அத² த்³விதீயம் பாத³மாரிப்ஸு: பூர்வோக்தமர்த²ம் ஸ்மாரயதி வக்ஷ்யமாணோபயோகி³தயா -
ப்ரத²மே பாத³ இதி ।
உத்தரத்ர ஹி ப்³ரஹ்மணோ வ்யாபித்வநித்யத்வாத³ய: ஸித்³த⁴வத்³தே⁴துதயோபதே³க்ஷ்யந்தே ।
ந சைதே ஸாக்ஷாத்பூர்வமுபபாதி³தா இதி கத²ம் ஹேதுபா⁴வேந ந ஶக்யா உபதே³ஷ்டுமித்யத உக்தம் -
ஸமஸ்தஜக³த்காரணஸ்யேதி ।
யத்³யப்யேதே ந பூர்வம் கண்ட²த உக்தாஸ்ததா²பி ப்³ரஹ்மணோ ஜக³ஜ்ஜந்மாதி³காரணத்வோபபதா³நேநாதி⁴கரணஸித்³தா⁴ந்தந்யாயேநோபக்ஷிப்தா இத்யுபபந்நஸ்தேஷாமுத்தரத்ர ஹேதுபா⁴வேநோபந்யாஸ இத்யர்த²: ।
அர்தா²ந்தரப்ரஸித்³தா⁴நாம் சேதி ।
யத்ரார்தா²ந்தரப்ரஸித்³தா⁴ ஏவாகாஶப்ராணஜ்யோதிராத³யோ ப்³ரஹ்மணி வ்யாக்²யாயந்தே, தத³வ்யபி⁴சாரிலிங்க³ஶ்ரவணாத் । தத்ர கைவ கதா² மநோமயாதீ³நாமர்தா²ந்தரே ப்ரஸித்³தா⁴நாம் பதா³நாம் ப்³ரஹ்மகோ³சரத்வநிர்ணயம் ப்ரதீத்யபி⁴ப்ராய: । பூர்வபக்ஷாபி⁴ப்ராயம் த்வக்³ரே த³ர்ஶயிஷ்யாம: ।
ஸர்வத்ர ப்ரஸித்³தோ⁴பதே³ஶாத் । இத³மாம்நாயதே । ஸர்வம் க²ல்வித³ம் ப்³ரஹ்ம ।
குத:,
தஜ்ஜலாநிதி ।
யதஸ்தஸ்மாத்³ப்³ரஹ்மணோ ஜாயத இதி தஜ்ஜம், தஸ்மிம்ஶ்ச லீயத இதி தல்லம், தஸ்மிம்ஶ்சாநிதி ஸ்தி²திகாலே சேஷ்டத இதி தத³நம் ஜக³த் தஸ்மாத்ஸர்வம் க²ல்வித³ம் ஜக³த்³ப்³ரஹ்ம । அத: க: கஸ்மிந்ரஜ்யதே கஶ்ச கம் த்³வேஷ்டீதி ராக³த்³வேஷரஹித: ஶாந்த: ஸந்நுபாஸீத ।
அத² க²லு க்ரதுமய: புருஷோ யதா²க்ரதுரஸ்மிம்ல்லோகே புருஷோ ப⁴வதி ததே²த: ப்ரேத்ய ப⁴வதி ஸ க்ரதும் குர்வீத மநோமய: ப்ராணஶரீர இத்யாதி³ ।
தத்ர ஸம்ஶய: - கிமிஹ மநோமயத்வாதி³பி⁴ர்த⁴ர்மை: ஶாரீர ஆத்மோபாஸ்யத்வேநோபதி³ஶ்யதே ஆஹோஸ்வித்³ப்³ரஹ்மேதி । கிம் தாவத்ப்ராப்தம் । ஶாரீரோ ஜீவ இதி । குத: । “க்ரதும்” இத்யாதி³வாக்யேந விஹிதாம் க்ரதுபா⁴வநாமநூத்³ய “ஸர்வம்” இத்யாதி³வாக்யம் ஶமகு³ணே விதி⁴: । ததா² ச “ஸர்வம் க²ல்வித³ம் ப்³ரஹ்ம” (சா². உ. 3 । 14 । 1) இதி வாக்யம் ப்ரத²மபடி²தமப்யர்தா²லோசநயா பரமேவ, தத³ர்தோ²பஜீவித்வாத் । ஏவம் ச ஸங்கல்பவிதி⁴: ப்ரத²மோ நிர்விஷய: ஸந்நபர்யவஸ்யந்விஷயாபேக்ஷ: ஸ்வயமநிர்வ்ருத்தோ ந வித்⁴யந்தரேணோபஜீவிதும் ஶக்ய:, அநுபபாத³கத்வாத் । தஸ்மாச்சா²ந்ததாகு³ணவிதா⁴நாத்பூர்வமேவ “மநோமய: ப்ராணஶரீர:”(சா². உ. 3 । 14 । 