார்யம் நிர்வர்த்யதே । தஸ்மாத் அஸதே³வ ஏதத் கீ³யதே ‘தே³ஹாதீ³நாம் வ்யாபாரேண அவ்யாப்ருத: ஆத்மா கர்தா போ⁴க்தா ச ஸ்யாத்’ இதி । ப்⁴ராந்திநிமித்தம் து ஸர்வம் உபபத்³யதே, யதா² ஸ்வப்நே ; மாயாயாம் ச ஏவம் । ந ச தே³ஹாத்³யாத்மப்ரத்யயப்⁴ராந்திஸந்தாநவிச்சே²தே³ஷு ஸுஷுப்திஸமாத்⁴யாதி³ஷு கர்த்ருத்வபோ⁴க்த்ருத்வாத்³யநர்த²: உபலப்⁴யதே । தஸ்மாத் ப்⁴ராந்திப்ரத்யயநிமித்த: ஏவ அயம் ஸம்ஸாரப்⁴ரம:, ந து பரமார்த²: ; இதி ஸம்யக்³த³ர்ஶநாத் அத்யந்த ஏவோபரம இதி ஸித்³த⁴ம் ॥ 66 ॥

கர்மகாண்ட³ஶ்ருதே: தாத்த்விகப்ராமாண்யாபா⁴வே, ப்³ரஹ்மகாண்ட³ஶ்ருதேரபி தத³ஸித்³தி⁴:, அவிஶேஷாத் , இதி ஶங்கதே -

கர்மேதி ।

உத்பந்நாயா: ப்³ரஹ்மவித்³யாயா: பா³த⁴காபா⁴வேந ப்ரமாணத்வாத் , தத்³தே⁴துஶ்ருதே: தாத்விகம் ப்ராமாண்யம் , இதி தூ³ஷயதி -

ந பா³த⁴கேதி ।

ப்³ரஹ்மவித்³யாயா: பா³த⁴காநுபபத்திம் த்³ருஷ்டாந்தேந ஸாத⁴யதி -

யதே²தி ।

தே³ஹாதி³ஸங்கா⁴தவத் இதி அபே: அர்த²: ।

லௌகிகாவக³தேரிவ ஆத்மாவக³தேரபி ப²லாவ்யதிரேகம் உதா³ஹரணேந ஸ்போ²ரயதி -

யதே²தி ।

கர்மவிதி⁴ஶ்ருதிவத் இதி உக்தம் த்³ருஷ்டாந்தம் விக⁴டயதி -

ந சேதி ।

அநாதி³காலப்ரவ்ருத்தஸ்வாபா⁴விகப்ரவ்ருத்திவ்யக்தீநாம் ப்ரதிப³ந்தே⁴ந யாகா³த்³யலௌகிகப்ரவ்ருத்திவ்யக்தீ: ஜநயதி கர்மகாண்ட³ஶ்ருதி: । தஜ்ஜநநம் ச சித்தஶுத்³தி⁴த்³வாரா ப்ரத்யகா³த்மாபி⁴முக்²யப்ரவ்ருத்திம் உத்பாத³யதி । ததா² ச கர்மவிதி⁴ஶ்ருதீநாம் பாரம்பர்யேண ப்ரத்யகா³த்மஜ்ஞாநார்த²த்வாத் தாத்த்விகப்ராமாண்யஸித்³தி⁴: இத்யர்த²: ।

ऩநு ஏவமபி ஶ்ருதே: மித்²யாத்வாத் தூ⁴மாபா⁴ஸவத் அப்ராமாண்யம் , இதி சேத் , ந, இத்யாஹ -

மித்²யாத்வே(அ)பி இதி ।

ஸ்வரூபேண அஸத்யத்வே(அ)பி ஸத்யோபேயத்³வாரா ப்ராமாண்யம் , இத்யத்ர த்³ருஷ்டாந்தம் ஆஹ -

யதே²தி ।

மந்த்ரார்த²வாதே³திஹாஸபுராணாநாம் ஶ்ருதே அர்தே² ப்ராமாண்யாபா⁴வே(அ)பி ஶேஷிவித்⁴யநுரோதே⁴ந ப்ராமாண்யவத் , ப்ரக்ருதே(அ)பி, ஶ்ருதே: ஸ்வரூபேண அஸத்யாயா: விஷயஸத்யதயா ஸத்யத்வே ப்ராமாண்யம் அவிருத்³த⁴ம் இத்யர்த²: ।

வாக்யஸ்ய ஶேஷிவித்⁴யநுரோதே⁴ந ப்ராமாண்யம் ந அலௌகிகம் , இத்யாஹ -

லோகே(அ)பிதி ।

கர்மகாண்ட³ஶ்ருதீநாம் உக்தரீத்யா பரம்பரயா ப்ராமாண்யே(அ)பி, ஸாக்ஷாத் ப்ராமாண்யம் உபேக்ஷிதம் , இதி ஆஶங்க்ய ஆஹ -

ப்ரகாராந்தரேதி ।

ஆத்மஜ்ஞாநோத³யாத் ப்ராக³வஸ்தா² ப்ரகாராந்தரம் । தத்ர ஸ்தி²தாநாம் கர்மஶ்ருதீநாம் அஜ்ஞாதம் ஸம்ப³ந்த⁴போ³த⁴கத்வேந ஸாக்ஷாதே³வ ப்ராமாண்யம் இஷ்டம் , இத்யர்த²: ।

ஜ்ஞாநாத் பூர்வம் கர்மஶ்ருதீநாம் வ்யாவஹாரிகப்ராமாண்யே த்³ருஷ்டாந்தம் ஆஹ-

ப்ராகி³தி ।

ப்ராதீதிககர்த்ருத்வஸ்ய ஆவித்³யகத்வே(அ)பி ஶ்ருதிப்ராமாண்யம் அப்ரத்யூஹம் இத்யுக்தம் ।

