కఠోపనిషద్భాష్యమ్
ప్రథమోఽధ్యాయఃద్వితీయా వల్లీ
ఆనన్దగిరిటీకా (కాఠక)
 
అణోరణీయాన్మహతో మహీయానాత్మాస్య జన్తోర్నిహితో గుహాయామ్ ।
తమక్రతుః పశ్యతి వీతశోకో ధాతుప్రసాదాన్మహిమానమాత్మనః ॥ ౨౦ ॥
కథం పునరాత్మానం జానాతీతి, ఉచ్యతే — అణోః సూక్ష్మాత్ అణీయాన్ శ్యామాకాదేరణుతరః । మహతో మహత్పరిమాణాత్ మహీయాన్ మహత్తరః పృథివ్యాదేః ; అణు మహద్వా యదస్తి లోకే వస్తు, తత్తేనైవాత్మనా నిత్యేనాత్మవత్సమ్భవతి । తదాత్మనా వినిర్ముక్తమసత్సమ్పద్యతే । తస్మాదసావేవాత్మా అణోరణీయాన్మహతో మహీయాన్ , సర్వనామరూపవస్తూపాధికత్వాత్ । స చ ఆత్మా అస్య జన్తోః బ్రహ్మాదిస్తమ్బపర్యన్తస్య ప్రాణిజాతస్య గుహాయాం హృదయే నిహితః ఆత్మభూతః స్థిత ఇత్యర్థః । తమ్ ఆత్మానం దర్శనశ్రవణమననవిజ్ఞానలిఙ్గమ్ అక్రతుః అకామః, దృష్టాదృష్టబాహ్యవిషయేభ్య ఉపరతబుద్ధిరిత్యర్థః । యదా చైవం తదా మనఆదీని కరణాని ధాతవః శరీరస్య ధారణాత్ప్రసీదన్తీత్యేషాం ధాతూనాం ప్రసాదాదాత్మనో మహిమానం కర్మనిమిత్తవృద్ధిక్షయరహితం పశ్యతి అయమహమస్మీతి సాక్షాద్విజానాతి ; తతో విగతశోకో భవతి ॥

అకామత్వాదిసాధనాన్తరవిధానార్థముత్తరవాక్యమవతారయతి -

కథం పునరితి ।

ఎకస్యాణుత్వం మహత్త్వం చ విరుద్ధం కథమనూద్యత ఇత్యాశఙ్క్యాణుత్వాద్యధ్యాసాధిష్ఠానత్వాదణుత్వాదివ్యవహారో న తత్త్వత ఇత్యవిరోధమాహ -

అణు మహద్వేతి ॥ ౨౦ ॥