2) இத்யாதி³பி⁴ர்விஷயோபநாயகை: ஸம்ப³த்⁴யதே । மநோமயத்வாதி³ ச கார்யகாரணஸங்கா⁴தாத்மநோ ஜீவாத்மந ஏவ நிரூட⁴மிதி ஜீவாத்மநோபாஸ்யேநோபரக்தோபாஸநா ந பஶ்சாத்ப்³ரஹ்மணா ஸம்ப³த்³து⁴மர்ஹதி, உத்பத்திஶிஷ்டகு³ணாவரோதா⁴த் । நச “ஸர்வம் க²ல்வித³ம்”(சா². உ. 3 । 14 । 1) இதி வாக்யம் ப்³ரஹ்மபரமபி து ஶமஹேதுவந்நிக³தா³ர்த²வாத³: ஶாந்ததாவிதி⁴பர:, “ஶூர்பேண ஜுஹோதி” “தேந ஹ்யந்நம் க்ரியதே” இதிவத் । ந சாந்யபராத³பி ப்³ரஹ்மாபேக்ஷிததயா ஸ்வீக்ரியத இதி யுக்தம், மநோமயத்வாதி³பி⁴ர்த⁴ர்மைர்ஜீவே ஸுப்ரஸித்³தை⁴ர்ஜீவவிஷயஸமர்பணேநாநபேக்ஷிதத்வாத் । ஸர்வகர்மத்வாதி³ து ஜீவஸ்ய பர்யாயேண ப⁴விஷ்யதி । ஏவம் சாணீயஸ்த்வமப்யுபபந்நம் । பரமாத்மநஸ்த்வபரிமேயஸ்ய தத³நுபபத்தி: । ப்ரத²மாவக³தேந சாணீயஸ்த்வேந ஜ்யாயஸ்த்வம் தத³நுகு³ணதயா வ்யாக்²யேயம் । வ்யாக்²யாதம் ச பா⁴ஷ்யக்ருதா । ஏவம் கர்மகர்த்ருவ்யபதே³ஶ: ஸப்தமீப்ரத²மாந்ததா சாபே⁴தே³(அ)பி ஜீவாத்மநி கத²ஞ்சித்³பே⁴தோ³பசாரேண ராஹோ: ஶிர இதிவத்³த்³ரஷ்டவ்யா । ‘ஏதத்³ப்³ரஹ்ம’ இதி ச ஜீவவிஷயம், ஜீவஸ்யாபி தே³ஹாதி³ப்³ரும்ஹணத்வேந ப்³ரஹ்மத்வாத் । ஏவம் ஸத்யஸங்கல்பத்வாத³யோ(அ)பி பரமாத்மவர்திநோ ஜீவே(அ)பி ஸம்ப⁴வந்தி, தத³வ்யதிரேகாத் । தஸ்மாஜ்ஜீவ ஏவோபாஸ்யத்வேநாத்ர விவக்ஷித:, ந பரமாத்மேதி ப்ராப்தம் । ஏவம் ப்ராப்தே(அ)பி⁴தீ⁴யதே - “ஸமாஸ: ஸர்வநாமார்த²: ஸம்நிக்ருஷ்டமபேக்ஷதே । தத்³தி⁴தார்தோ²(அ)பி ஸாமாந்யம் நாபேக்ஷாயா நிவர்தக: ॥ தஸ்மாத³பேக்ஷிதம் ப்³ரஹ்ம க்³ராஹ்யமந்யபராத³பி । ததா² ச ஸத்யஸங்கல்பப்ரப்⁴ருதீநாம் யதா²ர்த²தா” ॥ ப⁴வேதே³ததே³வம் யதி³ ப்ராணஶரீர இத்யாதீ³நாம் ஸாக்ஷாஜ்ஜீவவாசகத்வம் ப⁴வேத் । ந த்வேதத³ஸ்தி । ததா² ஹி - ப்ராண: ஶரீரமஸ்யேதி ஸர்வநாமார்தோ² ப³ஹுவ்ரீஹி: ஸம்நிஹிதம் ச ஸர்வநாமார்த²ம் ஸம்ப்ராப்ய தத³பி⁴தா⁴நம் பர்யவஸ்யேத் । தத்ர மநோமயபத³ம் பர்யவஸிதாபி⁴தா⁴நம் தத³பி⁴தா⁴நபர்யவஸாநாயாலம், ததே³வ து மநோவிகாரோ வா மந:ப்ரசுரம் வா கிமர்த²மித்யத்³யாபி ந விஜ்ஞாயதே । தத்³யத்ரைஷ ஶப்³த³: ஸமவேதார்தோ² ப⁴வதி ஸ ஸமாஸார்த²: । ந சைஷ ஜீவ ஏவ ஸமவேதார்தோ² ந ப்³ரஹ்மணீதி, தஸ்ய “அப்ராணோ ஹ்யமநா:”(மு. உ. 2 । 1 । 