ಮಾಂಡೂಕ್ಯೋಪನಿಷದ್ಭಾಷ್ಯಮ್
ಆನಂದಗಿರಿಟೀಕಾ (ಮಾಂಡೂಕ್ಯ)
 
ಪ್ರಣವಂ ಹೀಶ್ವರಂ ವಿದ್ಯಾತ್ಸರ್ವಸ್ಯ ಹೃದಯೇ ಸ್ಥಿತಮ್ ।
ಸರ್ವವ್ಯಾಪಿನಮೋಂಕಾರಂ ಮತ್ವಾ ಧೀರೋ ನ ಶೋಚತಿ ॥ ೨೮ ॥
ಸರ್ವಸ್ಯ ಪ್ರಾಣಿಜಾತಸ್ಯ ಸ್ಮೃತಿಪ್ರತ್ಯಯಾಸ್ಪದೇ ಹೃದಯೇ ಸ್ಥಿತಮೀಶ್ವರಂ ಪ್ರಣವಂ ವಿದ್ಯಾತ್ ಸರ್ವವ್ಯಾಪಿನಂ ವ್ಯೋಮವತ್ ಓಂಕಾರಮಾತ್ಮಾನಮಸಂಸಾರಿಣಂ ಧೀರಃ ಧೀಮಾನ್ಬುದ್ಧಿಮಾನ್ ಆತ್ಮತತ್ತ್ವಂ ಮತ್ವಾ ಜ್ಞಾತ್ವಾ ನ ಶೋಚತಿ, ಶೋಕನಿಮಿತ್ತಾನುಪಪತ್ತೇಃ, ‘ತರತಿ ಶೋಕಮಾತ್ಮವಿತ್’ (ಛಾ. ಉ. ೭ । ೧ । ೩) ಇತ್ಯಾದಿಶ್ರುತಿಭ್ಯಃ ॥

ಬ್ರಹ್ಮಬುದ್ಧ್ಯಾ ಪ್ರಣವಮಭಿಧ್ಯಾಯತೋ ಹೃದಯಾಖ್ಯಂ ದೇಶಮುಪದಿಶತಿ –

ಪ್ರಣವಮಿತಿ ।

ಪರಮಾರ್ಥದರ್ಶಿನಸ್ತು ದೇಶಾದ್ಯನವಚ್ಛಿನ್ನವಸ್ತುದರ್ಶನಾದಾರ್ಥಿಕಂ ಶೋಕಾಭಾವಂ ‘ತತ್ರ ಕೋ ಮೋಹಃ ಕಃ ಶೋಕ’ (ಈ. ಉ. ೭) ಇತ್ಯಾದಿಶ್ರುತಿಸಿದ್ಧಮನುವದತಿ –

ಸರ್ವವ್ಯಾಪಿನಮಿತಿ ।

ಹೃದಯದೇಶೇ ಪ್ರಣವಭೂತಸ್ಯ ಬ್ರಹ್ಮಣೋ ಧ್ಯೇಯತ್ವೇ ಹೇತುಂ ಸೂಚಯತಿ –

ಸ್ಮೃತಿಪ್ರತ್ಯಯೇತಿ ।

ಬುದ್ಧಿಮಾನಿತಿ ವಿವೇಕಿತ್ವಮುಚ್ಯತೇ। ಮತ್ವೇತಿ ಸಾಕ್ಷಾತ್ಕಾರಸಂಪತ್ತಿರ್ವಿವಕ್ಷ್ಯತೇ ।

ವಿವೇಕದ್ವಾರಾ ತತ್ತ್ವಸಾಕ್ಷಾತ್ಕಾರೇ ಸತಿ ಶೋಕನಿವೃತ್ತೌ ಹೇತುಮಾಹ –

ಶೋಕೇತಿ ।

ತಸ್ಯ ಹಿ ನಿಮಿತ್ತಮಾತ್ಮಾಜ್ಞಾನಮ್ ।

ತಸ್ಯಾಽಽತ್ಮಸಾಕ್ಷಾತ್ಕಾರತೋ ನಿವೃತ್ತೌ ಶೋಕಾನುಪಪತ್ತಿರಿತ್ಯತ್ರ ಪ್ರಮಾಣಮಾಹ –

ತರತೀತಿ ।

ಆದಿಶಬ್ದೇನ ‘ಭಿದ್ಯತೇ ಹೃದಯಗ್ರಂಥಿಃ’ (ಮು. ಉ. ೨ । ೨ । ೯) ಇತ್ಯಾದಿಶ್ರುತಿರ್ಗೃಹ್ಯತೇ ॥೨೮॥