కఠోపనిషద్భాష్యమ్
ప్రథమోఽధ్యాయఃద్వితీయా వల్లీ
ఆనన్దగిరిటీకా (కాఠక)
 
న జాయతే మ్రియతే వా విపశ్చిన్నాయం కుతశ్చిన్న బభూవ కశ్చిత్ ।
అజో నిత్యః శాశ్వతోఽయం పురాణో న హన్యతే హన్యమానే శరీరే ॥ ౧౮ ॥
అన్యత్ర ధర్మాదిత్యాదినా పృష్టస్యాత్మనోఽశేషవిశేషరహితస్యాలమ్బనత్వేన ప్రతీకత్వేన చోఙ్కారో నిర్దిష్టః అపరస్య చ బ్రహ్మణో మన్దమధ్యమప్రతిపత్తౄన్ప్రతి । అథేదానీం తస్యోఙ్కారాలమ్బనస్యాత్మనః సాక్షాత్స్వరూపనిర్దిధారయిషయేదముచ్యతే । న జాయతే నోత్పద్యతే మ్రియతే వా న మ్రియతే చ ఉత్పత్తిమతో వస్తునోఽనిత్యస్యానేకా విక్రియాః, తాసామాద్యన్తే జన్మవినాశలక్షణే విక్రియే ఇహాత్మని ప్రతిషిధ్యేతే ప్రథమం సర్వవిక్రియాప్రతిషేధార్థం న జాయతే మ్రియతే వేతి । విపశ్చిత్ మేధావీ అపరిలుప్తచైతన్యస్వభావత్వాత్ । కిఞ్చ, నాయమాత్మా కుతశ్చిత్ కారణాన్తరాత్ బభూవ న ప్రభూతః । అస్మాచ్చాత్మనో న బభూవ కశ్చిదర్థాన్తరభూతః । అతోఽయమాత్మా అజో నిత్యః శాశ్వతః అపక్షయవివర్జితః । యో హ్యశాశ్వతః, సోఽపక్షీయతే ; అయం తు శాశ్వతః అత ఎవ పురాణః పురాపి నవ ఎవేతి । యో హ్యవయవోపచయద్వారేణాభినిర్వర్త్యతే, స ఇదానీం నవః, యథా కుడ్యాదిః ; తద్విపరీతస్త్వాత్మా పురాణో వృద్ధివివర్జిత ఇత్యర్థః । యత ఎవమ్ , అతః న హన్యతే న హింస్యతే హన్యమానే శస్త్రాదిభిః శరీరే ; తత్స్థోఽప్యాకాశవదేవ ॥

సాధనహీనాయోపదేశోఽనర్థక ఇతి మత్వోచ్చావచమవగతిసాధనముకత్వా వక్తవ్యస్వరూపం యత్పృష్టం తదభిధానాయోపక్రమత ఇత్యాహ -

అన్యత్ర ధర్మాదిత్యాదినేతి ।

యద్యాత్మనోఽన్యద్బ్రహ్మ స్యాత్తత్ర జన్మాదిప్రాప్త్యభావాదప్రాప్తనిషేధః స్యాదతో జన్మాదిప్రతిషేేధేన బ్రహ్మోపదిశన్నాత్మస్వరూపమేవోపదిశతీతి గమ్యతే । మరణనిమిత్తా చ నాస్తిత్వాశఙ్కాత్మనో మరణాభావేఽస్తిత్వవిషయప్రశ్నస్యాప్యేతదేవ ప్రతివచనం భవతీతి ద్రష్టవ్యమ్ ॥ ౧౭ - ౧౮ ॥