స్వర్గకామాదివాక్యప్రామాణ్యాత్ , ఆత్మనః దేహాద్యతిరేకజ్ఞానాత్ , తస్య చ కేవలస్య అకర్తృత్వాత్ , తత్కర్తవ్యం కర్మ గౌణైరేవ దేహాద్యాత్మభిః సమ్పాద్యతే । న హి సత్యేవ శ్రౌతాతిరేకజ్ఞానే, దేహాదౌ ఆత్మత్వమ్ ఆత్మనో ముఖ్యం యుక్తమ్ , ఇతి చీదయతి -
అదృష్టేతి ।
న దేహాదీనామ్ ఆత్మత్వం గౌణం, తదీయాత్మత్వస్య ఆవిద్యత్వేన ముఖ్యత్వాత్ , అతః న గౌణాత్మభిః ఆత్మకర్తవ్యం కర్మ క్రియతే, కిన్తు మిథ్యాత్మభిః, ఇతి పరిహరతి -
నావిద్యేతి ।
తదేవ వివృణ్వన్ నఞర్థం స్ఫుటయతి -
న చ గౌణాః ఇతి ।
కథం తర్హి దేహాదివిషయాత్మత్వప్రథా ? ఇతి ఆశఙ్క్య అవిద్యాకృతా ఇత్యాదిహేతుం విభజతే -
కథం తర్హీతి ।
దేహాదీనామ్ అనాత్మనామేవ సతామ్ ఆత్మత్వం మిథ్యాప్రత్యయకృతమ్ , ఇత్యత్ర అన్వయవ్యతిరేకౌ ఉదాహరతి -
తద్భావ ఇతి ।
ఉక్తే అన్వయే, శాస్త్రీయసంస్కారశూన్యానామ్ అనుభవం ప్రమాణయతి -
అవివేకినామ్ ఇతి ।
వ్యతిరేకేఽపి దర్శితే శాస్త్రాభిజ్ఞానామ్ అనుభవమ్ అనుకూలయతి -
న త్వితి ।
అన్వయవ్యతిరేకాభ్యామ్ అనుభవానుసారిణాం సిద్ధమ్ అర్థమ్ ఉపసంహరతి-
తస్మాదితి ।
తత్కృత ఎవ దేహాదౌ అహమ్ప్రత్యయః ఇతి శేషః ।
కిఞ్చ వ్యవహారభూమౌ భేదగ్రహస్య గౌణత్వవ్యాపకత్వాత్ , తస్య ప్రకృతే అభావాత్ , న దేహాదౌ అహంశబ్దప్రత్యయౌ గౌణౌ ఇత్యాహ –
పృథగితి ।
అదృష్టవిషయచోదనాప్రామాణ్యాత్ , కర్తుః ఆత్మనః వ్యతిరేకావధారణాత్ , తస్య దేహాదౌ అహమభిమానస్య గౌణతా, ఇత్యుక్తమ్ అనువదతి -
యత్త్వితి ।
శ్రుతిప్రామాణ్యస్య అజ్ఞాతార్థవిషయత్వాత్ , మానాన్తరసిద్ధే వ్యతిరిక్తాత్మని చోదనాప్రామాణ్యాభావాత్ , న తదవష్టమ్భేన దేహాదౌ ఆత్మాభిమానస్య గౌణతా, ఇతి ఉత్తరమ్ ఆహ -
న తదితి ।
శ్రుతిప్రామాణ్యస్య అదృష్టవిషయత్వం స్పష్టయతి -
ప్రత్యక్షాదీతి ।
అజ్ఞాతార్థజ్ఞాపకం ప్రమాణమ్ , ఇతి స్థితేః, న జ్ఞాతే శ్రుతిప్రామాణ్యమ్ , ఇత్యాహ -
అదృష్టేతి ।
అజ్ఞాతసాధ్యసాధనసమ్బన్ధబోధినః శాస్త్రస్య అతిరిక్తాత్మని ఔదాసీన్యే ఫలితమ్ ఆహ -
తస్మాదితి ।
అన్వయవ్యతిరేకాభ్యాం దృష్టః మిథ్యాజ్ఞాననిమిత్తః దేహాదిసఙ్ఘాతే అహంప్రత్యయః, తస్య ఇతి యావత్ ।
అన్యవిషయత్వాత్ చోదనాయాః, న అతిరిక్తాత్మవిషయతా, ఇతి ఉక్తమ్ । ఇదానాీం తద్విషయత్వాఙ్గీకారేఽపి న తత్ నిర్వోఢుం శక్యం ప్రత్యక్షవిరోధాత్ ఇత్యాహ-
న హీతి ।
అపౌరుషేయాయాః శ్రుతేః అసమ్భావితదోషాయాః మానాన్తరవిరోధేఽపి ప్రామాణ్యమ్ అప్రత్యాఖ్యేయమ్ , ఇతి అభిప్రేత్య ఆహ -
యదీతి ।
స్వార్థం బోధయన్త్యాః శ్రుతేః అవిరోధాపేక్షత్వాత్ , విరుద్ధార్థవాదిత్వే, తత్పరిహారాయ, వివక్షితమ్ అర్థాన్తరమ్ అవిరుద్ధం తస్యాః స్వీకర్తవ్యమ్ , విరోధే తత్ప్రామాణ్యానుపపత్తేః, ఇత్యాహ -
తథాపీతి ।
అవిరోధమ్ అవధార్య శ్రుత్యర్థకల్పనా న యుక్తా, ఇతి వ్యావర్త్యమ్ ఆహ -
నత్వితి ।
అవిద్యావత్కర్తృకం కర్మ ఇతి త్వయా ఉపగమాత్ ఉత్పన్నాయాం విద్యాయామ్ అవిద్యాభావే తదధీనకర్తుః అభావాత్ , అన్తరేణ కర్తారమ్ అనుష్ఠానాసిద్ధౌ కర్మకాణ్డాప్రామాణ్యమ్ ఇతి అధ్యయనవిధివిరోధః స్యాత్ , ఇతి శఙ్కతే -
కర్మణ ఇతి ।
కర్మకాణ్డశ్రుతేః విద్యోదయాత్ పూర్వం వ్యావహారికప్రామాణ్యస్య తాత్త్వికప్రామాణ్యాభావేఽపి సమ్భావత్ , బ్రహ్మకాణ్డశ్రుతేశ్చ తాత్త్వికప్రామాణ్యస్య బ్రహ్మవిద్యాజనకత్వేన ఉపపన్నత్వాత్ న అధ్యయనవిధివిరోధః ఇతి పరిహరతి -
న బ్రహ్మేతి ।