మాణ్డూక్యోపనిషద్భాష్యమ్
ఆనన్దగిరిటీకా (మాణ్డూక్య)
 
ప్రణవం హీశ్వరం విద్యాత్సర్వస్య హృదయే స్థితమ్ ।
సర్వవ్యాపినమోఙ్కారం మత్వా ధీరో న శోచతి ॥ ౨౮ ॥
సర్వస్య ప్రాణిజాతస్య స్మృతిప్రత్యయాస్పదే హృదయే స్థితమీశ్వరం ప్రణవం విద్యాత్ సర్వవ్యాపినం వ్యోమవత్ ఓఙ్కారమాత్మానమసంసారిణం ధీరః ధీమాన్బుద్ధిమాన్ ఆత్మతత్త్వం మత్వా జ్ఞాత్వా న శోచతి, శోకనిమిత్తానుపపత్తేః, ‘తరతి శోకమాత్మవిత్’ (ఛా. ఉ. ౭ । ౧ । ౩) ఇత్యాదిశ్రుతిభ్యః ॥

బ్రహ్మబుద్ధ్యా ప్రణవమభిధ్యాయతో హృదయాఖ్యం దేశముపదిశతి –

ప్రణవమితి ।

పరమార్థదర్శినస్తు దేశాద్యనవచ్ఛిన్నవస్తుదర్శనాదార్థికం శోకాభావం ‘తత్ర కో మోహః కః శోక’ (ఈ. ఉ. ౭) ఇత్యాదిశ్రుతిసిద్ధమనువదతి –

సర్వవ్యాపినమితి ।

హృదయదేశే ప్రణవభూతస్య బ్రహ్మణో ధ్యేయత్వే హేతుం సూచయతి –

స్మృతిప్రత్యయేతి ।

బుద్ధిమానితి వివేకిత్వముచ్యతే। మత్వేతి సాక్షాత్కారసమ్పత్తిర్వివక్ష్యతే ।

వివేకద్వారా తత్త్వసాక్షాత్కారే సతి శోకనివృత్తౌ హేతుమాహ –

శోకేతి ।

తస్య హి నిమిత్తమాత్మాజ్ఞానమ్ ।

తస్యాఽఽత్మసాక్షాత్కారతో నివృత్తౌ శోకానుపపత్తిరిత్యత్ర ప్రమాణమాహ –

తరతీతి ।

ఆదిశబ్దేన ‘భిద్యతే హృదయగ్రన్థిః’ (ము. ఉ. ౨ । ౨ । ౯) ఇత్యాదిశ్రుతిర్గృహ్యతే ॥౨౮॥