2) இத்யாதி³பி⁴ஸ்தத்³விரஹப்ரதிபாத³நாதி³தி யுக்தம் , தஸ்யாபி ஸர்வவிகாரகாரணதயா, விகாராணாம் ச ஸ்வகாரணாத³பே⁴தா³த்தேஷாம் ச மநோமயதயா ப்³ரஹ்மணஸ்தத்காரணஸ்ய மநோமயத்வோபபத்தே: । ஸ்யாதே³தத் । ஜீவஸ்ய ஸாக்ஷாந்மநோமயத்வாத³ய:, ப்³ரஹ்மணஸ்து தத்³த்³வாரா । தத்ர ப்ரத²மம் த்³வாரஸ்ய பு³த்³தி⁴ஸ்த²த்வாத்ததே³வோபாஸ்யமஸ்து, ந புநர்ஜக⁴ந்யம் ப்³ரஹ்ம । ப்³ரஹ்மலிங்கா³நி ச ஜீவஸ்ய ப்³ரஹ்மணோ(அ)பே⁴தா³ஜ்ஜீவே(அ)ப்யுபபத்ஸ்யந்தே । ததே³தத³த்ர ஸம்ப்ரதா⁴ர்யம் - கிம் ப்³ரஹ்மலிங்கை³ர்ஜீவாநாம் தத³பி⁴ந்நாநாமஸ்து தத்³வத்தா, ததா²ச ஜீவஸ்ய மநோமயத்வாதி³பி⁴: ப்ரத²மமவக³மாத்தஸ்யைவோபாஸ்யத்வம், உத ந ஜீவஸ்ய ப்³ரஹ்மலிங்க³வத்தா தத³பி⁴ந்நஸ்யாபி । ஜீவலிங்கை³ஸ்து ப்³ரஹ்ம தத்³வத், ததா²ச ப்³ரஹ்மலிங்கா³நாம் த³ர்ஶநாத் , தேஷாம் ச ஜீவே(அ)நுபபத்தேர்ப்³ரஹ்மைவோபாஸ்யமிதி । வயம் து பஶ்யாம: “ஸமாரோப்யஸ்ய ரூபேண விஷயோ ரூபவாந்ப⁴வேத் । விஷயஸ்ய து ரூபேண ஸமாரோப்யம் ந ரூபவத்” ॥ ஸமாரோபிதஸ்ய ஹி ரூபேண பு⁴ஜங்க³ஸ்ய பீ⁴ஷணத்வாதி³நா ரஜ்ஜூ ரூபவதீ, நது ரஜ்ஜூரூபேணாபி⁴க³ம்யத்வாதி³நா பு⁴ஜங்கோ³ ரூபவாந் । ததா³ பு⁴ஜங்க³ஸ்யைவாபா⁴வாத்கிம் ரூபவத் । பு⁴ஜங்க³த³ஶாயாம் து ந நாஸ்தி வாஸ்தவீ ரஜ்ஜு: । ததி³ஹ ஸமாரோபிதஜீவரூபேண வஸ்துஸத்³ப்³ரஹ்ம ரூபவத்³யுஜ்யதே, நது ப்³ரஹ்மரூபைர்நித்யத்வாதி³பி⁴ர்ஜீவஸ்தத்³வாந்ப⁴விதுமர்ஹதி, தஸ்ய ததா³நீமஸம்ப⁴வாத் । தஸ்மாத்³ப்³ரஹ்மலிங்க³த³ர்ஶநாஜ்ஜீவே ச தத³ஸம்ப⁴வாத்³ப்³ரஹ்மைவோபாஸ்யம் ந ஜீவ இதி ஸித்³த⁴ம் । ஏதது³பலக்ஷணாய ச “ஸர்வம் க²ல்வித³ம் ப்³ரஹ்ம” (சா². உ. 3 । 14 । 1) இதி வாக்யமுபந்யஸ்தமிதி ॥ 1 ॥
யத்³யப்யபௌருஷேய இதி ।
ஶாஸ்த்ரயோநித்வே(அ)பீஶ்வரஸ்ய பூர்வபூர்வஸ்ருஷ்டிரசிதஸந்த³ர்பா⁴பேக்ஷரசநத்வேநாஸ்வாதந்த்ர்யாத³பௌருஷேயத்வாபி⁴தா⁴நம், ததா² சாஸ்வாதந்த்ர்யேண விவக்ஷா நாஸ்தீத்யுக்தம் । பரிக்³ரஹபரித்யாகௌ³ சோபாத³நாநுபாதா³நே உக்தே, ந தூபாதே³யத்வமேவ । அந்யதோ²த்³தே³ஶ்யதயாநுபாதே³யஸ்ய க்³ரஹாதே³ரவிவக்ஷிதத்வேந சமஸாதா³வபி ஸம்மார்க³ப்ரஸங்கா³த் । தஸ்மாத³நுபாதே³யத்வே(அ)பி க்³ரஹ உத்³தே³ஶ்யதயா பரிக்³ருஹீதோ விவக்ஷித: । தத்³க³தம் த்வேகத்வமவச்சே²த³கத்வேந வர்ஜிதமவிவக்ஷிதம் । இச்சா²நிச்சே² ச ப⁴க்தித: ।
ததி³த³முக்தம் -
வேத³வாக்யதாத்பர்யாதாத்பர்யாப்⁴யாமவக³ம்யேதே இதி ।
யத்பரம் வேத³வாக்யம் தத்தேநோபாத்தம் விவக்ஷிதம் , அதத்பரேண சாநுபாத்தமவிவக்ஷிதமித்யர்த²: ॥ 2 ॥
