ಕಠೋಪನಿಷದ್ಭಾಷ್ಯಮ್
ಪ್ರಥಮೋಽಧ್ಯಾಯಃತೃತೀಯಾ ವಲ್ಲೀ
ಆನಂದಗಿರಿಟೀಕಾ (ಕಾಠಕ)
 
ಉತ್ತಿಷ್ಠತ ಜಾಗ್ರತ ಪ್ರಾಪ್ಯ ವರಾನ್ನಿಬೋಧತ ।
ಕ್ಷುರಸ್ಯ ಧಾರಾ ನಿಶಿತಾ ದುರತ್ಯಯಾ ದುರ್ಗಂ ಪಥಸ್ತತ್ಕವಯೋ ವದಂತಿ ॥ ೧೪ ॥
ಏವಂ ಪುರುಷೇ ಆತ್ಮನಿ ಸರ್ವಂ ಪ್ರವಿಲಾಪ್ಯ ನಾಮರೂಪಕರ್ಮತ್ರಯಂ ಯನ್ಮಿಥ್ಯಾಜ್ಞಾನವಿಜೃಂಭಿತಂ ಕ್ರಿಯಾಕಾರಕಫಲಲಕ್ಷಣಂ ಸ್ವಾತ್ಮಯಾಥಾತ್ಮ್ಯಜ್ಞಾನೇನ ಮರೀಚ್ಯುದಕರಜ್ಜುಸರ್ಪಗಗನಮಲಾನೀವ ಮರೀಚಿರಜ್ಜುಗಗನಸ್ವರೂಪದರ್ಶನೇನೈವ ಸ್ವಸ್ಥಃ ಪ್ರಶಾಂತಃ ಕೃತಕೃತ್ಯೋ ಭವತಿ ಯತಃ, ಅತಸ್ತದ್ದರ್ಶನಾರ್ಥಮನಾದ್ಯವಿದ್ಯಾಪ್ರಸುಪ್ತಾಃ ಉತ್ತಿಷ್ಠತ ಹೇ ಜಂತವಃ, ಆತ್ಮಜ್ಞಾನಾಭಿಮುಖಾ ಭವತ ; ಜಾಗ್ರತ ಅಜ್ಞಾನನಿದ್ರಾಯಾ ಘೋರರೂಪಾಯಾಃ ಸರ್ವಾನರ್ಥಬೀಜಭೂತಾಯಾಃ ಕ್ಷಯಂ ಕುರುತ । ಕಥಮ್ ? ಪ್ರಾಪ್ಯ ಉಪಗಮ್ಯ ವರಾನ್ ಪ್ರಕೃಷ್ಟಾನಾಚಾರ್ಯಾಂಸ್ತತ್ತ್ವವಿದಃ, ತದುಪದಿಷ್ಟಂ ಸರ್ವಾಂತರಮಾತ್ಮಾನಮಹಮಸ್ಮೀತಿ ನಿಬೋಧತ ಅವಗಚ್ಛತ ; ನ ಹ್ಯುಪೇಕ್ಷಿತವ್ಯಮಿತಿ ಶ್ರುತಿರನುಕಂಪಯಾ ಆಹ ಮಾತೃವತ್ , ಅತಿಸೂಕ್ಷ್ಮಬುದ್ಧಿವಿಷಯತ್ವಾಜ್ಜ್ಞೇಯಸ್ಯ । ಕಿಮಿವ ಸೂಕ್ಷ್ಮಬುದ್ಧಿರಿತಿ, ಉಚ್ಯತೇ — ಕ್ಷುರಸ್ಯ ಧಾರಾ ಅಗ್ರಂ ನಿಶಿತಾ ತೀಕ್ಷ್ಣೀಕೃತಾ ದುರತ್ಯಯಾ ದುಃಖೇನಾತ್ಯಯೋ ಯಸ್ಯಾಃ ಸಾ ದುರತ್ಯಯಾ । ಯಥಾ ಸಾ ಪದ್ಭ್ಯಾಂ ದುರ್ಗಮನೀಯಾ ತಥಾ ದುರ್ಗಂ ದುಃಸಂಪಾದ್ಯಮಿತ್ಯೇತತ್ ; ಪಥಃ ಪಂಥಾನಂ ತತ್ ತಂ ಜ್ಞಾನಲಕ್ಷಣಂ ಮಾರ್ಗಂ ಕವಯಃ ಮೇಧಾವಿನೋ ವದಂತಿ । ಜ್ಞೇಯಸ್ಯಾತಿಸೂಕ್ಷ್ಮತ್ವಾತ್ತದ್ವಿಷಯಸ್ಯ ಜ್ಞಾನಮಾರ್ಗಸ್ಯ ದುಃಸಂಪಾದ್ಯತ್ವಂ ವದಂತೀತ್ಯಭಿಪ್ರಾಯಃ ॥

ಕ್ರಮೇಣೈವಂ ವಿಷಯದೋಷದರ್ಶನೇನಾಭ್ಯಾಸೇನ ಚ ಬಾಹ್ಯಕರಣಾಂತಃಕರಣವ್ಯಾಪಾರಪ್ರವಿಲಾಪನೇ ಸತಿ ಪ್ರವಿಲಾಪನಕರ್ತುಃ ಕಃ ಪುರುಷಾರ್ಥಃ ಸಿದ್ಧ್ಯತೀತ್ಯತ ಆಹ -

ಏವಂ ಪುರುಷ ಇತ್ಯಾದಿನಾ ॥ ೧೪ ॥