అథ కాఠకోపనిషద్వల్లీనాం సుఖార్థప్రబోధనార్థమల్పగ్రన్థా వృత్తిరారభ్యతే । సదేర్ధాతోర్విశరణగత్యవసాదనార్థస్యోపనిపూర్వస్య క్విప్ప్రత్యయాన్తస్య రూపమిదమ్ ‘ఉపనిషత్’ ఇతి । ఉపనిషచ్ఛబ్దేన చ వ్యాచిఖ్యాసితగ్రన్థప్రతిపాద్యవేద్యవస్తువిషయా విద్యా ఉచ్యతే । కేన పునరర్థయోగేనోపనిషచ్ఛబ్దేన విద్యోచ్యత ఇతి, ఉచ్యతే । యే ముముక్షవో దృష్టానుశ్రవికవిషయవితృష్ణాః సన్తః ఉపనిషచ్ఛబ్దవాచ్యాం వక్ష్యమాణలక్షణాం విద్యాముపసద్యోపగమ్య తన్నిష్ఠతయా నిశ్చయేన శీలయన్తి తేషామవిద్యాదేః సంసారబీజస్య విశరణాద్ధింసనాద్వినాశనాదిత్యనేనార్థయోగేన విద్యోపనిషదిత్యుచ్యతే । తథా చ వక్ష్యతి ‘నిచాయ్య తం మృత్యుముఖాత్ప్రముచ్యతే’ (క. ఉ. ౧ । ౩ । ౧౫) ఇతి । పూర్వోక్తవిశేషణాన్వా ముముక్షూన్పరం బ్రహ్మ గమయతీతి చ బ్రహ్మగమయితృత్వేన యోగాద్బ్రహ్మవిద్యా ఉపనిషత్ । తథా చ వక్ష్యతి ‘బ్రహ్మ ప్రాప్తో విరజోఽభూద్విమృత్యుః’ (క. ఉ. ౨ । ౩ । ౧౮) ఇతి । లోకాదిర్బ్రహ్మజజ్ఞో యోఽగ్నిః, తద్విషయాయా విద్యాయా ద్వితీయేన వరేణ ప్రార్థ్యమానాయాః స్వర్గలోకఫలప్రాప్తిహేతుత్వేన గర్భవాసజన్మజరాద్యుపద్రవబృన్దస్య లోకాన్తరే పౌనఃపున్యేన ప్రవృత్తస్యావసాదయితృత్వేన శైథిల్యాపాదనేన ధాత్వర్థయోగాదగ్నివిద్యాపి ఉపనిషదిత్యుచ్యతే । తథా చ వక్ష్యతి ‘స్వర్గలోకా అమృతత్వం భజన్తే’ (క. ఉ. ౧ । ౧ । ౧౩) ఇత్యాది । నను చోపనిషచ్ఛబ్దేనాధ్యేతారో గ్రన్థమప్యభిలపన్తి — ఉపనిషదమధీమహే ఉపనిషదమధ్యాపయామ ఇతి చ । నైష దోషః, అవిద్యాదిసంసారహేతువిశరణాదేః సదిధాత్వర్థస్య గ్రన్థమాత్రేఽసమ్భవాద్విద్యాయాం చ సమ్భవాత్ గ్రన్థస్యాపి తాదర్థ్యేన తచ్ఛబ్దత్వోపపత్తేః ‘ఆయుర్వై ఘృతమ్’ (తై. సం. ౨ । ౩ । ౧౧) ఇత్యాదివత్ । తస్మాద్విద్యాయాం ముఖ్యయా వృత్త్యా ఉపనిషచ్ఛబ్దో వర్తతే, గ్రన్థే తు భక్త్యేతి । ఎవముపనిషన్నిర్వచనేనైవ విశిష్టోఽధికారీ విద్యాయామ్ ఉక్తః । విషయశ్చ విశిష్ట ఉక్తో విద్యాయాః పరం బ్రహ్మ ప్రత్యగాత్మభూతమ్ । ప్రయోజనం చాస్యా ఆత్యన్తికీ సంసారనివృత్తిర్బ్రహ్మప్రాప్తిలక్షణా । సమ్బన్ధశ్చైవమ్భూతప్రయోజనేనోక్తః । అతో యథోక్తాధికారివిషయప్రయోజనసమ్బన్ధాయా విద్యాయాః కరతలన్యస్తామలకవత్ప్రకాశకత్వేన విశిష్టాధికారివిషయప్రయోజనసమ్బన్ధా ఎతా వల్ల్యో భవన్తీతి । అతస్తా యథాప్రతిభానం వ్యాచక్ష్మహే ॥