மாண்டூ³க்யோபநிஷத்³பா⁴ஷ்யம்
ஆநந்த³கி³ரிடீகா (மாண்டூ³க்ய)
 
போ⁴கா³ர்த²ம் ஸ்ருஷ்டிரித்யந்யே க்ரீடா³ர்த²மிதி சாபரே ।
தே³வஸ்யைஷ ஸ்வபா⁴வோ(அ)யமாப்தகாமஸ்ய கா ஸ்ப்ருஹா ॥ 9 ॥
போ⁴கா³ர்த²ம் , க்ரீடா³ர்த²மிதி ச அந்யே ஸ்ருஷ்டிம் மந்யந்தே । அநயோ: பக்ஷயோர்தூ³ஷணம் தே³வஸ்யைஷ ஸ்வபா⁴வோ(அ)யமிதி தே³வஸ்ய ஸ்வபா⁴வபக்ஷமாஶ்ரித்ய, ஸர்வேஷாம் வா பக்ஷாணாம் — ஆப்தகாமஸ்ய கா ஸ்ப்ருஹேதி । ந ஹி ரஜ்ஜ்வாதீ³நாமவித்³யாஸ்வபா⁴வவ்யதிரேகேண ஸர்பாத்³யாபா⁴ஸத்வே காரணம் ஶக்யம் வக்தும் ॥

யதா² ததா² வா(அ)ஸ்து ஸ்ருஷ்டிஸ்தஸ்யாஸ்து கிம் ப்ரயோஜநமித்யத்ர விகல்பத்³வயமாஹ –

போ⁴கா³ர்த²மிதி ।

ஸித்³தா⁴ந்தமாஹ –

தே³வஸ்யேதி ।

க: ஸ்வபா⁴வோ நாமேத்யுக்தே நைஸர்கி³கோ(அ)பரோக்ஷோ மாயாஶப்³தா³ர்த²ஸ்தஸ்யேத்யாஹ –

அயமிதி ।

ஸர்வபக்ஷாணாமபவாத³ம் ஸூசயதி –

ஆப்தேதி ।

தே³வஸ்ய பரமேஶ்வரஸ்ய ஸ்வபா⁴வ: ஸ்ருஷ்டிரிதி ஸ்வபா⁴வபக்ஷம் நைஸர்கி³கமாயாவிநிர்மிதா ஸ்ருஷ்டிரிதி மதம் ஸித்³தா⁴ந்தத்வேநா(அ)(அ)ஶ்ரித்ய சதுர்த²பாதே³ந தூ³ஷணமுச்யதே பக்ஷயோரநயோரிதி யோஜ்யம்। ஈஶ்வரஸ்யேஶ்வரத்வக்²யாபநம் ஸ்ருஷ்டிரித்யேக: பக்ஷ: । ஸ்வப்நஸரூபா மாயாஸரூபா வா ஸ்ருஷ்டிரிதி பக்ஷத்³வயமீஶ்வரஸ்ய ஸத்யஸங்கல்பஸ்ய ஸ்ருஷ்டிரிதி பக்ஷாந்தரம் । காலாதே³வ ஜக³த: ஸ்ருஷ்டிர்நேஶ்வராத் । ஈஶ்வரஸ்தூதா³ஸீந: । தத்ர விகல்பாந்தரம் போ⁴கா³ர்த²ம் க்ரீடா³ர்த²ம் வா ஸ்ருஷ்டிரிதி ப²லக³தம் ச விகல்பத்³வயம் ।

தேஷாமேதேஷாம் ஸர்வேஷாமேவ பக்ஷாணாம் தூ³ஷணம் சதுர்த²பாதே³நோக்தமிதி பக்ஷாந்தரமாஹ –

ஸர்வேஷாமிதி ।

நோ க²ல்வாப்தகாமஸ்ய பரஸ்யா(அ)(அ)த்மநோ மாயாம் விநா விபூ⁴திக்²யாபநமுபயுஜ்யதே । ந ச ஸ்வப்நமாயாப்⁴யாம் ஸாரூப்யமந்தரேண ஸ்வப்நமாயாஸ்ருஷ்டிரேஷ்டும் ஶக்யதே । அவஸ்துநோரேவ தயோஸ்தச்ச²ப்³த³ப்ரயோகா³த் । ந ச பரமாநந்த³ஸ்வபா⁴வஸ்ய பரஸ்ய விநா மாயாமிச்சா² ஸங்க³ச்ச²தே । ந ஹி தஸ்ய ஸ்வதோ(அ)விக்ரியஸ்யேச்சா²தி³பா⁴க்த்வம் யுக்தம் । ந ச மாயாமந்தரேண போ⁴க³க்ரீடே³ தஸ்யோபபத்³யேதே । ததோ மாயாமயீ ப⁴க³வ: ஸ்ருஷ்டிரித்யர்த²: ।

யது³க்தம் காலாத்ப்ரஸூதிம் பூ⁴தாநாமிதி தத்ரா(அ)(அ)ஹ –

ந ஹீதி ।

அதி⁴ஷ்டா²நபூ⁴தரஜ்ஜ்வாதீ³நாம் ஸ்வபா⁴வஶப்³தி³தஸ்வாஜ்ஞாநாதே³வ ஸர்பாத்³யாபா⁴ஸத்வம் ததா² பரஸ்ய ஸ்வமாயாஶக்திவஶாதா³காஶாத்³யாபா⁴ஸத்வம்। ‘ஆத்மந ஆகாஶ: ஸம்பூ⁴த’(தை. உ. 2 । 1। 1) இத்யாதி³ஶ்ருதே: । ந து காலஸ்ய பூ⁴தகாரணத்வம் ப்ரமாணாபா⁴வாதி³த்யர்த²: ॥9॥