ಅಭಿಧಾನಾಭಿಧೇಯಯೋರೇಕಸ್ಮಿನ್ನೇವ ಸತಿ ಕಲ್ಪಿತತ್ವೇನ ತದೇಕರೂಪತ್ವಸ್ಯೋಕ್ತತ್ವಾತ್ಕಿಮಿತಿ ಪುನಃ ‘ಸರ್ವಂ ಹ್ಯೇತದ್ ಬ್ರಹ್ಮ’(ಮಾ.ಉ. ೧। ೨) ಇತ್ಯುಚ್ಯತೇ । ತತ್ರ ವೃತ್ತಾನುವಾದಪೂರ್ವಕಮುತ್ತರವಾಕ್ಯಸ್ಯ ಸಫಲಂ ತಾತ್ಪರ್ಯಮಾಹ –
ಅಭಿಧಾನೇತ್ಯಾದಿನಾ ।
ವಾಚ್ಯಸ್ಯ ವಾಚಕತ್ವೋಕ್ತ್ಯೈವ ತಯೋರೇಕತ್ವಸಿದ್ಧೇರ್ವ್ಯತಿಹಾರನಿರ್ದೇಶೋ ವೃಥೇತ್ಯಾಶಂಕ್ಯಾಽಽಹ –
ಇತರಥೇತಿ ।
ವಾಚ್ಯೇನ ವಾಚಕಸ್ಯೈಕ್ಯಮನುಕ್ತ್ವಾ ವಾಚಕೇನೈವ ವಾಚ್ಯಸ್ಯೈಕ್ಯವಚನೇ ಸತ್ಯುಪಾಯೋಪೇಯಪ್ರಯುಕ್ತಮೇಕತ್ವಂ, ನ ಮುಖ್ಯಮೈಕ್ಯಮಿತ್ಯಾಶಂಕ್ಯೇತ, ತನ್ನಿವೃತ್ತ್ಯರ್ಥಂ ವ್ಯತಿಹಾರವಚನಮರ್ಥವದಿತ್ಯರ್ಥಃ ।
ಪರಸ್ಪರಾಭೇದೋಪದೇಶಾದಭಿಧಾನಾಭಿಧೇಯಯೋರೇಕತ್ವಪ್ರತಿಪತ್ತಿರಸ್ತು, ಸಾಽಪಿ ವಿಫಲಾ ಬ್ರಹ್ಮಪ್ರತಿಪತ್ತ್ಯನುಪಯೋಗಿತ್ವಾದಿತ್ಯಾಶಂಕ್ಯಾಽಽಹ –
ಏಕತ್ವೇತಿ ।
ಅಭಿಧಾನಾಭಿಧೇಯಯೋರೇಕತ್ವಪ್ರತಿಪತ್ತೇಶ್ಚೇದಂ ಪ್ರಯೋಜನಂ ಯದೇಕೇನೈವ ಪ್ರಯತ್ನೇನ ದ್ವಯಮಪಿ ವಿಲಾಪಯನ್ನುಭಯವಿಲಕ್ಷಣಂ ಬ್ರಹ್ಮ ಪ್ರತಿಪದ್ಯ ನಿರ್ವೃಣೋತೀತಿ ಯೋಜನಾ ।
ಅಭಿಧಾನಾಭಿಧೇಯಯೋರ್ವ್ಯತಿಹಾರೋಪದೇಶೇ ವಾಕ್ಯಶೇಷಮನುಕೂಲಯತಿ –
ತಥಾ ಚೇತಿ ।
ಉಕ್ತೇ ವಾಚಕಸ್ಯ ವಾಚ್ಯಾಭಿನ್ನತ್ವೇ ವಾಕ್ಯಮವತಾರ್ಯ ಯೋಜಯತಿ –
ತದಾಹೇತಿ ।
ಸರ್ವಂ ಕಾರ್ಯಂ ಕಾರಣಂ ಚೇತ್ಯರ್ಥಃ ।
ಬ್ರಹ್ಮಣಃ ಶ್ರುತ್ಯುಪದಿಷ್ಟಸ್ಯ ಪರೋಕ್ಷತ್ವಂ ವ್ಯಾವರ್ತಯತಿ –
ತಚ್ಚೇತಿ ।
