மாண்டூ³க்யோபநிஷத்³பா⁴ஷ்யம்
ஆநந்த³கி³ரிடீகா (மாண்டூ³க்ய)
 
அகாரோ நயதே விஶ்வமுகாரஶ்சாபி தைஜஸம் ।
மகாரஶ்ச புந: ப்ராஜ்ஞம் நாமாத்ரே வித்³யதே க³தி: ॥ 23 ॥
யதோ²க்தை: ஸாமாந்யை: ஆத்மபாதா³நாம் மாத்ராபி⁴: ஸஹ ஏகத்வம் க்ருத்வா யதோ²க்தோங்காரம் ப்ரதிபத்³யதே யோ த்⁴யாயீ, தம் அகார: நயதே விஶ்வம் ப்ராபயதி । அகாராலம்ப³நமோங்காரம் வித்³வாந்வைஶ்வாநரோ ப⁴வதீத்யர்த²: । ததா² உகார: தைஜஸம் ; மகாரஶ்சாபி புந: ப்ராஜ்ஞம் , ச - ஶப்³தா³ந்நயத இத்யநுவர்ததே । க்ஷீணே து மகாரே பீ³ஜபா⁴வக்ஷயாத் அமாத்ரே ஓங்காரே க³தி: ந வித்³யதே க்வசிதி³த்யர்த²: ॥

பூர்வோக்தஸாமாந்யஜ்ஞாநவதோ த்⁴யாநநிஷ்ட²ஸ்ய ப²லவிபா⁴க³ம் த³ர்ஶயதி –

அகார இதி ।

யத்ர து பாதா³நாம் மாத்ராணாம் ச விபா⁴கோ³ நாஸ்தி தஸ்மிந்நோங்காரே துரீயாத்மநி வ்யவஸ்தி²தஸ்ய ப்ராப்த்ருப்ராப்தவ்யப்ராப்திவிபா⁴கோ³ நாஸ்தீத்யாஹ –

நாமாத்ர இதி ।

ஓங்காரத்⁴யாயிநமகாரோ விஶ்வம் ப்ராபயதீத்யுக்தமயுக்தம் । விஶ்வப்ராப்தேர்த்⁴யாநமந்தரேண ஸித்³த⁴த்வாத் ।

அகாரஸ்ய சாத்⁴யேயஸ்யோக்தப²லப்ராபகத்வாயோக³தி³த்யாஶங்க்யா(அ)(அ)ஹ –

அகாரேதி ।

ததா³லம்ப³நம் தத்ப்ரதா⁴நமிதி யாவத் ।

அகாரப்ரதா⁴நமோங்காரம் தா⁴யதோ யதா² வைஶ்வாநரப்ராப்திஸ்ததோ²காரப்ரதா⁴நம் தமேவ த்⁴யாயதஸ்தைஜஸஹிரண்யக³ர்ப⁴ப்ராப்திர்ப⁴வதீத்யாஹ –

யதே²தி ।

யஶ்ச மகாரப்ரதா⁴நமோங்காரம் த்⁴யாயதி தஸ்ய ப்ராஜ்ஞாவ்யாக்ருதப்ராப்திர்யுக்தேத்யாஹ –

மகாரஶ்சேதி ।

க்ரியாபதா³நுவ்ருத்திருப⁴யத்ர விவக்ஷிதா ।

சதுர்த²பாத³ம் வ்யாசஷ்டே –

க்ஷீணே த்விதி ।

ஸ்தூ²லப்ரபஞ்சோ ஜாக³ரிதம் விஶ்வஶ்சேத்யேதத்த்ரிதயமகாரமாத்ரம், ஸூக்ஷ்மப்ரபஞ்ச: ஸ்வப்நஸ்தைஜஸஶ்சைதத்த்ரிதயமுகாரமாத்ரம், ப்ரபஞ்சத்³வயகாரணம் ஸுஷுப்தம் ப்ராஜ்ஞஶ்சேத்யேதத்த்ரிதயம் மகாரமாத்ரம் । தத்ராபி பூர்வம் பூர்வமுத்தரோத்தரபா⁴வமாபத்³யதே । ததே³தம் ஸர்வமோங்காரமாத்ரமிதி த்⁴யாத்வா ஸ்தி²தஸ்ய யதே³தாவந்தம் காலமோமிதிரூபேண ப்ரதிபந்நம் தத்பரிஶுத்³த⁴ம் ப்³ரஹ்மைவேத்யாசார்யோபதே³ஶஸமுத்த²ஸம்யக்³ஜ்ஞாநேந பூர்வோக்தஸர்வவிபா⁴க³நிமித்தாஜ்ஞாநஸ்ய மகாரத்வேந க்³ருஹீதஸ்ய க்ஷயே ப்³ரஹ்மண்யேவ ஶுத்³தே⁴ பர்யவஸிதஸ்ய ந க்வசித்³ க³திருபபத்³யதே பரிச்சே²தா³பா⁴வாதி³த்யர்த²: ॥23॥