ஸம்ப்ரதி கர்த்ருத்வஸ்ய ப்ரகாராந்தரேண பாரமார்தி²கத்வம் உத்தா²பயதி -

யத்த்விதி ।

ஸ்வவ்யாபாராபா⁴வே ஸந்நிதி⁴மாத்ரேண குத: முக்²யம் கர்த்ருத்வம் ? இதி ஆஶங்க்ய த்³ருஷ்டாந்தம் ஆஹ -

யதே²தி ।

ஸ்வயம் அயுத்⁴யமாநத்வே கத²ம் தத்ப²லவத்த்வம் ? இதி ஆஶங்க்ய, ப்ரஸித்³தி⁴வஶாத் இத்யாஹ -

ஜித இதி ।

காயிகவ்யாபாராபா⁴வே(அ)பி கர்த்ருத்வஸ்ய முக்²யத்வே த்³ருஷ்டாந்தமாஹ -

ஸேநாபதிரிதி ।

தஸ்யாபி ப²லவத்த்வம் ராஜவத் அவிஶிஷ்டம் , இத்யாஹ -

க்ரியேதி ।

அந்யகர்மணா அந்யஸ்ய ஸந்நிஹிதஸ்ய முக்²யே கர்த்ருத்வே வைதி³கம் உதா³ஹரணம் ஆஹ -

யதா² சேதி ।

கத²ம் ருத்விஜாம் கர்ம யஜமாநஸ்ய ? இதி ஆஶங்க்ய ஆஹ -

தத்ப²லஸ்யேதி ।

ஸ்வவ்யாபாராத்³ருதே ஸந்நிதே⁴ரேவ அந்யவ்யாபாரஹேதோ: முக்²யகர்த்ருத்வே த்³ருஷ்டாந்தாந்தரம் ஆஹ-

யதா² வேதி ।

க்ரியாம் குர்வத் காரணம் காரகம் இதி அங்கீ³காரவிகே³தா⁴த் ந ஏதத் இதி தூ³ஷயதி -

தத³ஸதி³தி ।

காரகவிஶேஷவிஷயத்வேந அங்கீ³காரோபபத்தி: இதி ஶங்கதே -

காரகமிதி ।

ஸ்வவ்யாபாரம் அந்தரேண ந கிஞ்சித³பி காரகம் இதி பரிஹரதி -

ந ராஜேதி ।

த³ர்ஶநமேவ விஶத³யதி -

ராஜேதி ।

யதா² ராஜ்ஞ: யுத்³தே⁴ யோத⁴யித்ருத்வேந த⁴நதா³நேந ச முக்²யம் கர்த்ருத்வம், ததா² ப²லபோ⁴கே³(அ)பி முக்²யமேவ தஸ்ய கர்த்ருத்வம் , இத்யாஹ -

ததே²தி ।

யத் உக்தம் , ருத்விக்கர்ம யஜமாநஸ்ய இதி, தத்ர ஆஹ -

யஜமாநஸ்யாபீதி ।

ஸ்வவ்யாபாராதே³வ முக்²யம் கர்த்ருத்வம் இதி ஸ்தி²தே ப²லிதம் ஆஹ -

தஸ்மாதி³தி ।

ததே³வ ப்ரபஞ்சயதி -

யதீ³தி ।

தர்ஹி ஸந்நிதா⁴நாதே³வ முக்²யம் கர்த்ருத்வம் ராஜாதீ³நாம் உபக³தம் இதி ? ந இத்யாஹ -

ந ததே²தி ।

ராஜாதீ³நாம் ஸ்வவ்யாபாரவத்த்வே பூர்வோக்தம் ஸித்³த⁴ம் இத்யாஹ -

தஸ்மாதி³தி ।

ராஜப்ரப்⁴ருதீநாம் ஸந்நிதே⁴ரேவ கர்த்ருத்வஸ்ய கௌ³ணத்வே ஜயாதி³ப²லவத்த்வஸ்யாபி ஸித்³த⁴ம் கௌ³ணத்வம் , இத்யாஹ -

ததா² சேதி ।

தத்ர பூர்வோக்தம் ஹேதுத்வேந ஸ்மாரயதி-

நேதி ।

அந்யவ்யாபாரேண அந்யஸ்ய முக்²யகர்த்ருத்வாபா⁴வே ப²லிதம் உபஸம்ஹரதி-

தஸ்மாதி³தி ।

கத²ம் தர்ஹி த்வயா ஆத்மநி கர்த்ருத்வாதி³ ஸ்வீக்ருதம் ? ந ஹி பு³த்³தே⁴: தத் இஷ்டம் , கர்தா ஶாஸ்த்ரார்த²வத்த்வாத் இதி ந்யாயாத் । தத்ர ஆஹ -

ப்⁴ராந்தீதி ।

கர்த்ருத்வாதி³ ஆத்மநி ப்⁴ராந்தம் இதி ஏதத் உதா³ஹரணேந ஸ்போ²ரயதி -

யதே²தி ।

மித்²யாஜ்ஞாநக்ருதம் ஆத்மாநி கர்த்ருத்வாதி³, இத்யத்ர வ்யதிரேகம் த³ர்ஶயதி - ந சேதி । உக்தாவ்யதிரேகப²லம் கத²யதி -

தஸ்மாதி³தி ।

ஸம்ஸாரப்⁴ரமஸ்ய அவித்³யாக்ருதத்வே ஸித்³தே⁴ பரமப்ரக்ருதம் உபஸம்ஹரதி-

இதி ஸம்யக் இதி ।

॥ 66 ॥