ப்ராஜ்ஞஸ்யா(அ)(அ)தி⁴தை³விகேநாந்தர்யாமிணா ஸஹாபே⁴த³ம் க்³ருஹீத்வா விஶேஷணாந்தரம் த³ர்ஶயதி –

ஏஷ ஹீதி ।

ஸ்வரூபாவஸ்த²த்வமுபாதி⁴ப்ராதா⁴ந்யமவதூ⁴ய சைதந்யப்ராதா⁴ந்யம் । அந்யதா² ஸ்வாதந்த்ர்யாநுபபத்தே: ।

நையாயிகாத³யஸ்து தாடஸ்த்²யமீஶ்வரஸ்யா(அ)(அ)திஷ்ட²ந்தே, தத³யுக்தம், பத்யுரஸாமஞ்ஜஸ்யாதி³தி ந்யாயவிரோதா⁴தி³த்யாஹ –

நைதஸ்மாதி³தி ।

ஶ்ருதிவிரோதா⁴த³பி ந தஸ்ய தாடஸ்த்²யமாஸ்தே²யமித்யாஹ –

ப்ராணேதி ।

ப்ரக்ருதமஜ்ஞாதம் பரம் ப்³ரஹ்ம ஸதா³க்²யம் ப்ராணஶப்³தி³தம் தத்³ப³ந்த⁴நம் ப³த்⁴யதே(அ)ஸ்மிந் பர்யவஸ்யதீதி வ்யுத்பத்தே: । ந ஹி ஜீவஸ்ய பரமாத்மாதிரேகேண பர்யவஸாநமஸ்தி । மநஸ்தது³பஹிதம் ஜீவசைதந்யமாத்ரம் ப்ராணஶப்³த³ஸ்யா(அ)(அ)த்⁴யாத்மிகார்த²ஸ்ய பரஸ்மிந் ப்ரயோகா³ந்மந:ஶப்³தி³தஸ்ய ச ஜீவஸ்ய தஸ்மிந் பர்யவஸாநாபி⁴தா⁴நாத்³வஸ்துதோ பே⁴தோ³ நாஸ்தீதி த்³யோதிதமித்யர்த²: ।

ப்ராஜ்ஞஸ்யைவ விஶேஷணாந்தரம் ஸாத⁴யதி –

அயமேவேதி ।

நந்வவதா⁴ரணம் நோபபத்³யதே ।

வ்யாஸபராஶரப்ரப்⁴ருதீநாமந்யேஷாமபி ஸர்வஜ்ஞத்வப்ரஸித்³தே⁴ரித்யாஶங்க்ய விஶிநஷ்டி –

ஸர்வேதி ।

அந்தர்யாமித்வம் விஶேஷணாந்தரம் விஶத³யதி –

அந்தரிதி ।

அந்யஸ்ய கஸ்யசித³ந்தரநுப்ரவேஶே நியமநே ச ஸாமர்த்²யாபா⁴வாத³வதா⁴ரணம் ।

உக்தம் விஶேஷணத்ரயம் ஹேதும் க்ருத்வா ப்ரக்ருதஸ்ய ப்ராஜ்ஞஸ்ய ஸர்வஜக³த்காரணத்வம் விஶேஷணாந்தரமாஹ –

அத ஏவேதி ।

யதோ²க்தம் ஸ்வப்நஜாக³ரிதஸ்தா²நத்³வயப்ரவிப⁴க்தமித்யர்த²: । ஸபே⁴த³மத்⁴யாத்மாதி⁴தை³வாதி⁴ப⁴தபே⁴த³ஸஹிதமிதி யாவத் ।

நிமித்தகாரணத்வநியமே(அ)பி ப்ராசீநாநி விஶேஷணாநி நிர்வஹந்தீத்யாஶங்க்ய ப்ரக்ருதிஶ்ச ப்ரதிஜ்ஞாத்³ருஷ்டாந்தாநுபரோதா⁴தி³தி ந்யாயாந்நிமித்தோபாதா³நயோர்ஜக³தி ந பி⁴ந்நத்வமித்யேவம் நியமத: ஸித்³த⁴மதோ விஶேஷணாந்தரமித்யாஹ –

யத இதி ।

ப்ரப⁴வத்யஸ்மாதி³தி ப்ரப⁴வ: । அப்யேத்யஸ்மிந்நித்யப்யய:। ந சைதௌ பூ⁴தாநாமேகத்ரோபாதா³நாத்³ருதே ஸம்பா⁴விதாவித்யர்த²: ॥6॥