ஸ்யாதே³தத் । யதா² ஸத்யஸங்கல்பத்வாத³யோ ப்³ரஹ்மண்யுபபத்³யந்தே, ஏவம் ஶாரீரே(அ)ப்யுபபத்ஸ்யந்தே, ஶாரீரஸ்ய ப்³ரஹ்மணோ(அ)பே⁴தா³த் । ஶாரீரகு³ணா இவ மநோமயத்வாத³யோ ப்³ரஹ்மணீத்யத ஆஹ ஸூத்ரகார: -
அநுபபத்தேஸ்து ந ஶாரீர: ॥ 3 ॥ ॥ 4 ॥ ॥ 5 ॥
யத்தத³வோசாம ஸமாரோப்யத⁴ர்மா: ஸமாரோபவிஷயே ஸம்ப⁴வந்தி, நது விஷயத⁴ர்மா: ஸமாரோப்ய இதி । தஸ்யேத உத்தா²நம் । அத்ராஹ சோத³க: -
க: புநரயம் ஶாரீரோ நாமேதி ।
ந தாவத்³பே⁴த³ப்ரதிஷேதா⁴த்³பே⁴த³வ்யபதே³ஶாச்ச பே⁴தா³பே⁴தா³வேகத்ர தாத்த்விகௌ ப⁴விதுமர்ஹதோ விரோதா⁴தி³த்யுக்தம் । தஸ்மாதே³கமிஹ தாத்த்விகமதாத்த்விகம் சேதரத் , தத்ர பௌர்வாபர்யேணாத்³வைதப்ரதிபாத³நபரத்வாத்³வேதா³ந்தாநாம் த்³வைதக்³ராஹிணஶ்ச மாநாந்தரஸ்யாபா⁴வாத்தத்³பா³த⁴நாச்ச தேநாத்³வைதமேவ பரமார்த²: । ததா² ச “அநுபபத்தேஸ்து”(ப்³ர.ஸூ. 1-2-3) இத்யாத்³யஸங்க³தார்த²மித்யர்த²: ।
பரிஹரதி -
ஸத்யமேவைதத் । பர ஏவாத்மா தே³ஹேந்த்³ரியமநோபு³த்³த்⁴யுபாதி⁴பி⁴ரவிச்சி²த்³யமாநோ பா³லை: ஶாரீர இத்யுபசர்யதே ।
அநாத்³யவித்³யாவச்சே²த³லப்³த⁴ஜீவபா⁴வ: பர ஏவாத்மா ஸ்வதோ பே⁴தே³நாவபா⁴ஸதே । தாத்³ருஶாம் ச ஜீவாநாமவித்³யா, நது நிரூபாதி⁴நோ ப்³ரஹ்மண: । ந சாவித்³யாயாம் ஸத்யாம் ஜீவாத்மவிபா⁴க³:, ஸதி ச ஜீவாத்மவிபா⁴கே³ ததா³ஶ்ரயாவித்³யேத்யந்யோந்யாஶ்ரயமிதி ஸாம்ப்ரதம் । அநாதி³த்வேந ஜீவாவித்³யயோர்பீ³ஜாங்குரவத³நவக்லுப்தேரயோகா³த் । நச ஸர்வஜ்ஞஸ்ய ஸர்வஶக்தேஶ்ச ஸ்வத: குதோ(அ)கஸ்மாத்ஸம்ஸாரிதா, யோ ஹி பரதந்த்ர: ஸோ(அ)ந்யேந ப³ந்த⁴நாகா³ரே ப்ரவேஶ்யேத, நது ஸ்வதந்த்ர இதி வாச்யம் । நஹி தத்³பா⁴க³ஸ்ய ஜீவஸ்ய ஸம்ப்ரதிதநீ ப³ந்த⁴நாகா³ரப்ரவேஶிதா, யேநாநுயுஜ்யேத, கிந்த்வியமநாதி³: பூர்வபூர்வகர்மாவித்³யாஸம்ஸ்காரநிப³ந்த⁴நா நாநுயோக³மர்ஹதி । ந சைதாவதா ஈஶ்வரஸ்யாநீஶதா ந ஹ்யுபகரணாத்³யபேக்ஷிதா கர்து: ஸ்வாதந்த்ர்யம் விஹந்தி । தஸ்மாத்³யத்கிஞ்சிதே³தத³பீதி ॥ 6 ॥ ॥ 7 ॥ விஶேஷாதி³தி வக்தவ்யே வைஶேஷ்யாபி⁴தா⁴நமாத்யந்திகம் விஶேஷம் ப்ரதிபாத³யிதும் । ததா²ஹ்யவித்³யாகல்பித: ஸுகா²தி³ஸம்போ⁴கோ³(அ)வித்³யாத்மந ஏவ ஜீவஸ்ய யுஜ்யதே । நது நிர்ம்ருஷ்டநிகி²லாவித்³யாதத்³வாஸநஸ்ய ஶுத்³த⁴பு³த்³த⁴முக்தஸ்வபா⁴வஸ்ய பரமாத்மந இத்யர்த²: । ஶேஷமதிரோஹிதார்த²ம் ॥ 6 ॥ ॥ 7 ॥॥ 8 ॥
