కర్మకాణ్డశ్రుతేః తాత్త్వికప్రామాణ్యాభావే, బ్రహ్మకాణ్డశ్రుతేరపి తదసిద్ధిః, అవిశేషాత్ , ఇతి శఙ్కతే -
కర్మేతి ।
ఉత్పన్నాయాః బ్రహ్మవిద్యాయాః బాధకాభావేన ప్రమాణత్వాత్ , తద్ధేతుశ్రుతేః తాత్వికం ప్రామాణ్యమ్ , ఇతి దూషయతి -
న బాధకేతి ।
బ్రహ్మవిద్యాయాః బాధకానుపపత్తిం దృష్టాన్తేన సాధయతి -
యథేతి ।
దేహాదిసఙ్ఘాతవత్ ఇతి అపేః అర్థః ।
లౌకికావగతేరివ ఆత్మావగతేరపి ఫలావ్యతిరేకమ్ ఉదాహరణేన స్ఫోరయతి -
యథేతి ।
కర్మవిధిశ్రుతివత్ ఇతి ఉక్తం దృష్టాన్తం విఘటయతి -
న చేతి ।
అనాదికాలప్రవృత్తస్వాభావికప్రవృత్తివ్యక్తీనాం ప్రతిబన్ధేన యాగాద్యలౌకికప్రవృత్తివ్యక్తీః జనయతి కర్మకాణ్డశ్రుతిః । తజ్జననం చ చిత్తశుద్ధిద్వారా ప్రత్యగాత్మాభిముఖ్యప్రవృత్తిమ్ ఉత్పాదయతి । తథా చ కర్మవిధిశ్రుతీనాం పారమ్పర్యేణ ప్రత్యగాత్మజ్ఞానార్థత్వాత్ తాత్త్వికప్రామాణ్యసిద్ధిః ఇత్యర్థః ।
ऩను ఎవమపి శ్రుతేః మిథ్యాత్వాత్ ధూమాభాసవత్ అప్రామాణ్యమ్ , ఇతి చేత్ , న, ఇత్యాహ -
మిథ్యాత్వేఽపి ఇతి ।
స్వరూపేణ అసత్యత్వేఽపి సత్యోపేయద్వారా ప్రామాణ్యమ్ , ఇత్యత్ర దృష్టాన్తమ్ ఆహ -
యథేతి ।
మన్త్రార్థవాదేతిహాసపురాణానాం శ్రుతే అర్థే ప్రామాణ్యాభావేఽపి శేషివిధ్యనురోధేన ప్రామాణ్యవత్ , ప్రకృతేఽపి, శ్రుతేః స్వరూపేణ అసత్యాయాః విషయసత్యతయా సత్యత్వే ప్రామాణ్యమ్ అవిరుద్ధమ్ ఇత్యర్థః ।
వాక్యస్య శేషివిధ్యనురోధేన ప్రామాణ్యం న అలౌకికమ్ , ఇత్యాహ -
లోకేఽపితి ।
కర్మకాణ్డశ్రుతీనామ్ ఉక్తరీత్యా పరమ్పరయా ప్రామాణ్యేఽపి, సాక్షాత్ ప్రామాణ్యమ్ ఉపేక్షితమ్ , ఇతి ఆశఙ్క్య ఆహ -
ప్రకారాన్తరేతి ।
ఆత్మజ్ఞానోదయాత్ ప్రాగవస్థా ప్రకారాన్తరమ్ । తత్ర స్థితానాం కర్మశ్రుతీనామ్ అజ్ఞాతం సమ్బన్ధబోధకత్వేన సాక్షాదేవ ప్రామాణ్యమ్ ఇష్టమ్ , ఇత్యర్థః ।
జ్ఞానాత్ పూర్వం కర్మశ్రుతీనాం వ్యావహారికప్రామాణ్యే దృష్టాన్తమ్ ఆహ-
ప్రాగితి ।
ప్రాతీతికకర్తృత్వస్య ఆవిద్యకత్వేఽపి శ్రుతిప్రామాణ్యమ్ అప్రత్యూహమ్ ఇత్యుక్తమ్ ।
సమ్ప్రతి కర్తృత్వస్య ప్రకారాన్తరేణ పారమార్థికత్వమ్ ఉత్థాపయతి -
యత్త్వితి ।
స్వవ్యాపారాభావే సన్నిధిమాత్రేణ కుతః ముఖ్యం కర్తృత్వమ్ ? ఇతి ఆశఙ్క్య దృష్టాన్తమ్ ఆహ -
