तैत्तिरीयोपनिषद्भाष्यम्
वनमालाव्याख्या
 
संहितादिविषयाणि कर्मभिरविरुद्धान्युपासनान्युक्तानि । अनन्तरं च अन्तःसोपाधिकमात्मदर्शनमुक्तं व्याहृतिद्वारेण स्वाराज्यफलम् । न चैतावता अशेषतः संसारबीजस्य उपमर्दनमस्ति । अतः अशेषोपद्रवबीजस्य अज्ञानस्य निवृत्त्यर्थं विधूतसर्वोपाधिविशेषात्मदर्शनार्थमिदमारभ्यते -

वृत्तानुवादपूर्वकमानन्दवल्ल्यास्तात्पर्यमाह –

संहितादीत्यादिना ।

­वक्ष्यमाणविद्यावैलक्षण्यार्थमाह –

कर्मभिरविरुद्धानीति ।

कर्मभिरविरुद्धमेवान्यदप्युपासनमुक्तमित्याह –

अनन्तरं चेति ।

ननु कर्मसमुच्चितेन व्याहृतिशरीरब्रह्मोपासनेन स्वाराज्यप्रापकेणैव सबीजस्य संसारस्य निवृत्तिसम्भवात्किं निरुपाधिकब्रह्मविद्यारम्भेणेत्याशङ्क्याह –

न चैतावतेति ।

कर्मसमुच्चितेनापि सोपाधिकात्मदर्शनेनेत्यर्थः ।

अत इति ।

सोपाधिकात्मदर्शनस्याधिष्ठानयाथात्म्यदर्शनरूपत्वाभावेनाशेषसंसारबीजोपमर्दने सामर्थ्यरहितत्वादित्यर्थः ।