ஸர்வத்ர ப்ரஸித்³தோ⁴பதே³ஶாத்॥1॥ ப்ரத²மபாதே³ ஸ்பஷ்டப்³ரஹ்மலிங்க³வாக்யாந்யுதா³ஹரணம் । த்³விதீயத்ருதீயயோஸ்த்வஸ்பஷ்டப்³ரஹ்மலிங்கா³நி । தயோஸ்து ப்ராயஶ: ஸவிஶேஷநிர்விஶேஷப்³ரஹ்மலிங்க³வாக்யவிஷயதயா வா யோக³ரூடி⁴விஷயதயா வா(அ)வாந்தரபே⁴த³: ।
அதி⁴கரணஸித்³தா⁴ந்தேதி ।
யத்ஸித்³தா⁴வர்தா²த³ந்யஸித்³தி⁴: ஸோ(அ)தி⁴கரணஸித்³தா⁴ந்த: । யத்³யர்தா²ந்தரரூடா⁴ அபி ஶப்³தா³ ப்³ரஹ்மலிங்கா³த்³ப்³ரஹ்மபரதயா வ்யாக்²யாதா:, தர்ஹி கைவ கதா² மநோமயத்வாதி³லிங்கே³ஷு ।
அபிசேஹ ப்³ரஹ்மஶப்³த³ ஏவாஸ்தி, ஸர்வம் க²ல்வித³ம் ப்³ரஹ்மேதி, அஸ்தி ச வாக்யஶேஷே ஸர்வகர்மத்வாதி³ ப்³ரஹ்மலிங்க³ம், தத்கத²ம் ஜீவபரத்வஶங்கா வாக்யஸ்யாத ஆஹ —
பூர்வபக்ஷாபி⁴ப்ராயம் த்விதி ।
க்ரதுமித்யாதி³வாக்யேநேத்யாரப்⁴யேத்யர்த²: ।
தல்லமிதி ।
தல்லயமித்யர்த²: । தஸ்மிந்நநிதீதி தத³ந் । க்ரதுர்த்⁴யாநம் தத்ப்ரதா⁴நஸ்தந்மய: ।
மநோமயத்வாதீ³நாம் ப்ரக்ருதப்³ரஹ்மநைரபேக்ஷ்யஸாபேக்ஷத்வாப்⁴யாம் ஸம்ஶயமாஹ —
தத்ரேதி ।
பாதா³ந்தரத்வாதே³வ நாவாந்தரஸங்க³தி: ।
ஸ்வவாக்யோபாத்தத⁴ர்மவிஶிஷ்டஜீவோபாஸநாநுவாதே³ந ஶமவிதி⁴பரத்வாந்ந ஸர்வம் க²ல்விதி வாக்யமுபாஸ்யஸமர்பகமித்யாஹ —
க்ரதுமிதி ।
ப்ராக³ப்ரதீதாயா: க்ரதுப்ரவ்ருத்தே: கத²முபாஸீதேத்யநுவாத³ஸ்தத்ராஹ —
ததா² சேதி ।
நநு ஸங்கல்பவிதே⁴ருபாஸ்யஸாபேக்ஷத்வாத்³ப்³ரஹ்மண உபாஸ்யத்வம், அத ஆஹ —
ஏவம்சேதி ।
ஸாபேக்ஷஸ்ய கு³ணவித்⁴யர்த²மாஶ்ரயதா³நாயோகா³ந்மநோமயத்வாதி³பி⁴ரேவாபேக்ஷாபூரணமித்யர்த²: ।
ஸ்யாதே³தத் — மநோமயத்வாதி³மத்³ப்³ரஹ்மைவாஸ்த்வித்யத ஆஹ —
மநோமயத்வாதி³ சேதி ।
உத்பத்திஶிஷ்டத்வம் கர்மஸ்வரூபப்ரதீதிஸமயாவக³தத்வம் ।
யதி³ ந ப்³ரஹ்மோபாஸ்யம், கிமர்த²ம் தர்ஹி ப்³ரஹ்மாபி⁴தா⁴நமித்யத ஆஹ —
நசேதி ।
ஹேதுவந்நிக³த்³யத இதி ததோ²க்த:॥ ஶூர்பேண ஜுஹோதீத்யாம்நாய தேந ஹீதி ஶ்ருதம் । தத்ர ஹிஶப்³த³ஶ்ருதே: ஸ்துதௌ ச லக்ஷணாப்ரஸங்கா³த³ந்நகரணத்வம் ஶூர்பஹோமே ஹேதுருபதி³ஷ்ட: । ததா²ச யத்³யத³ந்நகரணம் த³ர்வ்யாதி³ தேந தேந ஹோதவ்யமிதி ப்ராபய்ய ராத்³தா⁴ந்திதம் ப்ரமாணலக்ஷணே । ஶூர்பம் ஹி ஹோமகரணம் த்ருதீயாஶ்ருத்யா க³ம்யதே, வித்⁴யர்த²ஸ்ய ச ந ஹேத்வபேக்ஷா । தஸ்மாத் ஶூர்பஸ்துதி: ।
யத்து ஹேதௌ ஹிஶப்³த³ஶ்ருதிரிதி ।