యథేతి ।
స్వయమ్ అయుధ్యమానత్వే కథం తత్ఫలవత్త్వమ్ ? ఇతి ఆశఙ్క్య, ప్రసిద్ధివశాత్ ఇత్యాహ -
జిత ఇతి ।
కాయికవ్యాపారాభావేఽపి కర్తృత్వస్య ముఖ్యత్వే దృష్టాన్తమాహ -
సేనాపతిరితి ।
తస్యాపి ఫలవత్త్వం రాజవత్ అవిశిష్టమ్ , ఇత్యాహ -
క్రియేతి ।
అన్యకర్మణా అన్యస్య సన్నిహితస్య ముఖ్యే కర్తృత్వే వైదికమ్ ఉదాహరణమ్ ఆహ -
యథా చేతి ।
కథమ్ ఋత్విజాం కర్మ యజమానస్య ? ఇతి ఆశఙ్క్య ఆహ -
తత్ఫలస్యేతి ।
స్వవ్యాపారాదృతే సన్నిధేరేవ అన్యవ్యాపారహేతోః ముఖ్యకర్తృత్వే దృష్టాన్తాన్తరమ్ ఆహ-
యథా వేతి ।
క్రియాం కుర్వత్ కారణం కారకమ్ ఇతి అఙ్గీకారవిగేధాత్ న ఎతత్ ఇతి దూషయతి -
తదసదితి ।
కారకవిశేషవిషయత్వేన అఙ్గీకారోపపత్తిః ఇతి శఙ్కతే -
కారకమితి ।
స్వవ్యాపారమ్ అన్తరేణ న కిఞ్చిదపి కారకమ్ ఇతి పరిహరతి -
న రాజేతి ।
దర్శనమేవ విశదయతి -
రాజేతి ।
యథా రాజ్ఞః యుద్ధే యోధయితృత్వేన ధనదానేన చ ముఖ్యం కర్తృత్వం, తథా ఫలభోగేఽపి ముఖ్యమేవ తస్య కర్తృత్వమ్ , ఇత్యాహ -
తథేతి ।
యత్ ఉక్తమ్ , ఋత్విక్కర్మ యజమానస్య ఇతి, తత్ర ఆహ -
యజమానస్యాపీతి ।
స్వవ్యాపారాదేవ ముఖ్యం కర్తృత్వమ్ ఇతి స్థితే ఫలితమ్ ఆహ -
తస్మాదితి ।
తదేవ ప్రపఞ్చయతి -
యదీతి ।
తర్హి సన్నిధానాదేవ ముఖ్యం కర్తృత్వం రాజాదీనామ్ ఉపగతమ్ ఇతి ? న ఇత్యాహ -
న తథేతి ।
రాజాదీనాం స్వవ్యాపారవత్త్వే పూర్వోక్తం సిద్ధమ్ ఇత్యాహ -
తస్మాదితి ।
రాజప్రభృతీనాం సన్నిధేరేవ కర్తృత్వస్య గౌణత్వే జయాదిఫలవత్త్వస్యాపి సిద్ధం గౌణత్వమ్ , ఇత్యాహ -
తథా చేతి ।
తత్ర పూర్వోక్తం హేతుత్వేన స్మారయతి-
నేతి ।
అన్యవ్యాపారేణ అన్యస్య ముఖ్యకర్తృత్వాభావే ఫలితమ్ ఉపసంహరతి-
తస్మాదితి ।
కథం తర్హి త్వయా ఆత్మని కర్తృత్వాది స్వీకృతమ్ ? న హి బుద్ధేః తత్ ఇష్టమ్ , కర్తా శాస్త్రార్థవత్త్వాత్ ఇతి న్యాయాత్ । తత్ర ఆహ -
భ్రాన్తీతి ।
కర్తృత్వాది ఆత్మని భ్రాన్తమ్ ఇతి ఎతత్ ఉదాహరణేన స్ఫోరయతి -
యథేతి ।
మిథ్యాజ్ఞానకృతమ్ ఆత్మాని కర్తృత్వాది, ఇత్యత్ర వ్యతిరేకం దర్శయతి - న చేతి । ఉక్తావ్యతిరేకఫలం కథయతి -
తస్మాదితి ।
సంసారభ్రమస్య అవిద్యాకృతత్వే సిద్ధే పరమప్రకృతమ్ ఉపసంహరతి-
ఇతి సమ్యక్ ఇతి ।
॥ ౬౬ ॥