ಯದ್ಬ್ರಹ್ಮ ಶ್ರುತ್ಯಾ ಸರ್ವಾತ್ಮಕಮುಕ್ತಂ ತನ್ನ ಪರೋಕ್ಷಮಿತಿ ಮಂತವ್ಯಂ ಕಿಂ ತ್ವಯಮಾತ್ಮೇತಿ ಯೋಜನಾ । ಚತುಷ್ಪಾತ್ತ್ವೇನ ವಿಶ್ವತೈಜಸಪ್ರಾಜ್ಞತುರೀಯತ್ವೇನೇತ್ಯರ್ಥಃ । ಅಭಿನಯೋ ನಾಮ ವಿವಕ್ಷಿತಾರ್ಥಪ್ರತಿಪತ್ತ್ಯರ್ಥಮಸಾಧಾರಣಃ ಶಾರೀರೋ ವ್ಯಾಪಾರಃ, ತೇನ ಹಸ್ತಾಗ್ರಂ ಹೃದಯದೇಶಮಾನೀಯ ಕಥಯತೀತ್ಯರ್ಥಃ ।
ಸೋಽಯಮಿತ್ಯಾದಿವಾಕ್ಯಾಂತರಮವತಾರ್ಯ ವ್ಯಾಕರೋತಿ –
ಓಂಕಾರೇತಿ ।
ಸರ್ವಾಧಿಷ್ಠಾನತಯಾ ಪರೋಕ್ಷರೂಪೇಣ ಪರತ್ವಂ ಪ್ರತ್ಯಗ್ರೂಪೇಣ ಚಾಪರತ್ವಂ ತೇನ ಕಾರ್ಯಕಾರಣರೂಪೇಣ ಸರ್ವಾತ್ಮನಾ ವ್ಯವಸ್ಥಿತಃ ಸನ್ನಾತ್ಮಾ ಪ್ರತಿಪತ್ತಿಸೌಕರ್ಯಾರ್ಥಂ ಚತುಷ್ಪಾತ್ ಕಲ್ಪ್ಯತೇ, ತತ್ರ ದೃಷ್ಟಾಂತಮಾಹ –
ಕಾರ್ಷಾಪಣವದಿತಿ ।
ದೇಶವಿಶೇಷೇ ಕಾರ್ಷಾಪಣಶಬ್ದಃ ಷೋಡಶಪಣಾನಾಂ ಸಂಜ್ಞಾ । ತತ್ರ ತಥಾ ವ್ಯವಹಾರಪ್ರಾಚುರ್ಯಾಯ ಪಾದಕಲ್ಪನಾ ಕ್ರಿಯತೇ ತಥೇಹಾಪೀತ್ಯರ್ಥಃ ।
ಯಥಾ ಗೌಶ್ಚತುಷ್ಪಾದುಚ್ಯತೇ ನ ತಥಾ ಚತುಷ್ಪಾದಾದೇಷ್ಟುಂ ಶಕ್ಯತೇ ನಿಷ್ಕಲಶ್ರುತಿವ್ಯಾಕೋಪಾದಿತ್ಯಾಹ –
ನ ಗೌರಿವೇತಿ ।
ವಿಶ್ವಾದಿಷು ತುರ್ಯಾಂತೇಷು ಪಾದಶಬ್ದೋ ಯದಿ ಕರಣವ್ಯುತ್ಪತ್ತಿಕಸ್ತದಾ ವಿಶ್ವಾದಿವತ್ತುರ್ಯಸ್ಯಾಪಿ ಕರಣಕೋಟಿನಿವೇಶೋ ಜ್ಞೇಯಾಸಿದ್ಧಿಃ ।
ಯದಿ ತು ಪಾದಶಬ್ದಃ ಸರ್ವತ್ರ ಕರ್ಮವ್ಯುತ್ಪತ್ತಿಕಸ್ತದಾ ಸಾಧನಾಸಿದ್ಧಿರಿತ್ಯಾಶಂಕ್ಯ ವಿಭಜ್ಯ ಪಾದಶಬ್ದಪ್ರವೃತ್ತಿಂ ಪ್ರಕಟಯತಿ –
ತ್ರಯಾಣಾಮಿತ್ಯಾದಿನಾ ।
ಕರಣಸಾಧನಃ ಕರಣವ್ಯುತ್ಪತ್ತಿಕಃ, ಕರ್ಮಸಾಧನಃ ಕರ್ಮವ್ಯುತ್ಪತ್ತಿಕ ಇತಿ ಯಾವತ್ ॥೨॥