தந்ந; நஹி ஸாக்ஷாத்³த³ர்வ்யாதி³நா ஶக்யமந்நம் கர்தும் । அத² ஶக்யம் ப்ரணாட்³யா, கத²ம் தர்ஹி ஶ்ருதிவ்ருத்திதா ஹேதுவசநஸ்ய । நநு ஶூர்பஸ்துதாவபி லக்ஷணா ஸ்யாத், நஹி தேநாபி ஸாக்ஷாத³ந்நம் க்ரியதே । அத்³தா⁴; ஸ்துதிர்ஹ்யநுவாத³த்வாத்³யதா²ப்ராப்தி லக்ஷணாம் ஸஹேத ந விதி⁴ரபூர்வார்த²த்வாதி³தி (ஜை.அ.1.பா.2.ஸூ.26 — 30)அத்ராயம் விஶேஷோ த்³ரஷ்டவ்ய: ।
ஸமாஸ இதி ।
ப்ராண: ஶரீரமஸ்யேதி ப³ஹுவ்ரீஹிர்விக்³ரஹவஶாத³ந்தர்க³ர்பி⁴தஸர்வநாமார்த²வாந், ஸர்வநாம ச ஸந்நிஹிதாவலம்பீ³தி ஸமாஸ: ஸந்நிக்ருஷ்டமபேக்ஷதே, தேந ஸர்வநாமஶ்ருதிர்ப்³ரஹ்மோபாஸ்யத்வே மாநமுக்தா ।
நநு ந ஜ்யோதிர்வாக்யவதி³ஹ வாக்யாந்தரோக்தப்³ரஹ்மணோ(அ)ஸ்தி ஸந்நிதா⁴பிகா ப்ரத்யபி⁴ஜ்ஞா, யத: ஸர்வநாம பராம்ருஶ்யேத, அத: ஸ்வவாக்யஸ்தே²ந மநோமய இதி மயட³ர்தே²நாகாங்க்ஷாஶாந்திரத ஆஹ —
தத்³தி⁴தார்தோ²(அ)பீதி ।
ஸோ(அ)பி விகாரப்ராசுர்யஸாதா⁴ரணத்வேந ஸாமாந்யம், அதோ நாகாங்க்ஷாஶமக:; ஸம்தி³க்³த⁴த்வாத் ।
ப²லிதமாஹ —
தஸ்மாதி³தி ।
அந்யபராத³பி ஶமவிதி⁴ஸ்துதிபராத³பி இதி ।
ப்³ரஹ்மோபாதா³நே வாக்யஶேஷஸ்த²லிங்க³ஸாமஞ்ஜஸ்யமாஹ —
ததா²சேதி ।
தத³பி⁴தா⁴நம் ஸமாஸாபி⁴தா⁴நம் । தத்³தி⁴தார்த²: ।
இத்யேதத்³வ்யாசஷ்டே —
தத்ர மநோமயபத³மிதி ।
ஏஷ மநோமயஶப்³தோ³ ஜீவ ஏவ நிவிஷ்டாவயவார்த²:, நது ப்³ரஹ்மணி; தஸ்ய மந ஆதி³விரஹப்ரதிபாத³நாதி³த்யேதச்ச ந யுக்தம் ; குதோ ந யுக்தமத ஆஹ —
தஸ்யாபீதி ।
விகாராணாம் சேதி ।
விகாரவிஶேஷாணாம் ஜீவாநாமித்யர்த²: । விகாரத்வம் ஜீவாநாமவச்சே²தா³பேக்ஷம் ।
யதி³ ஜீவத்³வாரா ப்³ரஹ்மணோ மநோமயத்வம், தர்ஹி ஜீவே ஏவ மநோமயபத³ம் முக்²யமிதி ததே³வ ஸமாஸாகாங்க்ஷாயா: பரிபூரகமிதி ஶங்கதே —
ஸ்யாதே³ததி³தி ।
ப³லாப³லவிவேகாய பக்ஷவிபா⁴க³ம் கரோதி —
ததே³ததி³தி ।
அதி⁴ஷ்டா²நலிங்கை³: ஸர்வகர்மத்வாதி³பி⁴ஸ்தத³பி⁴ந்நஜீவாநாம் தத்³வத்த்வபக்ஷே ப²லிதமாஹ —
ததா² ச ஜீவஸ்யேதி ।
வஸ்துதோ ப்³ரஹ்மா(அ)பி⁴ந்நஸ்யாபி ஜீவஸ்யாவச்சி²ந்நதயா ந ப்³ரஹ்மத⁴ர்மவத்தா, ப்³ரஹ்ம து ஸர்வாத்மத்வாஜ்ஜீவலிங்கை³ஸ்தத்³வத்³ ஜீவலிங்க³வதி³தி ।
பக்ஷே லாப⁴மாஹ —
ததா² ச ப்³ரஹ்மலிங்கா³நாமிதி ।
ஜ்ஞாயமாநேந ஸமாரோப்யரூபேணாதி⁴ஷ்டா²நம் விஷயோ ரூபவாந் ப⁴வேத், தஸ்யாஜ்ஞாயமாநத்வேந ஸமாரோபகாலே(அ)பி ஸத்த்வாத், விஷயஸ்ய து ரூபேணாஸாதா⁴ரணேந ஜ்ஞாயமாநேந ஸமாரோப்யம் ந ரூபவத³தி⁴ஷ்டா²நாஸாதா⁴ரணரூபஜ்ஞாநே ஸதி ஸமாரோப்யாபா⁴வாதி³த்யர்த²: ।
ப்ரஸ்துதே(அ)தி⁴ஷ்டா²நாஸாதா⁴ரணரூபஜ்ஞாநமஸ்தீத்யாஹ —
