కఠోపనిషద్భాష్యమ్
ప్రథమోఽధ్యాయఃద్వితీయా వల్లీ
ఆనన్దగిరిటీకా (కాఠక)
 
హన్తా చేన్మన్యతే హన్తుం హతశ్చేన్మన్యతే హతమ్ ।
ఉభౌ తౌ న విజానీతో నాయం హన్తి న హన్యతే ॥ ౧౯ ॥
ఎవం భూతమప్యాత్మానం శరీరమాత్రాత్మదృష్టిః హన్తా చేత్ యది మన్యతే చిన్తయతి ఇచ్ఛతి హన్తుం హనిష్యామ్యేనమితి యోఽప్యన్యో హతః సోఽపి చేన్మన్యతే హతమాత్మానం హతోఽహమితి ఉభావపి తౌ న విజానీతః స్వమాత్మానమ్ ; యతః నాయం హన్తి అవిక్రియత్వాదాత్మనః, తథా న హన్యతే ఆకాశవదవిక్రియత్వాదేవ । అతోఽనాత్మజ్ఞవిషయ ఎవ ధర్మాధర్మాదిలక్షణః సంసారః నాత్మజ్ఞస్య, శ్రుతిప్రామాణ్యాన్న్యాయాచ్చ ధర్మాధర్మాద్యనుపపత్తేః ॥

యద్యవిక్రియ ఎవాఽఽత్మా తర్హి ధర్మాద్యధికార్యభావాత్తదసిద్ధౌ సంసారోపలమ్భ ఎవ న స్యాదిత్యాశఙ్క్యాహ -

అనాత్మజ్ఞవిషయ ఎవేతి ।

యదజ్ఞానాత్ప్రవృత్తిః స్యాత్తజ్జ్ఞానాత్సా కుతో భవేదితి న్యాయాచ్చాఽఽత్మజ్ఞస్య ధర్మాది నోపపద్యతేఽత ఆత్మజ్ఞః సదా ముక్త ఎవేత్యాహ -

న్యాయాచ్చేతి ।

తదుక్తమ్ - “వివేకీ సర్వదా ముక్తః కుర్వతో నాస్తి కర్తృతా । అలేపవాదమాశ్రిత్య శ్రీకృష్ణజనకౌ యథా” ఇతి ॥ ౧౯ ॥