ತತ್ಕಥಮತಿಸೂಕ್ಷ್ಮತ್ವಂ ಜ್ಞೇಯಸ್ಯೇತಿ, ಉಚ್ಯತೇ । ಸ್ಥೂಲಾ ತಾವದಿಯಂ ಮೇದಿನೀ ಶಬ್ದಸ್ಪರ್ಶರೂಪರಸಗಂಧೋಪಚಿತಾ ಸರ್ವೇಂದ್ರಿಯವಿಷಯಭೂತಾ ತಥಾ ಶರೀರಮ್ । ತತ್ರೈಕೈಕಗುಣಾಪಕರ್ಷೇಣ ಗಂಧಾದೀನಾಂ ಸೂಕ್ಷ್ಮತ್ವಮಹತ್ತ್ವವಿಶುದ್ಧತ್ವನಿತ್ಯತ್ವಾದಿತಾರತಮ್ಯಂ ದೃಷ್ಟಮಬಾದಿಷು ಯಾವದಾಕಾಶಮಿತಿ । ತೇ ಗಂಧಾದಯಃ ಸರ್ವ ಏವ ಸ್ಥೂಲತ್ವಾದ್ವಿಕಾರಾಃ ಶಬ್ದಾಂತಾಃ ಯತ್ರ ನ ಸಂತಿ, ಕಿಮು ತಸ್ಯ ಸೂಕ್ಷ್ಮತ್ವಾದಿನಿರತಿಶಯತ್ವಂ ವಕ್ತವ್ಯಮಿತ್ಯೇತದ್ದರ್ಶಯತಿ ಶ್ರುತಿಃ — ಅಶಬ್ದಮಸ್ಪರ್ಶಮರೂಪಮರಸಮಗಂಧವಚ್ಚ ಯತ್ , ಏತದ್ವ್ಯಾಖ್ಯಾತಂ ಬ್ರಹ್ಮ । ಅವ್ಯಯಮ್ , ಯದ್ಧಿ ಶಬ್ದಾದಿಮತ್ , ತದ್ವ್ಯೇತಿ ; ಇದಂ ತ್ವಶಬ್ದಾದಿಮತ್ತ್ವಾದವ್ಯಯಂ ನ ವ್ಯೇತಿ ನ ಕ್ಷೀಯತೇ ; ಅತ ಏವ ಚ ನಿತ್ಯಮ್ ; ಯದ್ಧಿ ವ್ಯೇತಿ, ತದನಿತ್ಯಮ್ ; ಇದಂ ತು ನ ವ್ಯೇತಿ ; ಅತೋ ನಿತ್ಯಮ್ । ಇತಶ್ಚ ನಿತ್ಯಮ್ — ಅನಾದಿ ಅವಿದ್ಯಮಾನಃ ಆದಿಃ ಕಾರಣಮಸ್ಯ ತದಿದಮನಾದಿ । ಯಚ್ಚಾದಿಮತ್ , ತತ್ಕಾರ್ಯತ್ವಾದನಿತ್ಯಂ ಕಾರಣೇ ಪ್ರಲೀಯತೇ ಯಥಾ ಪೃಥಿವ್ಯಾದಿ ; ಇದಂ ತು ಸರ್ವಕಾರಣತ್ವಾದಕಾರ್ಯಮ್ , ಅಕಾರ್ಯತ್ವಾನ್ನಿತ್ಯಮ್ ; ನ ತಸ್ಯ ಕಾರಣಮಸ್ತಿ ಯಸ್ಮಿನ್ಪ್ರಲೀಯೇತ । ತಥಾ ಅನಂತಮ್ ಅವಿದ್ಯಮಾನೋಽಂತಃ ಕಾರ್ಯಮಸ್ಯ ತದನಂತಮ್ । ಯಥಾ ಕದಲ್ಯಾದೇಃ ಫಲಾದಿಕಾರ್ಯೋತ್ಪಾದನೇನಾಪ್ಯನಿತ್ಯತ್ವಂ ದೃಷ್ಟಮ್ , ನ ಚ ತಥಾಪ್ಯಂತವತ್ತ್ವಂ ಬ್ರಹ್ಮಣಃ ; ಅತೋಽಪಿ ನಿತ್ಯಮ್ । ಮಹತಃ ಮಹತ್ತತ್ತ್ವಾದ್ಬುದ್ಧ್ಯಾಖ್ಯಾತ್ ಪರಂ ವಿಲಕ್ಷಣಂ ನಿತ್ಯವಿಜ್ಞಪ್ತಿಸ್ವರೂಪತ್ವಾತ್ ; ಸರ್ವಸಾಕ್ಷಿ ಹಿ ಸರ್ವಭೂತಾತ್ಮತ್ವಾದ್ಬ್ರಹ್ಮ । ಉಕ್ತಂ ಹಿ — ‘ಏಷ ಸರ್ವೇಷು ಭೂತೇಷು’ (ಕ. ಉ. ೧ । ೩ । ೧೨) ಇತ್ಯಾದಿ । ಧ್ರುವಂ ಚ ಕೂಟಸ್ಥಂ ನಿತ್ಯಂ ನ ಪೃಥಿವ್ಯಾದಿವದಾಪೇಕ್ಷಿಕಂ ನಿತ್ಯತ್ವಮ್ । ತತ್ ಏವಂಭೂತಂ ಬ್ರಹ್ಮ ಆತ್ಮಾನಂ ನಿಚಾಯ್ಯ ಅವಗಮ್ಯ ತಮ್ ಆತ್ಮಾನಂ ಮೃತ್ಯುಮುಖಾತ್ ಮೃತ್ಯುಗೋಚರಾದವಿದ್ಯಾಕಾಮಕರ್ಮಲಕ್ಷಣಾತ್ ಪ್ರಮುಚ್ಯತೇ ವಿಯುಜ್ಯತೇ ॥