தஸ்மாதி³தி ।
நநு யத்³யுக்தரீத்யா மநோமயவாக்யே(அ)பி ப்³ரஹ்மலிங்கா³த்தத்ப்ரதீதி:, தர்ஹி கத²ம் பா⁴ஷ்யகார: ஸூத்ரவிவரணாவஸரே ‘‘இஹ ச ஸர்வம் க²ல்வித³ம் ப்³ரஹ்மே’’தி வாக்யோபக்ரமே ஶ்ருதமித்யேவாஹ, ந புநர்வாக்யஶேஷே(அ)பி ஸர்வகாம இத்யாதி³த⁴ர்மவத்தயா ஶ்ருதமிதி, அதஆஹ —
ஏதது³பலக்ஷணாயேதி॥1॥
பா⁴ஷ்யே த்வபௌருஷேயஶப்³தே³ந ந கர்மபா⁴வ உக்த:, கிம் து பும்ஸ்வாதந்த்ர்யாபா⁴வ: ।
விவக்ஷாபா⁴வாபி⁴தா⁴நமபி ஸ்வாதந்த்ர்யநிஷேதா⁴ர்த²மித்யாஹ —
ததா²சேதி ।
உபாதா³நேந ப²லேநேதி பா⁴ஷ்யே உபாதா³நம் நாம பரிக்³ரஹோ நதூபாதே³யத்வமுத்³தே³ஶ்யத்வப்ரதியோகி³ ।
விபக்ஷே த³ண்ட³மாஹ —
அந்யதே²தி ।
கிம்சித்³விதா⁴தும் ஸித்³த⁴வந்நிர்தே³ஶ்யத்வமுத்³தே³ஶ்யத்வம் । அநுஷ்டே²யத்வேந நிர்தே³ஶ்யத்வமுபாதே³யத்வம் । உத்³தே³ஶ்யாவிவக்ஷாயாம் க்³ரஹம் ஸம்மார்ஷ்டீத்யத்ரோத்³தே³ஶ்யக்³ரஹஸ்யாவிவக்ஷா ஸ்யாத் । ததா² ச சமஸாதே³ரபி ஸம்மார்க³ப்ரஸங்க³: ஸ சாயுக்த: । சமஸாதி⁴கரணே (ஜை.அ.3.பா.1.ஸூ.16 — 17) ஹி ப்ரக்ருதயாக³ஸம்ப³ந்தி⁴ஸோமாதா⁴ரத்வாவிஶேஷேண க்³ரஹபத³ஸ்ய சோபலக்ஷணார்த²த்வேந சமஸாநாமபி ஸம்மார்க³மாஶங்க்ய ஸித்³தா⁴ந்திதம் । கேவலம் ஸம்மார்க³வித்⁴யயோகா³து³த்³தே³ஶ்யேந பா⁴வ்யம்; தச்ச க்³ரஹஶப்³தே³ந ஸமர்பிதம் । ந ச சமஸலக்ஷணார்தோ² க்³ரஹஶப்³த³: ; க்³ரஹயாகா³வாந்தராபூர்வஸாத⁴நத்வஸ்யாந்தரங்க³ஸ்ய தேந லக்ஷ்யமாணத்வாத் । வ்ரீஹியவயோஸ்த்வவாந்தராபூர்வபே⁴தா³பா⁴வாத்³வ்ரீஹீந் ப்ரோக்ஷதீத்யத்ர வ்ரீஹிஶப்³தோ³ யவோபலக்ஷணார்த² இதி யுக்தம் । ததஶ்ச க்³ரஹேஷ்வேவ ஸம்மார்க³ இதி॥
நநு பரிக்³ரஹோ யதி³ உத்³தே³ஶ்யத்வேந விதி⁴பரிக்³ருஹீதஸ்தர்ஹி ததே³கத்வமபி பஶ்வேகத்வவத்³விவக்ஷிதம் ஸ்யாத³த ஆஹ —
தத்³க³தம் த்விதி ।
க்³ரஹக³தம் த்வேகத்வம் க்³ரஹாந்ப்ரத்யவச்சே²த³கத்வேந ரூபேண ந விவக்ஷிதம் । யுக்தா ஹி பஶுநா யஜேதேத்யத்ரோபாதே³யவிஶேஷணத்வாதே³கலவிவக்ஷா; ஏகப்ரஸரதயா ஏகபஶுவிஶிஷ்டயாக³விதி⁴ஸம்வாத், அத்ரது க்³ரஹத்வைகத்வோத்³தே³ஶேந ஸம்மார்க³விதா⁴பு³த்³தி³ஶ்யமாநயோ: பரஸ்பரமஸம்ப³ந்தா⁴த்³க்³ரஹே ஏவோத்³தே³ஶ்யத்வேந பர்யவஸாநாச்ச ப்ரத்யுத்³தே³ஶ்யம் வாக்யபரிஸமாப்தி: ஸ்யாத்³ , க்³ரஹம் ஸம்மார்டி தம் சைகமிதி, ததஶ்ச பா³க்யபே⁴த³ இத்யர்த²: ।
