యదోఙ్కారస్య ప్రత్యగాత్మత్వమాపన్నస్య తురీయస్యాపూర్వత్వమనన్తరత్వమిత్యాదివిశేషణముక్తమ్, తత్ర హేతుమాహ –

సర్వస్యేతి ।

యథోక్తవిశేషణం ప్రణవం ప్రత్యఞ్చం ప్రతిపద్య కృతకృత్యో భవతీత్యాహ –

ఎవం హీతి ।

పూర్వార్ధం వ్యాకరోతి –

ఆదీతి ।

సర్వస్యైవోత్పద్యమానస్యోత్పత్తిస్థితిలయా యథోక్తప్రణవాధీనా భవన్తి । అతస్తస్యోక్తం విశేషణం యుక్తమిత్యర్థః ।

తత్ర పరిణామవాదం వ్యావర్త్య వివర్తవాదం ద్యోతయితుముదాహరతి –

మాయేతి ।

అనేకోదాహరణముత్పద్యమానస్యానేకవిధాత్వబోధనార్థమ్ ।

ప్రణవస్య ప్రత్యగాత్మత్వం ప్రాప్తస్యావికృతస్యైవ స్వమాయాశక్తివశాజ్జగద్ధేతుత్వమిత్యత్ర దృష్టాన్తమాహ –

యథేతి ।

యథా మాయావీ స్వగతవికారమన్తరేణ మాయాహస్త్యాదేరిన్ద్రజాలస్య స్వమాయావశాదేవ హేతుః, యథా వా రజ్జ్వాదయః స్వగతవికారవిరహిణః స్వాజ్ఞానాదేవ సర్పాదిహేతవస్తథాఽయమాత్మా ప్రణవభూతో వ్యవహారదశాయాం స్వావిద్యయా సర్వస్య హేతుర్భవతి । అతో యుక్తం తస్య పరమార్థావస్థాయాం పూర్వోక్తవిశేషణవత్త్వమిత్యర్థః ।

ద్వితీయార్ధం విభజతే –

ఎవం హీతి ।

పూర్వోక్తవిశేషణసమ్పన్నమితి యావత్ ।

జ్ఞానస్య ముక్తిహేతోః సహాయాన్తరాపేక్షా నాస్తీతి సూచయతి –

తత్క్షణాదేవేతి ।

తదాత్మభావమిత్యత్ర తచ్ఛబ్దేనాపూర్వాదివిశేషణం పరమార్థవస్తు పరామృశ్యతే ॥౨౭॥