வேதே³(அ)ப்யுபாதே³யத்வேநாபி⁴மதம் விவக்ஷிதமித்யாதி³பா⁴ஷ்யே விவக்ஷிதாவிவக்ஷிதஶப்³த³நிர்தி³ஷ்டேச்சா²நிச்சே² கௌ³ஷ்யா வ்ருத்த்யா இத்யாஹ —
இச்சா²நிச்சே² சேதி ।
கோ கு³ண: ? ஸ பா⁴ஷ்யோக்த இத்யாஹ —
ததி³த³மிதி ।
ஜீவஸ்ய ப்³ரஹ்மணோ பே⁴தா³பே⁴தா³ப்⁴யாமுப⁴யஶ்ருத்யுபபத்தேராக்ஷேபாயோக³மாஶங்க்²யாஹ —
ந தாவதி³தி ।
பே⁴தா³பே⁴த³யோரந்யதரபா³தே⁴ ஸ்தி²தே விநிக³மமாஹ—
தத்ரேதி ।
வேதா³ந்ததாத்பர்யாத³த்³வைதம் தத்வமிதி குத: ? ப்ரத்யக்ஷாதி³விரோதா⁴த்³ , அத ஆஹ—
த்³வைதக்³ராஹிணஶ்சேதி ।
விதி³மாத்ர வ்யாபாரத்வாத்ப்ரத்யக்ஷஸ்ய தத்பூர்வகத்வாச்சாந்யேஷாமித்யர்த²: ॥ தத்³பா³த⁴நாத் தைர்வேதா³ந்தைர்பா³த⁴நாத் ।
தஸ்மாஜ்ஜீவபே⁴தா³நுபபத்தே: ஸூத்ராநுபபத்திரித்யாஹ—
ததா²சேதி ।
ஔபாதி⁴கபே⁴தா³நுவாதி³த்வேந பே⁴த³ஶ்ருதீநாம் ஸூத்ரஸ்ய சோபபத்திமாஹ —
அநாத்³யவித்³யேதி ।
தாத்³ருஶாநாம் சேதி ।
அவித்³யாவச்சி²ந்நாநாமித்யர்த²: ॥
அநாதி³த்வேநேதி ।
ஜீவாவித்³யயோர்பீ³ஜாங்குரவத்³தே⁴துமத்த்வே ஜீவாநித்யத்வம் ஸ்யாத் — தஸ்மாது³த்தரோத்தரஜீவாபி⁴வ்யக்தீநாம் பூர்வபூர்வப்⁴ரமநிமித்தகத்வமத்ரோக்தம் । அநாதி³ஸ்த்வவித்³யா ஜீவோபாதி⁴ர்தே³வதாதி⁴கரணே வக்ஷ்யதே॥ அநாதி³ஜீவாவித்³யயோஶ்சேதரேதரதந்த்ரத்வமவித்³யாதத்ஸம்ப³ந்த⁴யோரிவாவிருத்³த⁴ம் । ஸ்வாஶ்ரிதாவித்³யாஶ்ரிதத்வே ஜீவஸ்யாத்மாஶ்ரயமிதி சேத், கிமத:? உத்பத்திஜ்ஞப்திப்ரதிப³ந்தே⁴ந ஹ்யாத்மாஶ்ரயஸ்ய தோ³ஷதா । நசாநயோருத்பத்தி:, அநாதி³த்வாத், ப்ரதீதிஸ்து ஜீவஸ்ய ஸ்வதஸ்தத்³ப³லாத³வித்³யாயா:, ததா²பி ஸ்வஸ்கந்தா⁴ரூடா⁴ரோஹவத்ஸ்வாஶ்ரிதாஶ்ரிதத்வம் விருத்³த⁴மிதி சேந்ந; ஸ்வாஶ்ரிதாஶ்ரிதத்வஸ்ய க்வசித்ப்ரமிதாவவிரோதா⁴த³ப்ரமிதாவவ்யாப்யாத³ஸ்மாத³வ்யாபகஸ்ய விரோத⁴ஸ்ய து³ஷ்ப்ரஸம்ஜநத்வாத் । அபிச நைவ குண்ட³ப³த³ரவத³த⁴ரோத்தரீபா⁴வ: ; ஜீவாவித்³யயோரமூர்தத்வாத், அவச்சே²த்³யாவச்சே²த³கத்வம் து தத்ரேதரேதராபேக்ஷம் ப்ரமாணப்ரமேயாதி³ஷு ஸுலபோ⁴தா³ஹரணம்॥ அதி⁴ஷ்டா²நம் விவர்தாநாமாஶ்ரயோ ப்³ரஹ்ம ஶுக்திவத் । ஜீவாவித்³யாதி³காநாம் ஸ்யாதி³தி ஸர்வமநாகுலம் ॥
ந வைஶேஷ்யாதி³தி ।
ஸூத்ரே ப்ரக்ருதிப்ரயோகா³தே³வேஷ்டஸித்³தௌ⁴ ப்ரத்யயப்ரயோகோ³(அ)திஶயத்³யோதநாய ।
தமேவாஹ —
ததா² ஹீதி ।
அதிஶயஸ்ய பா⁴வ: ப்ரத்யயார்தோ², நநு விஶேஷஸ்வரூபபா⁴வ இத்யர்த²: ॥ இதி ப்ரத²மம் ஸர்வத்ர ப்ரஸித்³தா⁴தி⁴கரணம்॥